Άλλες Παθήσεις

Πόνος στη Μέση - Οσφυαλγία & Ισχιαλγία

Χρυσάνθης Σταματίου & της Δήμητρας Μπαλάσκα & της Ιουλίας-Μαρίας Πρίγκου
03 Ιουνίου 2015
45588 Προβολές
7 λεπτά να διαβαστεί
Τελευταία ενημέρωση 17 Φεβρουαρίου 2022
osfyalgia isxialgia

Ο πόνος στη μέση ή λουμπάγκο ή οσφυαλγία αναφέρεται στον πόνο χαμηλά στην πλάτη. Είναι ένα σύμπτωμα (όχι νόσος) που αφορά οποιοδήποτε πόνο στην οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης ανεξάρτητα από την αιτία που τον προκαλεί.

Μπορεί να εμφανιστεί ξαφνικά μετά από μία απότομη κίνηση ή και σταδιακά, χειροτερεύοντας με το πέρασμα του χρόνου. Ο πολύ δυνατός πόνος εντοπίζεται στην περιοχή γύρω από τη μέση αλλά μπορεί να επεκτείνεται και στο πόδι, ενώ συχνά μπορεί να συνοδεύεται από μουδιάσματα στα δάκτυλα των ποδιών.

Πρόκειται για ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα που μπορεί να εμφανίσει κάποιος, αφού το 80% των ανθρώπων το έχουν ζήσει τουλάχιστον μια φορά στη ζωή τους

Τι έδειξε η έρευνα;

Πρόσφατη έρευνα (Smuck M 2013) σε 7.000 περίπου Αμερικανούς έδειξε ότι ο κίνδυνος εμφάνισης οσφυαλγίας εξαρτάται από τον δείκτη βάρους σώματος (ΒΜΙ) ο οποίος δείχνει τη βαρύτητα της παχυσαρκίας. Ο κίνδυνος αυτός από 2,9% που είναι στον πληθυσμό φυσιολογικού βάρους (ΒΜΙ=20-25) εκτοξεύεται στο 11, 6% στον πληθυσμό με νοσογόνο παχυσαρκία (ΒΜΙ>36). Η φυσική δραστηριότητα φαίνεται πως μειώνει τον κίνδυνο αυτό, ιδίως στον πληθυσμό με ΒΜΙ από 26 έως 36 (υπέρβαροι και παχύσαρκοι).

Ισχιαλγία: ποια είναι τα αίτια;

Ο πόνος στη μέση είναι η δεύτερη κατά σειρά συνήθης αιτία απώλειας εργάσιμων ημερών μετά το κοινό κρυολόγημα. Μπορεί να προσβάλλει όλες τις ηλικίες, συχνότερα όμως τις ηλικίες από 30 έως 60 ετών. Έχει παρατηρηθεί όμως ότι σε νεαρότερα άτομα είναι συνήθως παροδικός, ενώ σε μεγαλύτερες ηλικίες είναι συχνότερα χρόνιος.

  • Οστεοαρθρίτιδα Ο.Μ.Σ.Σ.
  • Κήλη δίσκου με πιθανή ριζοπάθεια
  • Διάχυτη ιδιοπαθής σκελετική υπερόστωση (οστεόφυτα)
  • Σπονδυλαρθρίτιδα
  • Οστεοπόρωση
  • Μικροβιακοί παράγοντες
  • Αιματολογικοί παράγοντες
  • Ψυχοκοινωνικά αίτια
  • Παχυσαρκία

Ποια είναι η επιδημιολογία;

Για την εμφάνισή του ενοχοποιούνται διάφοροι παράγοντες όπως είναι η ηλικία, το φύλο, η κληρονομικότητα και η γενική κατάσταση της υγείας. Η παχυσαρκία θεωρείται επίσης εξίσου επιβαρυντικός παράγοντας για την μετάπτωση μιας απλής οσφυαλγίας σε μακροχρόνιο πρόβλημα.

Σε συνέντευξη και πλήρη εξέταση που υποβλήθηκαν 26 Νορβηγοί ασθενείς, βρέθηκε ότι σε ποσοστό 87% η πάθηση οφείλεται σε ψυχοκοινωνικούς παράγοντες.

Συνεχώς αυξανόμενα αποδεικτικά στοιχεία, δείχνουν ότι η αξιολόγηση στη φυσιοθεραπευτική προσέγγιση, έχει πολύ καλύτερα αποτελέσματα από τη χρήση εναλλακτικών προσεγγίσεων. Ασθενείς που λαμβάνουν άμεσα φυσικοθεραπεία έπειτα από επεισόδιο οξείας οσφυαλγίας, εμφανίζουν χαμηλότερα ποσοστά κινδύνου μεταγενέστερης ιατρικής υποστήριξης, σε σχέση με ασθενείς που έλαβαν φυσικοθεραπεία μετά.

Ισχιαλγία και θεραπευτική αντιμετώπιση

Αρχικά πρέπει να κάνει τις απαραίτητες εξετάσεις για να διαγνωστεί η πάθηση. Η διάγνωση της πάθησης που προκαλεί η οσφυαλγία απαιτεί προσεκτική λήψη του ιστορικού, λεπτομερή κλινική εξέταση, εργαστηριακό και ακτινολογικό έλεγχο και καλή συνεργασία μεταξύ ιατρικών ειδικοτήτων. Αυτό σημαίνει κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή (αυτό θα το ορίσει ο γιατρός) και στη συνέχεια έναρξη φυσικοθεραπείας για την αποκατάσταση του προβλήματος και την επούλωση του πόνου και όλης της προσβεβλημένης περιοχής.

Πώς μπορεί όμως να αντιμετωπιστεί ο πόνος στη μέση αν συνυπάρχει με παχυσαρκία;

Άσκηση

Η οσφυαλγία και οι πόνοι γενικά στη μέση δεν αποτελούν παράγοντες για αποφυγή της άσκησης και δεν επηρεάζουν την ικανότητα για συμμετοχή σε αυτήν. Μάλιστα ασκήσεις σε χαλαρής μορφής προπόνηση μπορούν να τροποποιηθούν ώστε να εκτελεσθούν από τα άτομα με τέτοια προβλήματα. Υπάρχουν όμως και ορισμένες στάσεις/ασκήσεις που μπορεί να επιδεινώνουν τον πόνο του ατόμου με αποτέλεσμα να τον εμποδίζουν να εκτελεί άλλες κινήσεις στο μέγιστο που είναι ικανός να τις εκτελέσει. Έτσι στα άτομα αυτά είτε με οσφυαλγία είτε με απλούς πόνους στη περιοχή της μέσης πρέπει να τους επιτρέπεται να ασκούνται αλλά να συστήνεται η αποφυγή στάσεων ή ασκήσεων οι οποίες μπορεί να επιδεινώνουν την κατάσταση τους.

Υπάρχουν μερικές απλές ασκήσεις και εκτάσεις που μπορούν να γίνουν εύκολα και χωρίς κάποιον ιδιαίτερο εξοπλισμό ακόμα και στο σπίτι. Το μόνο που ίσως να χρειάζεται είναι ένα απλό στρώμα γυμναστικής, τα οποία μπορείτε να προμηθευτείτε οικονομικά ακόμα και από καταστήματα παιχνιδιών! Με τις ασκήσεις αυτές μειώνεται o πόνος στην περιοχή της κάτω πλάτης βελτιώνεται η δύναμη και η ευλυγισία.

Ωστόσο να σημειωθεί ότι καλό θα ήταν να εκπαιδευτούν αρχικά τα άτομα αυτά γι αυτές τις ασκήσεις από κάποιον ειδικό είτε τον γυμναστή είτε τον φυσικοθεραπευτή τους και έπειτα να τις εκτελούν μόνοι τους. Έτσι θα ξέρουν ποια θα είναι η σωστή τελική στάση που θα πρέπει να έχουν σε κάθε άσκηση.

Οι κύριες μυϊκές ομάδες που πρέπει να γυμναστούν είναι οι μύες της μέσης που είναι :

  • Οι κοιλιακοί
  • Οι ραχιαίοι
  • Οι ιερονωτιαίοι
  • Οι γλουτιαίοι.

Στόχος είναι να γίνεται σε καθημερινή βάση μια ομάδα ασκήσεων που ενδείκνυνται για τους πόνους στην μέση την οσφυαλγία/ισχιαλγία σε συνδυασμό με άλλες δραστηριότητες -ελαφριάς μορφής άσκησης- πχ περπάτημα, yoga, tai chi ή και κολύμπι. Το κολύμπι είναι ιδιαίτερα ευεργετικό σαν σπορ και ενδείκνυται σε άτομα με μυοσκελετικές παθήσεις, άτομα με οσφυαλγίες, γιατί δεν επιβαρύνει ιδιαίτερα μυοσκελετικά το σώμα. Επίσης ασκήσεις γυμναστικής, μπορούν να τροποποιηθούν ώστε να μην επιβαρύνεται η μέση σε τέτοιες περιπτώσεις. Αφιερώστε χρόνο με τον γυμναστή σας ώστε να τροποποιήσετε τις ασκήσεις που επιδέχονται αλλαγή. Επιπλέον η χρήση μπάλας είναι πολύ πρακτική μπορεί να γίνει άλλη μια σειρά ασκήσεων στοχεύοντας στην διατήρηση της μυϊκής δύναμης.

Σε περιπτώσεις ωστόσο που είτε ο πόνος δεν υποχωρεί, στις 2 βδομάδες ή αισθάνεστε πόνο κατά την εκτέλεση των ασκήσεων το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να επισκεφτείτε έναν ειδικό! Και σε κάθε περίπτωση μόνο αν σας το επιτρέψει συμμετέχετε σε προγράμματα άσκησης.

Προτεινόμενες Ασκήσεις

Bottom to Heels Stretch

bottom to heel strech

Τρόπος εκτέλεσης: Αρχικά τοποθετείτε τα γόνατα σας κάτω από τους γοφούς και τις παλάμες των χεριών σας ακριβώς κάτω από τους ώμους. Από ευθυγραμμισμένη θέση στην οποία θα είστε αρχίζετε αργά να κινείτε την μέση σας προς τα κάτω μέχρι εκεί που μπορείτε και δεν νιώθετε ενόχληση. Έπειτα μένετε εκεί παίρνετε μια βαθιά αναπνοή και εισέρχεστε στην θέση 2 της εικόνας. Επαναλάβετε 8 με 10 φορές.

Knee rolls

knee rolls strech

Τρόπος εκτέλεσης: Ξαπλώνετε στο πάτωμα με τέτοιο τρόπο ώστε η πλάτη να ακουμπάει ολόκληρη κάτω. Τα γόνατα πρέπει να είναι λυγισμένα και οι ώμοι στο πάτωμα όπως απεικονίζεται στην εικόνα. Με προσοχή στρίψτε τα γόνατα σας από τη μια μεριά χωρίς όμως να μετακινηθεί το υπόλοιπο σώμα από την αρχική του θέση. Προσπαθήστε να ακουμπήσουν τα γόνατα στο πάτωμα, μείνετε σε αυτή την θέση για μερικά δευτερόλεπτα (5-10) πάρτε μια βαθιά αναπνοή και έπειτα εκτελέστε από την άλλη μεριά. Επαναλάβετε 8 με 10 φορές εναλλάξ.

Back extensions

back extension strech

Τρόπος εκτέλεσης: Ξαπλώστε μπρούμιτα με τους αγκώνες σας στα πλάγια λυγισμένους. Το βλέμμα σας να είναι στραμμένο προς το πάτωμα. Κρατώντας σε ευθεία γραμμή τον λαιμό σας ανασηκώστε στο πάνω μέρος του κορμού σας, όπως απεικονίζεται στην φωτογραφία. Μείνετε εκεί για λίγα δευτερόλεπτα 5 με 10 και πάρτε μια βαθιά αναπνοή. Θα πρέπει να αισθάνεστε ένα ελαφρύ τέντωμα στους μυς της κοιλιάς. Επιστρέφετε στην αρχική θέση και εκτελείτε για άλλες 8 με 10 φορές.

Ασκήσεις McKenzie

Η μέθοδος McKenzie αναπτύχθηκε το 1981 από τον Robin McKenzie έναν φυσικοθεραπευτή από τη Νέα Ζηλανδία. Είναι ένα σύστημα Μηχανικής Διάγνωσης και Θεραπείας που περιλαμβάνει την αξιολόγηση, την διάγνωση και την θεραπεία προβλημάτων της σπονδυλικής στήλης και των άκρων.

Κάποιες από τις ασκήσεις που συμπεριλαμβάνονται σε αυτήν την μέθοδο έχουν αναφερθεί και παραπάνω. Ωστόσο μερικές ακόμα που συμπεριλαμβάνονται σε αυτήν την ομάδα ασκήσεων είναι οι εξής:

Extension in Standing (έκταση μέσης από όρθια θέση)

standing extension strech

Τρόπος εκτέλεσης: Από όρθια θέση τοποθετείστε τα χέρια σας χαμηλά στην περιοχή της μέσης σας. Στη συνέχεια ρίξτε το κορμί προς τα πίσω σχηματίζοντας ένα τόξο στη μέση. Μείνετε σε αυτή την θέση για 3 περίπου δευτερόλεπτα και έπειτα ελάτε στην αρχική σας θέση. Επαναλάβετε την άσκηση 5 φορές.

Flexion in lying (διπλή έλξη γονάτων)

lying strech

Τρόπος εκτέλεσης: Αρχικά ξαπλώνουμε στο σρωματάκι μας με λυγισμένα πόδια τα πέλματα να ακουμπούν στο έδαφος και τα χέρια ακουμπισμένα στο πλάι. Στη συνέχεια τραβάμε τα γόνατα προς το στήθος τυλίγοντας τα χέρια γύρω τους (βλ. φωτογραφία). Τραβάμε τα γόνατα προς το στήθος και μένουμε στην στάση αυτή για 10 δευτερόλεπτα. Χαλαρώνουμε και επαναλαμβάνουμε 5 με 6 επαναλήψεις.

Flexion in sitting (οσφυϊκές διατάσεις σε καθιστή θέση)

sitted strech

Τρόπος εκτέλεσης: Με τα γόνατα σας λυγισμένα, γείρετε μπροστά με τη μέση μας για να φέρετε το κεφάλι σας ανάμεσα στα γόνατα σας. Τραβήξτε προς τα μέσα την κοιλιά σας καθώς κουλουριάζετε. Διατηρήστε το κέντρο βάρους σας στην περιοχή των γοφών. Χαλαρώστε τους κοιλιακούς μύες και τεντώστε το κατώτερο τμήμα της μέσης σας. Σηκωθείτε με αργές κινήσεις. Χαλαρώστε και επαναλάβετε για 5 με 6 φορές.

Για τις ασκήσεις McKenzie δες το Παρακάτω Βίντεο

Κατανάλωση πρωινού

Θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα γεύματα, καθώς «σπάει» την πολύωρη βραδινήνηστεία. Πολυάριθμες έρευνες έχουν δείξει ότι τα άτομα τα οποία δενκαταναλώνουνπρωινό έχουν 4,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο να εμφανίσουν παχυσαρκία. Επίσης, σε μία μελέτη παρέμβασης παρατηρήθηκε ότι τα άτομα που ξεκίνησαν να τρώνεπρωινόέχασαν έως και 7,7 κιλά, έναντι αυτών που συνέχισαν να μην καταναλώνουνπρωϊνό.

Επαρκής ύπνος

Υπάρχει συσχέτιση της παχυσαρκίας με την έλλειψη ύπνου. Έρευνα έχει δείξει ότι όσοι κοιμούνταν λιγότερο από 5 ώρες εμφάνιζαν 65% μεγαλύτερο κίνδυνο παχυσαρκίας συγκριτικά με όσους κοιμούνταν 7 ώρες κάθε βράδυ.

Κατανάλωση συχνών γευμάτων

Αυτό σημαίνει τρία κυρίως γεύματα καθώς και δύο ενδιάμεσα. Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι η κατανάλωση τακτικών γευμάτων βοηθάει στον έλεγχο της πείνας, στην αποφυγή κατανάλωσης μεγάλων ποσοτήτων φαγητού και ανθυγιεινών τροφίμων καθώς και στη διατήρηση της ισορροπίας των επιπέδων της γλυκόζης στο αίμα.

Μεσογειακή Διατροφή

Σύμφωνα με αυτή θα πρέπει να καταναλώνονται καθημερινά τροφές φυτικής προέλευσης όπως τα δημητριακά ολικής άλεσης, τα φρούτα και τα λαχανικά, 2-3 μερίδες γαλακτοκομικών καθώς και ελαιόλαδο. Εβδομαδιαία, θα πρέπει να καταναλώνονται 1-2 γεύματα με μαγειρευμένα λαχανικά, 1-2 γεύματα με ψάρι ή θαλασσινά, 1-2 γεύματα με όσπρια και ένα γεύμα με κοτόπουλο. Τέλος, η κατανάλωση κόκκινου κρέατος πρέπει να περιορίζεται στα 2 γεύματα το μήνα.

Έλεγχος της ποσότητας φαγητού από κάθε κατηγορία τροφίμου

Ο έλεγχος των μερίδων είναι απαραίτητος για μια επιτυχή προσπάθεια απώλειας βάρους αλλά και για την επίτευξη μιας ισορροπημένης διατροφής. Περισσότερες πληροφορίες βρίσκονται στην ενημερωτική καμπάνια του medNutrition το μέγεθος…μετράει!

Επαρκής κατανάλωση νερού

Η σωστή ενυδάτωση του οργανισμού επιτρέπει την είσοδο των θρεπτικών συστατικών μέσα στα κύτταρα, αλλά και την αποβολή των απόβλητων του μεταβολισμού.

Φυσιοθεραπευτική αποκατάσταση

Η φυσιοθεραπευτική αποκατάσταση στην οσφυϊκή μοίρα είναι ένα σύνολο παρεμβάσεων. Η ηλεκτροθεραπεία, η θεραπευτική μάλαξη, η κινητοποίηση, το κατάλληλο ασκησιολόγιο, η εκμάθηση της σωστής στάσης και βάδισης είναι τα βασικότερα στοιχεία για την αποκατάσταση της οσφύος και τη μείωση των πιθανοτήτων για υποτροπιασμό.

Στο ασκησιολόγιο πρέπει να δίνεται μεγάλη προσοχή καθώς με αυτό τον τρόπο ενδυναμώνουμε την περιοχή και έτσι βοηθάμε στην καλή φυσιολογία της οσφύος και στη καθυστέρηση της εμφάνισης των συμπτωμάτων.

Στόχοι της φυσικοθεραπείας

  1. Μείωση του πόνου (κυρίως στο οξύ στάδιο).
  2. Εξάλειψη του αιτίου ή πρόληψη για την αποφυγή υποτροπής.
  3. Διατήρηση καλής φυσικής κατάστασης του υπόλοιπου μυοσυνδεσμικού συστήματος.
  4. Πλήρης αποκατάσταση και επαναφορά του ασθενή στις προηγούμενες δραστηριότητές του.
  5. Εργονομική εκπαίδευση του ασθενή, τόσο στο χώρο εργασίας του, όσο και στις υπόλοιπες ενασχολήσεις του.

Συμπερασματικά

Τέλος, θα πρέπει να σημειωθεί ότι δεν είναι σπάνιες οι περιπτώσεις που ο πόνος στη μέση πρέπει να αντιμετωπισθεί χειρουργικά. Στην περίπτωση που ο ασθενής είναι παχύσαρκος θα πρέπει να ακολουθήσει πρόγραμμα απώλειας βάρους, τόσο πριν, όσο και μετά το χειρουργείο, αφού το περιττό βάρος επιβαρύνει τη σπονδυλική στήλη με επιπλέον φορτίο το οποίο δυσχεραίνει την μετεγχειρητική του ίαση. Στις περιπτώσεις αυτές η απώλεια βάρους θα πρέπει να γίνει σταδιακά σύμφωνα με τις οδηγίες του διαιτολόγου σε συνεργασία φυσικά με τον ειδικό χειρουργό της σπονδυλικής στήλης (συνήθως Νευροχειρουργό ή σπανιότερα Ορθοπαιδικό ιατρό).

Συμβουλές για τον ασθενή

  • Όχι στην άρση των βαριών αντικειμένων
  • Καθημερινή τήρηση του ασκησιολόγιου
  • Διατήρηση των φυσιολογικών επιπέδων του σωματικού βάρους
  • Αποφυγή παπουτσιών χωρίς σωστό πάτο
  • Αποφυγή πολύωρης ορθοστασίας
  • Σωστή στάση και βάδιση.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Low Back Pain: How Does Your Physical Therapist Treat Low Back Pain? J Orthop Sports Phys Ther 2012;42(4):381-381. doi:10.2519/jospt.2012.0503

Man Ther. 2009 Oct;14(5):555-61. Epub 2008 Oct 1. ,Inter-examiner reliability of a classification system for patients with non-specific low back pain Vibe Fersum K, O'Sullivan PB, Kvåle A, Skouen JS.

Management patterns in acute low back pain: the role of physical therapy. Gellhorn AC, Chan L, Martin B, Friedly J , Spine (Phila Pa 1976). 2012 Apr 20;37(9):775-82

Rating scales for low back pain Umile Giuseppe Longo†, Mattia Loppini†, Luca Denaro‡, Nicola Maffulli*§ and Vincenzo Denaro† Br Med Bull (2010) 94 (1): 81-144. doi: 10.1093/bmb/ldp052 2010 January

Brian, J. Sharkey PhD, Steven, E. Gaskill PhD. Άσκηση και Υγεία (Α. Δεληγιάννης επιμέλεια ελληνικής έκδοσης). Αττική: Επιστημονικές εκδόσεις Παρισιανού Α.Ε. 

J. Larry Dustine, Geoffrey E. Moore. Άσκηση χρόνιες παθήσεις και αναπηρίες (Π. Μπαλτόπουλος επιμέλεια ελληνικής έκδοσης). Αθήνα: Ιατρικές εκδόσεις ΠΧ Πασχαλίδης

Spine & Sport Medical Center. The McKenzie Method for lower back pain relief. Available at: https://www.spineone.com/blog/mckenzie-method-back-pain/. Τελευταία επίσκεψη 23/5/19. 

NHS. Lower back pain exercises. Available at: https://www.nhs.uk/live-well/exercise/lower-back-pain-exercises/

Χρυσάνθη Σταματίου
Χρυσάνθη Σταματίου Φυσικοθεραπεύτρια
Δήμητρα Μπαλάσκα
Δήμητρα Μπαλάσκα Διαιτολόγος - Διατροφολόγος, M.Sc.
Ιουλία-Μαρία Πρίγκου
Ιουλία-Μαρία Πρίγκου Διαιτολόγος-Διατροφολόγος – Καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής, MSc

Η Ιουλία Πρίγκου είναι διαιτολόγος-διατροφολόγος με μεταπτυχιακή εξειδίκευση από την Ιατρική σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, επίσης είναι απόφοιτη των ΤΕΦΑΑ. Παρέχει τις διαιτολογικές της υπηρεσίες στην περιοχή του Βόλου.