Τι ρόλο παίζει η οικογένεια στις διατροφικές διαταραχές; Σύμφωνα με την διεθνή βιβλιογραφία, υπάρχουν συγκεκριμένα οικογενειακά χαρακτηριστικά που παρατηρούνται στις οικογένειες των ατόμων που πάσχουν από κάποια διατροφική διαταραχή.
1. Υπερεμπλοκή και υπερπροστατευτικότητα
Στις οικογένειες των ατόμων με ανορεξία ή βουλιμία οι γονείς και κυρίως η μητέρα, είναι αρκετά παρεμβατικοί και υπερπροστατευτικοί προς το παιδί. Η έλλειψη ιδιωτικότητας δυσκολεύει την ψυχική αυτονόμηση και τη διαφοροποίηση του παιδιού από τα άλλα μέλη της οικογένειας. Επίσης, η υπερπροστατευτικότητα μπορεί να οδηγήσει το άτομο στη πεποίθηση ότι δεν μπορεί να εμπιστευτεί άλλους ανθρώπους εκτός της οικογένειας, με αποτέλεσμα να έχει δυσκολία στη σύναψη σχέσεων και τελικά στην ενήλικη ζωή να οδηγείται στην απομόνωση. Η στέρηση τροφής που βλέπουμε στην ανορεξία μπορεί να θεωρηθεί ως μία προσπάθεια του ατόμου να ελέγξει κάτι στη ζωή του. Τα υπερφαγικά επεισόδια στη βουλιμία ή στην ανορεξία καθαρκτικού τύπου συχνά είναι ένα μέσο διαχείρισης της μοναξιάς και του συναισθηματικού πόνου.
2. Ενασχόληση με το βάρος και τις δίαιτες
Φανταστείτε ένα οικογενειακό τραπέζι, όπου το παιδί ζητάει να φάει λίγο παραπάνω και η μητέρα του λέει «μην τρως άλλο, θα παχύνεις!». Φανταστείτε επίσης αυτή τη μητέρα να ασχολείται ιδιαίτερα με το δικό της βάρος και σχήμα και προσέχει διαρκώς να μην παχύνει. Έτσι, απαγορεύει κάποια φαγητά στο σπίτι διότι είναι «παχυντικά». Συχνά, μητέρα και κόρη μπορεί να κάνουν μαζί δίαιτα για να χάσουν κάποια «περιττά» κιλά. Το παιδί αρχίζει να μιμείται και να εσωτερικεύει γονεϊκές συμπεριφορές μέσω της μίμησης προτύπου και της ταύτισης. Σύμφωνα με έρευνες, οι μητέρες με διατροφικές διαταραχές είναι πιο ελεγκτικές κατά τη διάρκεια των γευμάτων με τα παιδιά τους αλλά και γενικότερα στην ανατροφή των παιδιών τους, Γενικά, η επικοινωνία μέσα στην οικογένεια περιλαμβάνει αρνητικά σχόλια για το βάρος και το σχήμα σώματος και παρατηρείται μία δυσκολία στην έκφραση των συναισθημάτων. Σύμφωνα με μία έρευνα σε δείγμα κοινότητας εφήβων, η διαταραγμένη διατροφική συμπεριφορά του γονέα σχετίζεται με τη διαταραγμένη διατροφική συμπεριφορά στα κορίτσια, αλλά όχι στα αγόρια. Όσον αφορά τα γεύματα, βρέθηκε ότι μόνο το δείπνο σχετίστηκε με τη διαταραγμένη διατροφική συμπεριφορά και τη δυσκολία στη ρύθμιση του συναισθήματος.
3. Ελλειπής φροντίδα
Η ελλιπής μητρική φροντίδα και η απόρριψη μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία αρνητικών πεποιθήσεων για τον εαυτό, δηλαδή το παιδί αρχίζει να πιστεύει ότι είναι ελαττωματικό και κατώτερο από τους άλλους. Στις οικογένειες των ατόμων με βουλιμία οι σχέσεις είναι συγκρουσιακές, με ελλιπής στήριξη προς το παιδί. Από την κλινική πρακτική και βάσει ερευνών υπάρχει υψηλή σχέση μεταξύ χαμηλής αυτοεκτίμησης και διατροφικών διαταραχών. Το άτομο πιστεύει ότι μέσα από την απώλεια κιλών και τον έλεγχο του βάρους θα αξίζει περισσότερο. Επίσης, μέσω του φαγητού προσπαθεί να καλύψει το συναισθηματικό ‘’κενό’’ που μπορεί να νοιώθει.
4. Υψηλές προσδοκίες και Τελειοθηρία
Οι υψηλές γονεϊκές προσδοκίες μπορεί να οδηγήσουν το παιδί στην πεποίθηση ότι πρέπει να είναι τέλειο για να είναι αποδεκτό. Έχει βρεθεί ότι οι υψηλές προσδοκίες από τους γονείς παρατηρούνται κυρίως στις οικογένειες των ασθενών με ανορεξία και λιγότερο στις οικογένειες των ατόμων με βουλιμία. Η τελειοθηρία, βασικό χαρακτηριστικό των ατόμων με διατροφικές διαταραχές, οδηγεί το άτομο σε αυστηρό έλεγχο του σωματικού βάρους ώστε να αποκτήσει το «τέλειο σώμα» . Η τελειοθηρία μπορεί να εμφανιστεί και σε άλλους τομείς της ζωής του ατόμου και γενικότερα αφορά μία προσπάθεια να δείξει μία τέλεια εικόνα στους άλλους.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η αιτιοπαθογένεια των διατροφικών διαταραχών είναι πολυπαραγοντική, και σε αυτήν συμβάλλουν όχι μόνο οικογενειακοί παράγοντες, αλλά και ατομικοί, βιολογικοί και κοινωνικοί.
