Διατροφή

Όσπρια και Ατζέντα 2030: Ρόλος στη Βιώσιμη Ανάπτυξη

της Μαρίας Ξυψιτή
11 Ιανουαρίου 2021
9894 Προβολές
2 λεπτά να διαβαστεί
fao ospria

Photo source: www.canva.com

Επισιστική ανασφάλεια και βιώσιμη ανάπτυξη

Η επισιτιστική ανασφάλεια, χαρακτηριζόμενη από έλλειψη πρόσβασης σε ασφαλή, οικονομικά προσιτά και θρεπτικά τρόφιμα, είναι ένα ουσιαστικό πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι πληθυσμιακές ομάδες με πολύ χαμηλό εισόδημα, σε αναπτυσσόμενες χώρες, με τον Οργανισμό Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO) να σημειώνει ότι περίπου 820 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως ήταν υποσιτισμένοι το έτος 2017. Μία από τις κυριότερες προκλήσεις των κρατών αναφορικά με την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων, είναι η δημιουργία βιώσιμων και εύρωστων συστημάτων γεωργοκτηνοτροφικής παραγωγής, τα οποία θα αντέχουν στις επιδράσεις του συνεχώς μεταβαλλόμενου κλίματος.

Ανακύρηξη Παγκόσμιας Ημέρας Οσπρίων

Όσπρια είναι η κοινή ονομασία των ξηρών σπερμάτων ορισμένων φυτών της τάξης Χεδρωπά, που χρησιμοποιούνται ως ως τρόφιμο αλλά και ως ζωοτροφή, κι έχουν τη δυνατότητα να αποτελέσουν μέρος της λύσης της παγκόσμιας κρίσης στην παραγωγή και ασφάλεια τροφίμων. Είναι μιά φθηνή και βιώσιμη πηγή πρωτεΐνης και βασικών θρεπτικών στοιχείων. Τα Ηνωμένα Έθνη, αντιλαμβανόμενα τη σημασία των οσπρίων και της καλλιέργειας τους, προκύρηξαν το έτος 2016 ως το Διεθνές Έτος Οσπρίων και, από το 2019 η 10η Φεβρουαρίου, ορίστηκε ως Παγκόσμια Ημέρα Οσπρίων με στόχο την ευαισθητοποίηση του κοινού σχετικά με τα διατροφικά οφέλη των οσπρίων στο πλαίσιο της βιώσιμης ανάπτυξης και της επισιτιστικής ασφάλειας.

Τα διατροφικά οφέλη των οσπρίων

Ενώ τα όσπρια αποτελούν μέρος της ανθρώπινης διατροφής εδώ και αιώνες, η διατροφική τους αξία δεν είναι ευρέως αναγνωρισμένη και η μέση κατανάλωση παραμένει χαμηλή. Ως τρόφιμα πλούσια σε θρεπτικές ουσίες, μπορούν να αποτρέψουν σημαντικά πληθώρα διατροφικών ελλείψεων, όπως την έλλειψη σιδήρου. Λόγω του ότι είναι καλή πηγή φυτικών ινών, μειώνουν το ρίσκο εμφάνισης μη μεταδοτικών ασθενειών, όπως διαβήτη τύπου 2, καρδιοπάθειες και καρκίνο των εντέρων. Τα όσπρια έχουν χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, ενώ αποτελούν σημαντική πηγή Βιταμινών Β, οι οποίες ωφελούν ιδιαίτερα κατά την εγκυμοσύνη, συμβάλλοντας στην ανάπτυξη της νευρικής λειτουργίας του εμβρύου.

Διαθεσιμότητα των οσπρίων και επισιτιστική ασφάλεια

Δυστυχώς, με την γενική αύξηση των εισοδημάτων, ειδικά σε αστικές περιοχές, τα όσπρια χαρακτηρίστηκαν ως «φαγητό του φτωχού», και η πραγματική πρόσληψη των οσπρίων παραμένει χαμηλή. Σύμφωνα με τα στοιχεία του προγράμματος FAOSTAT, η μέση κατά κεφαλή πρόσληψη οσπρίων είναι πολυ χαμηλότερη από τα συνιστώμενα επίπεδα και έχει παραμεινει στάσιμη παγκοσμίως, σε περίπου 21 γραμμάρια κατά κεφαλήν ανά ημέρα, τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Συγκεκριμένα στην Ευρώπη η κατά κεφαλήν κατανάλωση οσπρίων παρέμεινε στάσιμη σε περίπου 7,5 γραμμάρια την ημέρα.

Οφέλη για το περιβάλλον

Η καλλιέργεια οσπρίων μπορεί να είναι μια πολύ καλή επένδυση από μόνη της. Από τη στιγμή που αντλούν το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών τους σε άζωτο από την ατμόσφαιρα, μέσω της συμβιωτικής τους σχέσης με αζωτοβακτήρια, τα όσπρια δεν απαιτούν λίπασμα αζώτου για να επιτευχθεί η βέλτιστη απόδοση παραγωγής. Το άζωτο σε υπολείμματα οσπρίων μειώνει την ανάγκη εφαρμογής αζωτούχων λιπασμάτων και στην καλλιέργεια σιτηρών, με τη συμπερίληψη τους σε σύστημα αμειψισποράς. Η μείωση της ανάγκης συνθετικών λιπασμάτων, έμμεσα μειώνει τα αέρια θερμοκηπίου που ελευθερώνονται στην ατμόσφαιρα, βοηθώντας στο μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Παράλληλα, η παρουσία οσπρίων σε αγροοικοσυστήματα προάγει τη δέσμευση ατμοσφαιρικού άνθρακα στο έδαφος και μειώνει τη διάβρωση του εδάφους, επιτρέποντας τη βελτιστοποίηση της χρήσης φυσικών πορών, όπως το φως, το νερό και θρεπτικές ουσίες, αυξάνοντας τις εσοδείες.

H αύξηση της παραγωγής, της κατανάλωσης και της χρήσης οσπρίων, είναι υψίστης σημασίας, ώστε να επιτευχθούν οι ανθρωποκεντρικοί Στόχοι Βιώσιμης Ανάπτυξης που έχουν θέσει τα Ηνωμένα Έθνη για το 2030, μεταξύ των οποίων συγκαταλέγονται η αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των συνεπειών της, η εξασφάλιση βιώσιμων συνθηκών παραγωγής και κατανάλωσης, η εξάλειψη της πείνας με την επαρκή παραγωγή και κατανομή τροφίμων και τη βελτίωση της ποιότητας σίτισης· και η βελτίωση της γεωργοκτηνοτροφικής παραγωγής.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

FAO, IFAD, UNICEF, WFP and WHO. 2017. The State of Food Security and Nutrition in the World 2017. Building resilience for peace and food security. Rome, FAO

FAOSTAT data, updated using national statistics. Available at: http://www.fao.org/faostat/en/ (accessed 22 December 2020).

IYP 2016 website. Available at: http://www.fao.org/pulses-2016/en/ (accessed 22 December 2020).

M Xipsiti, S Marzara, T Calles (2017). International Year of Pulses: Keeping the momentum beyond 2016. Nutrition Bulletin 42 (4), 346-350. https://doi.org/10.1111/nbu.12295

Rawal, V. & Navarro, D. K., eds. 2019. The Global Economy of Pulses. Rome, FAO. https://doi.org/10.4060/I7108EN

UN (United Nations) (2013) Resolution 68/231. International Year of Pulses, 2016. Available at: www.un.org/en/ga/ (accessed 22 December 2020).

UN (United Nations) (2019) Resolution 73/251. World Pulses Day. Available at: https://undocs.org/A/RES/73/251 (accessed 22 December 2020).

Μαρία Ξυψιτή
Μαρία Ξυψιτή Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, M.Sc.

Η Μαρία Ξυψιτή είναι πτυχιούχος Διατροφολόγος, BSc. M.Sc. Είναι υπεύθυνη διατροφής στο Τμήμα Συστημάτων Διατροφής και Τροφίμων (ESN) του Οργανισμού Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO). Εργάζεται στην ανάπτυξη προτύπων τροφίμων και για τις διατροφικές απαιτήσεις συγκεκριμένων κατηγοριών του πληθυσμού. Επιπλέον εκπροσωπεί τον FAO στις επιτροπές Codex Alimentarius για τη διατροφή και την επισήμανση των τροφίμων. Στο παρελθόν έχει εργαστεί σε διεθνείς οργανισμούς στον τομέα της ευρωπαικής νομοθεσίας τροφίμων και σε θέματα διατροφής και δημόσιας υγέιας.