Τι είναι
Η απιγενίνη είναι το πιο διαδεδομένο και το πιο μελετημένο φλαβονοειδές που απαντάται στη φύση. Τα φλαβονοειδή είναι μια ευρεία οικογένεια φυτοχημικών ενώσεων (φλαβόνες, ισοφλαβόνες, ανθοκυανιδίνες κ.α.) οι οποίες, όπως δηλώνει το όνομά τους βρίσκονται αποκλειστικά στα φυτά και έχουν ποικίλες βιολογικές δράσεις στον οργανισμό ανθρώπων και ζώων. Κεντρικό χαρακτηριστικό των δράσεων αυτών είναι η απομάκρυνση των ελευθέρων ριζών που αναπτύσσονται στο σώμα λόγω παρουσίας τοξινών και αντιδράσεων που προκαλούν την ανάπτυξη φλεγμονής, με αποτέλεσμα να παρέχουν αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη προστασία. Ωστόσο, η συνεχιζόμενη έρευνα αποκαλύπτει και βεβαιώνει πλείστες άλλες σημαντικές και ωφέλιμες για την υγεία δράσεις της απιγενίνης.
Ποια τα οφέλη της
Η απιγενίνη (4’, 5, 7–τριυδροξυφλαβόνη) ένα ισχυρό φλαβονοειδές απομονώθηκε και μελετάται ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1960. Αφορμή στάθηκαν πληθυσμιακές μελέτες που καταδείκνυαν την αρνητική συσχέτιση μεταξύ της υψηλής πρόσληψης φρούτων και λαχανικών με τον χαμηλό επιπολασμό διαφόρων τύπων καρκίνου, αλλά και άλλων νοσημάτων όπως καρδιαγγειακά, σακχαρώδης διαβήτης και άλλες φλεγμονώδεις και νευροεκφυλιστικές παθήσεις. Από τα πρώτα συστατικά που μελετήθηκαν διεξοδικά ήταν η απιγενίνη.
Η απιγενίνη βρίσκεται σε τρόφιμα όπως λαχανικά, φρούτα και βότανα. Τα τρόφιμα αυτά ωστόσο περιέχουν διαφορετικούς τύπους φλαβονοειδών αλλά και άλλων συστατικών με παρόμοια δράση (π.χ. βιταμίνη C). Στην προσπάθεια να διευκρινιστούν οι ακριβείς μηχανισμοί με τους οποίους παρέχουν τα οφέλη στην υγεία, αλλά και για να γίνει κατανοητή η δράση των μεμονωμένων συστατικών προκειμένου να γίνει χρήση τους σε φαρμακευτικές δόσεις, τα συστατικά αυτά απομονώνονται και μελετούνται χωριστά. Η απιγενίνη που χρησιμοποιείται στις μελέτες προέρχεται κυρίως από τον μαϊντανό (Petroselinum crispum) και το χαμομήλι (Matricaria chamomilla) σε ποικίλες συγκεντρώσεις και μορφές.
Επιπλέον, παρά το γεγονός ότι η απιγενίνη μελετάται αρκετά χρόνια, οι ερευνητές δεν έχουν καταφέρει ακόμα να έχουν μια ολοκληρωμένη γνώση για τον μεταβολισμό της στο ανθρώπινο σώμα (απορρόφηση, κατανομή, απέκκριση). Αυτό οφείλεται εν μέρει και στη δυσκολία που υπάρχει στην δημιουργία μιας κατάλληλης μορφής συμπληρώματος το οποίο να έχει σταθερή σύσταση και ελεγχόμενη απορρόφηση ώστε να είναι δυνατή η συσχέτιση της χορηγούμενης ποσότητας με την μελετούμενη έκβαση.
Εργαστηριακές μελέτες
Αντίθετα, οι μελέτες in vitro και in vivo σε ιστούς και μοντέλα πειραματόζωων, αλλά και σε καλλιέργειες ανθρώπινων κυττάρων είναι πολυάριθμες και τα αποτελέσματα ιδιαίτερα ενθαρρυντικά, με την απιγενίνη να επιδεικνύει ποικίλες δράσεις εξαιρετικής ωφέλειας για την προστασία της υγείας. Συγκεκριμένα, στις μελέτες αυτού του τύπου επιβεβαιώνεται συστηματικά ότι η απιγενίνη έχει:
- Αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση (μέσω πολλαπλών μηχανισμών)
- Αντιβακτηριδιακή δράση (παρεμποδίζει την ανάπτυξη του H.pylori και Streptococcus mutans μεταξύ άλλων)
- Αντιμικροβιακή, αντιϊκή και αντιμυκητιασική δράση
- Αντικαρκινική δράση (εμποδίζει τις μεταστάσεις, ευνοεί την απόπτωση των καρκινικών κυττάρων σε πολλούς τύπους καρκίνων)
- Επίδραση στην υγεία εγκεφάλου (παρέχει προστασία έναντι της κατάθλιψης μέσω της καταστολής της δράσης των μονοαμινοξειδασών – ΜΑΟs)
- Αντιδιαβητική δράση (προκαλεί υπογλυκαιμία και αύξηση της έκκρισης ινσουλίνης)
- Καρδιοπροστατευτική δράση (ελάττωση της απορρόφησης LDL χοληστερόλης, ελάττωση της φλεγμονής και προστασία έναντι της αθηρογένεσης)
- Επίδραση στις νοητικές ικανότητες (βελτίωση της μνήμης, μάθησης και συμπτωμάτων της νόσου Alzheimer)
- Αποκατάσταση Οξεία και υποξεία δερματίτιδα και έκζεμα και προστασία έναντι της UV ακτινοβολίας
- Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι η απιγενίνη φθάνει στο έντερο και μεταβολίζεται από την εντερική μικροχλωρίδα παράγοντας ενώσεις που βρίσκονται υπό διερεύνηση, με τα πρόδρομα στοιχεία να δείχνουν ότι κάποιοι από τους μεταβολίτες αυτούς ευθύνονται για τις αντιφλεγμονώδεις δράσεις της.
Κλινικές Μελέτες στον άνθρωπο
Ελάχιστες είναι οι κλινικές μελέτες στον άνθρωπο και αυτές έχουν χρησιμοποιήσει μικρούς αριθμούς ατόμων. Τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά για τις ακόλουθες καταστάσεις:
Κατάθλιψη
η χορήγηση 500 mg εκχυλίσματος χαμομηλιού 3 φορές την ημέρα προκάλεσε ελάττωση των συμπτωμάτων άγχους και κατάθλιψης σε 93 ασθενείς με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, προκαλώντας παράλληλα μικρή απώλεια βάρους και ελάττωση της αρτηριακής πίεσης.
Αϋπνία
η χορήγηση εκχυλίσματος χαμομηλιού (2,5 mg απιγενίνης) σε 34 άτομα με χρόνια αϋπνία, αν και δεν ελάττωσε σημαντικά τα συμπτώματα της αϋπνίας, βελτιώσε την λειτουργικότητά τους κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Νευροεκφυλιστικά νοσήματα
σε ασθενείς με νόσο Parkinson, Alzheimer και σκλήρυνση κατά πλάκας, η χορήγηση σκευάσματος που περιείχε απιγενίνη για 24 μήνες είχε ως αποτέλεσμα την σταθεροποίηση της πορείας της νόσου.
Οστεοαρθρίτιδα γόνατος
η επάλειψη του σημείου με έλαιο χαμομηλιού ελάττωση την ανάγκη πρόσληψης αναλγητικών φαρμάκων.
Αντιγηραντική δράση και προστασία του δέρματος από την UV ακτινοβολία
20 γυναίκες ηλικίας άνω των 30 ετών έκαναν χρήση για 4 εβδομάδες κρέμας προσώπου η οποία περιείχε 1% απιγενίνη. Αποτέλεσμα ήταν η βελτίωση της ελαστικότητας και της ενυδάτωσης.
Παρατηρούμε ότι πολύ συχνά σε κλινικές μελέτες χρησιμοποιείται το εκχύλισμα χαμομηλιού ως μέσο χορήγησης της απιγενίνης. Με αυτόν τον τρόπο επικυρώνεται και η πρακτική αιώνων που εφαρμόζουν πολλοί πληθυσμοί στην γη χρησιμοποιώντας το αφέψημα χαμομηλιού για την αντιμετώπιση πλείστων καταστάσεων, όπως δυσπεψία, γαστρίτιδα, φλεγμονές της στοματικής κοιλότητας, φροντίδα του δέρματος.
Σε ποια τρόφιμα εντοπίζεται
Η απιγενίνη βρίσκεται σε μεγάλες συγκεντρώσεις σε τρόφιμα φυτικής προέλευσης όπως (με σειρά μεγαλύτερης περιεκτικότητας):
- Σπόροι σέλερυ
- Κλωνάρια σέλερυ
- Μαϊντανός
- Ρίγανη
- Χαμομήλι
- Αγγινάρα
- Σπανάκι
- Φασκόμηλο
- Κρεμμύδια
- Θυμάρι
- Βασιλικός
Η απιγενίνη περιέχεται επίσης στο κόκκινο κρασί και στην μπύρα. Δεδομένου ότι η απιγενίνη δεν διαλύεται στο νερό, υψηλότερες συγκεντρώσεις περιέχουν τα αποξηραμένα λαχανικά και βότανα.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η περιεκτικότητα απιγενίνης, όπως και όλων των άλλων συστατικών των τροφίμων φυτικής προέλευσης μπορεί να ποικίλει σημαντικά ανά περιοχή και εποχή. Μελέτες πρόσληψης έχουν εκτιμήσει ότι η μέση πρόσληψη απιγενίνης στον Ευρωπαϊκό πληθυσμό ανέρχεται στα 3 mg/ημέρα.
Τι ισχύει για τα συμπληρώματα διατροφής
Λόγω του σημαντικού αριθμού ωφέλιμων επιδράσεων στην υγεία του ανθρώπου, η απιγενίνη κατατάσσεται στα λεγόμενα «διατροφο-φάρμακα» (neutraceuticals), δηλαδή συστατικά που λειτουργούν «πέραν της δίαιτας και πριν τα φάρμακα». Προκειμένου να επιτευχθεί η επιθυμητή δράση, τα συστατικά αυτά θα πρέπει να χρησιμοποιούνται σε συγκεκριμένες συγκεντρώσεις και με την κατάλληλη δοσολογία.
Λόγω της χαμηλής της διαλυτότητας στο νερό και της υψηλής της διαπερατότητας, καθίσταται δύσκολη η χρησιμοποίησή της σε μορφή συμπληρωμάτων υψηλών δόσεων σε κλινικές μελέτες στον άνθρωπο. Γενικά, μέχρι σήμερα η χρήση των συμπληρωμάτων απιγενίνης δεν υποστηρίζεται επιστημονικά. Τα συμπληρώματα που κυκλοφορούν στο εμπόριο διαφημίζουν τα οφέλη της απιγενίνης (παρέχοντας συνήθως 50 mg/ημέρα) τα οποία είναι αποδεδειγμένα κυρίως σε εργαστηριακές μελέτες σε μοντέλα ζώων και όχι σε μεγάλες κλινικές μελέτες σε πληθυσμούς ανθρώπων. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι η χρήση τέτοιων συμπληρωμάτων πιθανόν να παρέχει ένα μικρό επιπλέον όφελος στην γενικότερη αντιοξειδωτική προστασία του οργανισμού, αλλά σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να εξασφαλίσει θεραπευτικά αποτελέσματα για οποιαδήποτε παθολογική κατάσταση. Και βέβαια, όπως και σε κάθε περίπτωση, η απόφαση για τη χρήση συμπληρώματος απιγενίνης θα πρέπει να λαμβάνεται με τη σύμφωνη γνώμη του θεράποντα ιατρού.
Τι να προσέξετε
Από τα μέχρι σήμερα δεδομένα που έχουμε στη διάθεσή μας φαίνεται ότι η χρήση συμπληρωμάτων απιγενίνης είναι γενικά ασφαλής καθώς δεν έχει αναφερθεί κάποιο περιστατικό τοξικότητας. Οι μόνες ανεπιθύμητες επιδράσεις που έχουν καταγραφεί μετά τη λήψη πολύ υψηλών δόσεων απιγενίνης είναι παροδική μυϊκή καταστολή και στομαχικές διαταραχές.
Συμπερασματικά
Μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι η απιγενίνη είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό συστατικό που παρέχει πολλαπλά οφέλη για την υγεία και με σιγουριά θα συστήναμε ένθερμα την καθημερινή της πρόσληψη εντάσσοντας στο διαιτολόγιό μας γενναίες ποσότητες από τις φυσικές πηγές της στα τρόφιμα που – ευτυχώς για εμάς – στην πατρίδα μας ευδοκιμούν σε αφθονία.
