Συστάσεις Διατροφής

Διατροφική υποστήριξη της δυσκοιλιότητας

της Ηλιάνας Ηλιοπούλου
10 Μαΐου 2014
19794 Προβολές
4 λεπτά να διαβαστεί
diatrofh kata ths dyskoiliothtas

Γενικά η αύξηση των φυτικών ινών, της φυσικής δραστηριότητας και της κατανάλωσης νερού συστήνεται ως η πρώτη γραμμή άμυνας και αντιμετώπισης της δυσκοιλιότητας, αν και η αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητά τους μέσω των ερευνών είναι περιορισμένη. Σύμφωνα με τα κριτήρια της Ρώμης, η δυσκοιλιότητα μπορεί να χωριστεί σε εκείνη που χαρακτηρίζει τους ασθενείς με φυσιολογικό χρόνο κένωσης του εντέρου, με καθυστερημένο χρόνο κένωσης, καθώς και σε ανωμαλίες ή δυσμορφίες αυτού.

Οι παραπάνω συστάσεις πρώτης γραμμής άμυνας που αναφέραμε, συνήθως συστήνονται σε ασθενείς που δεν εμφανίζουν δευτεροπαθή αίτια για την εμφάνιση της νόσου. Πολλές φορές, μόνο μικρό ποσοστό των ασθενών παρουσιάζει βελτίωση από τις αλλαγές αυτές, καθώς οι κλινικές έρευνες που να υποστηρίζουν την επαρκή αποτελεσματικότητά τους είναι περιορισμένες, ειδικά σε ασθενείς με χρόνια δυσκοιλιότητα.


Διαβάστε επίσης: Έχω δυσκοιλιότητα, πώς να την αντιμετωπίσω διατροφικά; [Δωρεάν EBOOK]


Φυτικές ίνες και δυσκοιλιότητα

Η σύσταση για αύξηση των φυτικών ινών είναι πρωτίστης σημασίας. Με τον όρο διαιτητικές ίνες εννοούμε μια ποικιλία από συναφή και μερικώς πεπτούμενα συστατικά των τροφίμων, τα οποία κατά βάσει αποτελούνται από μη αμυλούχους πολυσακχαρίτες, και τα οποία καθυστερούν την γαστρική κένωση και την εντερική απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών στο λεπτό έντερο. Λόγω της καθυστέρησης που προκαλούν, χρησιμοποιούνται για τον καλύτερο γλυκαιμικό έλεγχο στους διαβητικούς ασθενείς και παράλληλα χρησιμοποιούνται για την ανακούφιση από τα συμπτώματα της δυσκοιλιότητας.

Ποιος είναι ο μηχανισμός δράσης τους;

Οι ίδιες οι φυτικές ίνες δεν επιδρούν στη διαχείριση της δυσκοιλιότητας, αλλά όταν αυτές ζυμωθούν από τη βακτηριακή χλωρίδα του εντέρου, βοηθούν στον πολλαπλασιασμό της, προκαλώντας με τον τρόπο αυτό αύξηση του όγκου των κοπράνων. Ο διατροφικός έλεγχος της δυσκοιλιότητας έγκειται στο ότι αυξάνει τη συχνότητα των κενώσεων και την ποσότητα των κοπράνων. Οι φυτικές ίνες δεσμεύουν νερό, αλλά το χάνουν καθώς απορροφώνται και διασπώνται. Γι’ αυτό μόνο όσες ίνες δεν διασπώνται πλήρως αλλά μερικώς από τα βακτήρια μπορούν να διατηρήσουν αυτήν την ιδιότητα. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι φυτικές ίνες αυξάνουν τον όγκο των κοπράνων και τη συχνότητα παραγωγής τους, μειώνοντας την στασιμότητα και τη διατήρηση τους στο έντερο, σε υγιείς ανθρώπους.

Ποιο είδος φυτικών ινών είναι να προτιμήσετε;

Η μελέτη των φυτικών ινών για την δυσκοιλιότητα έχει απασχολήσει πολύ την επιστημονική κοινότητα. Υπάρχει μια σύγχυση σχετικά με το ποιος τύπος φυτικών ινών είναι εκείνος που βοηθάει στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας και κατά συνέπεια πρέπει να συστήνεται. Οι διαλυτές φυτικές ίνες απορροφούν νερό, σχηματίζοντας μια ζελατίνη στο έντερο και επιπλέον ζυμώνονται από τα βακτήρια του εντέρου. Οι αδιάλυτες φυτικές ίνες προκαλούν αύξηση του όγκου των κοπράνων.

Οι διαλυτές φυτικές ίνες έχει αποδειχθεί από πολλές μελέτες ότι αυξάνουν τη συχνότητα των κενώσεων, μειώνουν τις κενές μέρες μεταξύ αυτών, μειώνουν τον πόνο κατά την κένωση και βελτιώνουν συνολικά τα συμπτώματα της νόσου. Αντίθετα η επίδραση των αδιάλυτων φυτικών ινών είναι, βάσει των δεδομένων από τις μελέτες, υπό έρευνα και συζήτηση. Και αυτό, διότι οι μελέτες που αφορούν τις αδιάλυτες φυτικές ίνες δίνουν αντικρουόμενα αποτελέσματα ως προς την ευεργετικότητα τους στην αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας, καθιστώντας έτσι την ανάγκη για περισσότερες και καλύτερες ποιοτικά μελέτες, που θα δώσουν πιο αξιόπιστα αποτελέσματα.

Έχει το ψύλλιο ευεργετική δράση στη δυσκοιλιότητα;

Ωστόσο, μεγάλες ποσότητες αδιάλυτων φυτικών ινών, όπως αυτές που περιέχονται στα φρούτα και στα λαχανικά, μπορεί να οδηγήσουν σε περαιτέρω χειροτέρευση των συμπτωμάτων που εκδηλώνονται από το γαστρεντερικό, όπως το φούσκωμα και ο πόνος. Καλύτερα αποτελέσματα μπορεί να επιτευχθούν με τις διαλυτές φυτικές ίνες, όπως το ψύλλιο. Έχει μελετηθεί περισσότερο από κάθε άλλη καθαρτική ουσία και έχει τη μεγαλύτερη ευεργετική δράση με τις λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες.

psylio kai antimetwpish ths dyskoiliothtas

 

Είναι τα συμπληρώματα φυτικών ινών απαραίτητα;

Η συμπληρωματική λήψη φυτικών ινών μέσω της διατροφής πρέπει να γίνεται όταν είναι απαραίτητη. Ο ασθενής οφείλει να συνειδητοποιήσει ότι όπως το πρόβλημα που τον ταλαιπωρεί είναι χρόνιο και τον έχει απασχολήσει για μεγάλες χρονικές περιόδους στη ζωή του, έτσι και η λύση του απαιτεί υπομονή χρονικά και οργάνωση. Μάλιστα, οι ασθενείς αυτοί οφείλουν να περιμένουν 2-3 μήνες προτού δουν τα πρώτα σημάδια ανακούφισης των συμπτωμάτων της νόσου.

Η σύσταση για λήψη 25-35γρ φυτικών ινών την ημέρα καλό είναι να γίνεται σταδιακά. Μια αύξηση 3γρ/εβδομάδα για τις 4 πρώτες εβδομάδες μειώνει τις ανεπιθύμητες συνέπειες της απότομης αύξησης, όπως το κοιλιακό άλγος και η παραγωγή αερίων.

Ωστόσο, σύσταση αυτή δεν ταιριάζει σε όλους και σίγουρα δεν μπορεί να βοηθήσει κάθε ασθενή με δυσκοιλιότητα. Η δυσκοιλιότητα έχει πολλές αιτίες, που μπορεί να απαιτούν διαφορετικές λύσεις.

Η αυξημένη λήψη φυτικών ινών μπορεί να βοηθήσει κάποιους ασθενείς, μπορεί όμως να χειροτερέψει την κατάσταση σε ασθενείς που εμφανίζουν δυσκοιλιότητα λόγω αργού ρυθμού μετακίνησης του περιεχομένου του εντέρου ή λόγω αχαλασίας των μυών της πυελικής χώρας- η κατάσταση αυτή μπορεί να εμφανιστεί σε κάθε ηλικία, είναι όμως συχνότερη στους άνω των 65 χρόνων και στα παιδιά κάτω των 4 χρόνων.

Μπορεί η μείωση ή η αποχή από φυτικές ίνες να βοηθήσει στη δυσκοιλιότητα;

Είναι ένα ερώτημα που ποτέ δεν θα περιμέναμε να έχει θετική απάντηση και όμως υπάρχει μελέτη που το υποστηρίζει. Το αποτέλεσμα της μελέτης αντικρούει την καλά εδραιωμένη αντίληψη ότι η αύξηση των φυτικών ινών είναι ευεργετική για κάθε πάσχοντα από δυσκοιλιότητα! Η μελέτη έδειξε ότι σε έναν ασθενή με ιδιοπαθή δυσκοιλιότητα, που έχει δυσκολία εκκένωσης και οδηγεί σε συσσώρευση των κοπράνων στο κόλον, η μείωση των φυτικών ινών θα μειώσει τον όγκο και την ποσότητα αυτών των κοπράνων, και θα κάνει την εκκένωση των μικρότερων σε όγκο και μέγεθος κοπράνων πιο εύκολη. Η προσθήκη φυτικών ινών σε ένα τέτοιο ασθενή θα έχει σαν αποτέλεσμα την περαιτέρω αύξηση του όγκου και της ποσότητας των κοπράνων κάτι που δεν θα διευκολύνει την εκκένωση τους.

Γενικά, οι φυτικές ίνες συστήνονται από τους θεραπευτές υγείας σαν λύση για την δυσκοιλιότητα, αν και σε έρευνα στην οποία έλαβαν μέρος 200 θεραπευτές, φάνηκε ότι μόνο στο 1/3 των ασθενών τους με δυσκοιλιότητα παρατηρήθηκε βελτίωση από την κατανάλωσή τους. Οι φυτικές ίνες δεν αποτελούν την αιτία πρόκλησης δυσκοιλιότητας, αλλά η έλλειψή τους αποτελεί επιβαρυντικό παράγοντα σε κάποιες ομάδες ασθενών.

Ποιο είναι το συμπέρασμα;

Συνεχίζουμε να συστήνουμε την κατανάλωση φυτικών ινών για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας, εξαιτίας του χαμηλού κινδύνου και επίσης του χαμηλού κόστους, σε σχέση με τα καθαρτικά. Και επειδή οι περισσότεροι ασθενείς συνήθως έχουν προσπαθήσει να αυξήσουν την ποσότητα των φυτικών ινών που λαμβάνουν λόγω πρωτύτερων συστάσεων, είναι σημαντικό να αξιολογήσουμε την αύξηση που έχουν κάνει και την παρούσα πρόσληψή τους προτού συστήσουμε περαιτέρω αύξηση των ινών. Οι συστάσεις προτείνουν καθημερινή κατανάλωση 20-30 γρ. στους ενήλικες, ενώ στα παιδιά η ενδεικνυόμενη προσλαμβανόμενη ποσότητα προκύπτει αν στον αριθμό της ηλικίας τους προσθέσουμε 5γρ.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Müller-Lissner SA, Kamm MA, Scarpignato C, Wald A. Myths and misconceptions about chronic constipation. Am J Gastroenterol. 2005 Jan;100(1):232-42.

Stefan A Müller-Lissner. Effect of wheat bran on weight of stool and gastrointestinal transit time: a meta analysis. Br Med J (Clin Res Ed). 1988 February 27; 296(6622): 615–617.

Cummings JH, Branch W, Jenkins DJ, Southgate DA, Houston H, James WP. Colonic response to dietary fibre from carrot, cabbage, apple, bran. Lancet. 1978 Jan 7;1(8054):5-9

Spiller RC. Pharmacology of dietary fibre. Pharmacol Ther. 1994;62(3):407-27.

Ramkumar D, Rao SS. Efficacy and safety of traditional medical therapies for chronic constipation: systematic review. Am J Gastroenterol. 2005 Apr;100(4):936-71

Kok-Ann Gwee, Uday C Ghoshal, Sutep Gonlachanvit, Andrew Seng Boon Chua, Seung-Jae Myung, Shaman Rajindrajith, Tanisa Patcharatrakul, Myung-Gyu Choi. Primary Care Management of Chronic Constipation in Asia: The ANMA ChronicConstipation Tool. J Neurogastroenterol Motil. 2013 April; 19(2): 149–160

Ghoshal UC. Review of pathogenesis and management of constipation. Trop Gastroenterol. 2007 Jul-Sep;28(3):91-5.

Johanson JF. Review of the treatment options for chronic constipation. MedGenMed. 2007 May 2;9(2):25.

Giuseppe Chiarioni, MD. Reader Responds to "Review of the Treatment Options for Chronic Constipation". MedGenMed. 2007; 9(2): 69.

Adil E. Bharucha,, Spencer D. Dorn, Anthony Lembo, Amanda Pressman, American Gastroenterological Association Medical Position Statement on Constipation. Gastroenterology Volume 144, Issue 1 , Pages 211-217, January 2013.

Lawrence Leung, MBBChir, Taylor Riutta, Jyoti Kotecha. Chronic Constipation: An Evidence-Based Review. J Am Board Fam Med July-August 2011 vol. 24 no. 4 436-451.

Mueller-Lissner. Constipation in adults. Clin Evid (Online). 2010; 2010: 0413

Jennings A, Davies GJ, Costarelli V, Dettmar PW. Dietary fibre, fluids and physical activity in relation to constipation symptoms in pre-adolescent children. J Child Health Care. 2009 Jun;13(2):116-27Johanson JF. Review of the treatment options for chronic constipation. MedGenMed. 2007 May 2;9(2):25.

Alayne D. Markland, Olafur Palsson, Patricia S. Goode, Kathryn L. Burgio, Jan Busby-Whitehead, William E. Whitehead. Association of Low Dietary Intake of Fiber and Liquids with Constipation: Evidence from the National Health and Nutrition Examination Survey (NHANES). Am J Gastroenterol. 2013 May; 108(5): 796–803.

Suares NC, Ford AC. Prevalence of, and risk factors for, chronic idiopathic constipation in the community: systematic review and meta-analysis. Am J Gastroenterol. 2011 Sep;106(9):1582-91; quiz 1581, 1592. doi: 10.1038/ajg.2011.164. Epub 2011 May 24

Dukas L, Willett WC, Giovannucci EL. Association between physical activity, fiber intake, and other lifestyle variables and constipation in a study of women. Am J Gastroenterol. 2003 Aug;98(8):1790-6.

Okubo H, Sasaki S, Murakami K, Kim MK, Takahashi Y, Hosoi Y, Itabashi M; Freshmen in Dietetic Courses Study II Group. Dietary patterns associated with functional constipation among Japanese women aged 18 to 20 years: a cross-sectional study. J Nutr Sci Vitaminol (Tokyo). 2007 Jun;53(3):232-8.

Murakami K, Sasaki S, Okubo H, Takahashi Y, Hosoi Y, Itabashi M; Freshmen in Dietetic Courses Study II Group. Association between dietary fiber, water and magnesium intake and functional constipation among young Japanese women. Eur J Clin Nutr. 2007 May;61(5):616-22. Epub 2006 Dec 6.

Kyung-Sik Park,Suck-Chei Choi, Moo-In Park, Jeong-Eun Shin, Kee-Wook Jung, Seong-Eun Kim, Tae-Hee Lee, Hoon-Sup Koo. Practical Treatments for Constipation in Korea. Korean J Intern Med. 2012 September; 27(3): 262–270.

Louis Wing Cheong Liu. Chronic constipation: Current treatment options. Can J Gastroenterol. 2011 October; 25(Suppl B): 22B–28B

MEREDYTHE A. McNALLY, SUWEBATU T. ODUNSI. Update on constipation: One treatment does not fit all. Cleveland Clinic Journal of Medicine November 2008 vol. 75 11 813-823.

Pierre Paré, Ronald Bridges, Malcolm C Champion, Subhas C Ganguli, James R Gray, E Jan Irvine. Recommendations on chronic constipation (including constipation associated with irritable bowel syndrome) treatment. Can J Gastroenterol. 2007 April; 21(Suppl B): 3B–22B

Alonso-Coello P, Mills E, Heels-Ansdell D, López-Yarto M, Zhou Q, Johanson JF, Guyatt G. Fiber for the treatment of hemorrhoids complications: a systematic review and meta-analysis. Am J Gastroenterol. 2006 Jan;101(1):181-8.

Stanghellini V, Bellacosa L, Cogliandro R. Fiber and macrogol in the therapy of chronic constipation. Minerva Gastroenterol Dietol. 2013 Jun;59(2):217-30.

Yang J, Wang HP, Zhou L, Xu CF. Effect of dietary fiber on constipation: a meta analysis. World J Gastroenterol. 2012 Dec 28;18(48):7378-83. doi: 10.3748/wjg.v18.i48.7378

N. C. Suares, A. C. Ford. Systematic review: the effects of fibre in the management of chronic idiopathic constipation. Aliment Pharmacol Ther 2011; 33: 895–901

Ho KS, Tan CY, Mohd Daud MA, Seow-Choen F. Stopping or reducing dietary fiber intake reduces constipation and its associated symptoms. World J Gastroenterol. 2012 Sep 7;18(33):4593-6.

Leung L, Riutta T, Kotecha J, Rosser W. Chronic constipation: an evidence-based review. J Am Board Fam Med. 2011 Jul-Aug;24(4):436-51.

Tack J, Müller-Lissner S, Stanghellini V, Boeckxstaens G, Kamm MA, Simren M, Galmiche JP, Fried M. Diagnosis and treatment of chronic constipation--a European perspective. Neurogastroenterol Motil. 2011 Aug;23(8):697-710

Ηλιάνα Ηλιοπούλου
Ηλιάνα Ηλιοπούλου Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, M.Sc.