Η στοματική μας υγιεινή είναι ένα ζήτημα υγείας που συχνά παραμελούμε. Στην καθημερινότητα σου ίσως να μην έχεις σκεφτεί ότι η διατροφή μπορεί να επηρεάσει την στοματική υγιεινή σου, ή και το αντίθετο. Έχεις αναρωτηθεί αν η διατροφή μπορεί να σε βοηθήσει να διατηρήσεις την υγεία του στόματος σου ή αν η υγεία του στόματος σου εξαρτάται από την διατροφή σου και μπορεί να επηρεάσει την υγεία σου;
Τι είναι η Στοματική Υγιεινή;
Ως στοματική υγιεινή ορίζεται το σύνολο των ενεργειών που είναι απαραίτητα για την φροντίδα του στόματος, των ούλων, της γλώσσας και ολόκληρης της στοματικής κοιλότητας. Οι ενέργειες αυτές έχουν ως στόχο την διατήρηση ενός μη-ευνοϊκού περιβάλλοντος για τα μικρόβια που σχηματίζουν πλάκα/τερηδόνα και άλλες οδοντικές παθήσεις. Η στοματική υγιεινή επηρεάζεται από τα τρόφιμα που επιλέγουμε, τις επισκέψεις μας στον οδοντίατρο και από το πόσο φροντίζουμε το στόμα μας καθημερινά (βούρτσισμα, οδοντικό νήμα, στοματικό διάλυμα κλπ).
Η στοματική υγιεινή δεν αφορά μόνο το οπτικό-αισθητικό κομμάτι, αλλά κυρίως αφορά την υγεία του στόματος, την απουσία ασθενειών του και κατ'επέκταση της υγείας του σώματος μας. Ως 'υγιές στόμα' εννοείται η έλλειψη τερηδόνας, η απουσία φλεγμονών και ξηροστομίας, αλλά και τα καθαρά δόντια χωρίς φθορές ή αλλοιώσεις. Οι πιο συχνές ασθένειες του στόματος είναι η μικροβιακή πλάκα, η ουλίτιδα και η περιοδοντίτιδα, με συχνότερη αιτία την διατροφή και τα τρόφιμα που επιλέγεις καθημερινά από την παιδική μέχρι την ενήλικη ζωή.
Πώς επηρεάζουν τα τρόφιμα την Στοματική Υγιεινή;
Από την στιγμή που θα αρχίσεις να μασάς κάποιο τρόφιμο, αρχίζει η μικροβιακή δραστηριότητα στην στοματική σου κοιλότητα. Αυτό που συμβαίνει είναι ότι το δικό μας φαγητό είναι ταυτόχρονα και η τροφή για τα βακτήρια που ζουν στο στόμα μας. Τα βακτήρια αυτά τρέφονται μέσα από τα σάκχαρα των τροφών, αναπαράγονται με ανάλογο ρυθμό και παράγουν οξέα φθείροντας το σμάλτο των δοντιών.
Όταν καταναλώνεις περισσότερες τροφές πλούσιες σε ζάχαρη ή υδατάνθρακες, τόσο πιο έντονη και γρήγορη είναι αυτή η διαδικασία. Πολύ σημαντικός παράγοντας για την δραστηριότητα των βακτηρίων είναι και ο χρόνος που θα παραμείνει η τροφή στο στόμα μας, πόση ώρα θα μεσολαβήσει δηλαδή μέχρι το πλύσιμο των δοντιών.
Τα βακτήρια της στοματικής κοιλότητας επιτίθενται στην αδαμαντίνη (σμάλτο) των δοντιών προκαλώντας αλλοιώσεις και βλάβες στα ούλα και στα δόντια. Αποτέλεσμα των επιθέσεων αυτών είναι η ευαισθησία στα δόντια, το ΄κιτρίνισμα΄ των δοντιών, η εγκατάσταση τερηδόνας ή ουλίτιδας, αλλά στο τελικό στάδιο η περιοδοντίτιδα και η απώλεια των δοντιών.
Ποια τρόφιμα να αποφεύγονται και ποια όχι;
Το σύνολο των ερευνών και των διεθνών συστάσεων συμφωνούν ότι υπάρχουν τρόφιμα που δημιουργούν πιο έντονη δραστηριότητα στα μικρόβια και επομένως, οδηγούν πιο εύκολα σε δημιουργία οδοντικής πλάκας, φθοράς των δοντιών και σε άλλες οδοντικές ασθένειες.
Τα τρόφιμα που είναι καλό να αποφεύγονται είναι όσα παραμένουν στο στόμα μας αρκετή ώρα χωρίς να τα βουρτσίσουμε ή όσα περιέχουν αρκετή ζάχαρη στην μερίδα τους, επομένως προσφέρουν άφθονη τροφή για τα στοματικά βακτήρια. Οι κυριότερες ομάδες τροφίμων που απαιτούν προσοχή είναι :
- Τρόφιμα πλούσια σε ζάχαρη (κέικ, γλυκίσματα κλπ)
- ανθρακούχα αναψυκτικά, φρουτοποτά, χυμοί με ζάχαρη
- καραμέλες, γλειφιτζούρια, πατατάκια, γαριδάκια
- αποξηραμένα μαλακά φρούτα με ζάχαρη, λουκούμια
Αντίθετα, έχει βρεθεί ότι υπάρχουν ομάδες τροφίμων και συγκεκριμένα τρόφιμα που μειώνουν αυτήν την δραστηριότητα.
- Πρωτεϊνούχα τρόφιμα, όπως όλα τα είδη τυριών, ο σολωμός και το κοτόπουλο
- Γαλακτοκομικά: γάλα και γιαούρτι
- Ξηροί καρποί και σουσάμι
- Φρούτα και λαχανικά: ιδιαίτερα οι σκληροί καρποί, καθώς περιέχουν αρκετό νερό για να εκκριθεί περισσότερη σίελος. Άρα προκύπτει η μείωση περιεκτικότητας των ελεύθερων σακχάρων στο στόμα, με λιγότερη φθορά των δοντιών στο γεύμα. Ιδιαίτερα ευεργετικά λαχανικά φαίνεται να είναι τα πράσινα φυλλώδη, οι τομάτες, τα καρότα και τα σταυρανθή (μπρόκολο, κουνουπίδι, λάχανο και άλλα)
Απαραίτητα Θρεπτικά Συστατικά για την Υγεία των Δοντιών
- Φώσφορος και ασβέστιο: προσλαμβάνονται από τα γαλακτοκομικά, τα μικρά ψάρια και τα πουλερικά. Είναι απαραίτητα για την υγεία των οστών στα δόντια και την προστασία του σμάλτου.
- Νερό από τα φρούτα και τα λαχανικά: εξουδετερώνει τα σάκχαρα και ενισχύει την παραγωγή σιέλου την ώρα της μάσησης.
- Βιταμίνες Α, D και σύμπλεγμα των βιταμινών Β: απαραίτητες βιταμίνες για την δημιουργία του συνδετικού ιστού των δοντιών, την μείωση των βακτηρίων και την προστασία του σμάλτου.
- Βιταμίνη C και φολικό οξύ: ισχυρά αντιοξειδωτικά στοιχεία απαραίτητα για ενίσχυση των ιστών στα δόντια.
- Ψευδάργυρος και σίδηρος: όταν βρίσκονται σε ανεπάρκεια, περιορίζεται η παραγωγή σιέλου και ως αποτέλεσμα αυξάνεται η δημιουργία οδοντικής πλάκας.
Τι έχουν δείξει οι έρευνες για τη Στοματική Υγιεινή;
Η έρευνα σχετικά με την υγεία του στόματος και τα υπόλοιπα νοσήματα έχει επικεντρωθεί στην σχέση των στοματικών ασθενειών με τον σακχαρώδη διαβήτη ή τα καρδιαγγειακά νοσήματα και την εμφάνιση του καρκίνου. Φαίνεται ότι η υγεία του στόματος είναι άμεσα συνδεδεμένη με την συνολική υγεία του ατόμου, αλλά και με την πιθανή εμφάνιση υποσιτισμού. Ο υποσιτισμός του ατόμου μπορεί στην συνέχεια να επηρεάσει την υγεία των βλεννογόνων και την καθημερινή διατροφική πρόσληψη και ταυτόχρονα να μειώσει την ποιότητα ζωής του ατόμου.
Μία από τις πιο πρόσφατες μελέτες πάνω στο θέμα είναι η Spanish National Health Survey το 2017, όπου οι ερευνητές συσχέτισαν την εμφάνιση του σακχαρώδη διαβήτη και της εμφάνισης οδοντικής πλάκας στον ισπανικό πληθυσμό. Φάνηκε ότι τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας και με χαμηλότερο οικογενειακό εισόδημα είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν οδοντική πλάκα σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό. Αντίστοιχα, αρκετές μελέτες συνδέουν τις περιοδοντικές νόσους με την αυξημένη εμφάνιση σακχαρώδη διαβήτη και διάφορων μορφών καρκίνου.
Η αιτία των σχέσεων αυτών είναι, εν μέρει, η διατροφική πρόσληψη, δηλαδή μειωμένη πρόσληψη σε φρούτα και λαχανικά, αυξημένη πρόσληψη ζάχαρης και γλυκισμάτων και μειωμένη πρόσληψη φαγητού λόγω μειωμένης μασητικής ικανότητας.
Καθημερινές συνήθειες για την καλύτερη Στοματική Υγιεινή
- καθημερινό βούρτσισμα δοντιών και γλώσσας μετά από κάθε γεύμα σας
- εκμάθηση στο σωστό βούρτισμα από τον οδοντίατρο σας
- χρήση στοματικού διαλύματος μέσα στην ημέρα σας
- χρήση οδοντικού νήματος τουλάχιστον 1 φορά/ημέρα
- αποφυγή τροφών που βλάπτουν τα δόντια
- τακτικές επισκέψεις στον οδοντίατρο (κάθε 6 μήνες)
- αποφυγή συχνών μικρών σνακ με ζάχαρη μέσα στην ημέρα σας
