Αύξηση της ιδιοπαθούς υπέρτασης με την ηλικία
Η παιδική υπέρταση εκτιμάται γύρω στο 1-3% και συνήθως οφείλεται σε βλάβη των νεφρών. Καθώς αυξάνεται η ηλικία, η συχνότητα της ιδιοπαθούς υπέρτασης είναι πιο υψηλή, αγγίζοντας το 85-95%. Η αρτηριακή πίεση αυξάνεται φυσιολογικά κατά τη μετάβαση στην εφηβεία και εξαρτάται από το φύλο, την ηλικία και το ύψος.
Πότε ένα παιδί θεωρείται προ-υπερτασικό;
Ένα παιδί θεωρείται προ-υπερτασικό, όταν η συστολική ή/και η διαστολική του πίεση είναι μεταξύ 90ης και 95ης εκατοστιαίας θέσης, στην αντίστοιχη για την ηλικία και το φύλο καμπύλη.
Πότε υπερτασικό;
Υπερτασικό θεωρείται όταν η αρτηριακή πίεση υπερβαίνει την 95η εκατοστιαία θέση στην αντίστοιχη καμπύλη.
Σημαντικό όμως ποσοστό των περιπτώσεων υπέρτασης σε παιδιά σχολικής ηλικίας οφείλεται σε ψευδώς αυξημένη πίεση.
Πότε λέμε ότι ένα παιδί είναι παχύσαρκο;
Για τον παιδικό και εφηβικό πληθυσμό, ένα παιδί θεωρείται παχύσαρκο, όταν στην καμπύλη ανάπτυξης ο Δείκτης Μάζας Σώματος υπερβαίνει την 95η εκατοστιαία θέση και υπέρβαρο όταν ξεπερνά την 85η εκατοστιαία θέση.
Παιδική παχυσαρκία
Σύμφωνα με μελέτη της Α’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, τα τελευταία 20 χρόνια στην καμπύλη ανάπτυξης η 95η εκατοστιαία θέση έχει μετατοπιστεί προς τα πάνω κατά 15 κιλά στα αγόρια και κατά 7 κιλά στα κορίτσια.
Τα ελληνόπουλα είναι κατά 2-3 κιλά παχύτερα από τα αμερικανάκια, που μέχρι πρόσφατα διατηρούσαν τα πρωτεία στην παιδική παχυσαρκία διεθνώς
Παράγοντες κινδύνου για καρδιαγγειακά
- παχυσαρκία
- χαμηλή φυσική δραστηριότητα
- δυσλιπιδαιμία
- υπέρταση
- κάπνισμα
Περίπου το 50% των παχύσαρκων εφήβων γίνονται παχύσαρκοι ενήλικες.
Η παιδική παχυσαρκία (αυξημένος Δείκτης Μάζας Σώματος και περιφέρεια μέσης) σχετίζεται με την πρώιμη εμφάνιση αρτηριακής υπέρτασης στην ηλικία των 30 ετών. Η Heart Study έδειξε ότι κατά τη διάρκεια της εφηβείας, η αρτηριακή πίεση συνδέεται με την αυξημένη συσσώρευση λίπους στην κοιλιακή χώρα.
Μάλιστα, βρέθηκε ότι τα έφηβα αγόρια είναι πιο επιρρεπή στην αύξηση των λιπιδίων αίματος, φαινόμενο που επιδεινώνεται με το κάπνισμα και τη χαμηλή φυσική δραστηριότητα.
Σε ποιος άλλους παράγοντες αποδίδεται η υπέρταση;
Ωστόσο, υπάρχουν μελέτες που υποστηρίζουν ότι η παχυσαρκία μπορεί να μην είναι η άμεση αιτία της πρωτοπαθούς υπέρτασης και πιθανόν να αποδίδεται σε διαιτητικούς παράγοντες, όπως:
- η υπερκατανάλωση αλατιού
- η υπερκατανάλωση ζωικού λίπους
- η μειωμένη πρόσληψη καλίου
- η χαμηλή φυσική δραστηριότητα
Σύμφωνα με αμερικανική μελέτη που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Circulation, τα παιδιά με υψηλή πίεση τείνουν να εξελίσσονται σε υπερτασικούς ενήλικες, καθιστώντας επιτακτική την ανάγκη παρέμβασης.
Κατ’ αρχάς, συστήνεται η μέτρηση της πίεσης για κάθε παιδί άνω των 3 ετών και για κάθε παιδί κάτω των 3 ετών, όταν συνυπάρχει ιστορικό ενδοκρινολογικής καρδιαγγειακής ή άλλης αιτιολογίας.
Πρόληψη και αντιμετώπιση της υπέρτασης
Για την πρόληψη και αντιμετώπιση της υπέρτασης συστήνονται τα παρακάτω:
- Διατήρηση φυσιολογικής ανάπτυξης και υγιούς σωματικού βάρους
- Περιορισμός της συνολικής πρόσληψης αλατιού με αποφυγή προσθήκης επιτραπέζιου αλατιού στα φαγητά, χρήση βοτάνων και μυρωδικών στο μαγείρεμα και μειωμένη κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων (τυριά, αλλαντικά, κονσέρβες, κέικ, γλυκά, αρτοπαρασκευάσματα κ.λπ.)
- Αύξηση της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών, τα οποία είναι πλούσια σε κάλιο, όπως ντομάτα, σπανάκι, μελιτζάνες, μανιτάρια, μπανάνα, σταφύλι, βερίκοκο, ανανάς
- Επιλογή ζυμαρικών και προϊόντων ολικής αλέσεως
- Μειωμένη κατανάλωση γλυκών και χυμών με προσθήκη ζάχαρης
- Μειωμένη πρόσληψη κόκκινου κρέατος, σκληρών μαργαρινών και επεξεργασμένων τροφίμων και επιλογή κρεάτων και γαλακτοκομικών χαμηλών σε υδρογονωμένα, τρανς και κορεσμένα λιπαρά
- Συμπληρωματική χρήση μαλακών μαργαρινών εμπλουτισμένων με κάλιο και χαμηλών σε λιπαρά (light)
- Αποφυγή των τηγανητών. Είναι προτιμότερο το ψήσιμο ή το βράσιμο στον ατμό. Για τηγάνισμα, όμως, υπάρχει και η επιλογή ειδικής φριτέζας που τηγανίζει με μία κουταλιά λάδι
- Χρήση ελαιολάδου ως κύριο λίπος στη διατροφή
- Αύξηση της κατανάλωσης ψαριών πλούσιων σε ω-3 λιπαρά (όπως σαρδέλες, τσιπούρα, σολομός)
- Άσκηση μέτριας έντασης 60λεπτών, για τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας
