Τα τελευταία χρόνια, εκτός από τις γνωστές διαταραχές πρόσληψης τροφής όπως είναι η ψυχογενής ανορεξία και η ψυχογενής βουλιμία, έχουν εντοπιστεί και πολλές άλλες παθολογικές διαστάσεις της διατροφικής συμπεριφοράς. Μια από αυτές είναι το σύνδρομο νυχτερινής πρόσληψης τροφής ή σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας.
Τι είναι το σύνδρομο νυχτερινής πρόσληψης τροφής
Τα κυριότερο χαρακτηριστικό του συνδρόμου νυχτερινής πρόσληψης τροφής είναι η βραδινή υπερφαγία, δηλαδή η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας φαγητού μετά το βραδινό γεύμα. Επιπλέον, πολλές φορές το άτομο διακόπτει τον ύπνο του, κατευθύνεται στην κουζίνα, καταναλώνει διάφορες τροφές και επιστρέφει στο κρεβάτι του. Χαρακτηριστικό είναι ακόμα ότι η κατανάλωση τροφής γίνεται συνειδητά και το άτομο συνήθως αισθάνεται ψυχική δυσφορία. Εκτός από τα παραπάνω, το άτομο που πάσχει από το σύνδρομο νυχτερινής πρόσληψης τροφής μπορεί να εμφανίζει μειωμένη όρεξη τις πρωινές ώρες, αϋπνίες, κακή διάθεση κατά τις βραδινές ώρες και συνήθως αισθάνεται ότι πρέπει να καταναλώσει φαγητό για να μπορέσει να κοιμηθεί.
Γιατί συμβαίνει αυτή η παράξενη διατροφική συμπεριφορά;
Για να απαντήσουμε σε αυτό το ερώτημα είναι χρήσιμο να εξετάσουμε το διατροφικό περιεχόμενο των νυχτερινών αυτών επεισοδίων. Για παράδειγμα, έχει παρατηρηθεί ότι οι τροφές που προτιμώνται τις νυχτερινές ώρες συνήθως αποτελούνται από λιπαρά και υδατάνθρακες. Είναι δηλαδή τροφές που υποβοηθούν στη σύνθεση σεροτονίνης. Καθώς τις περισσότερες φορές τα άτομα που κάνουν νυχτερινά διατροφικά επεισόδια πάσχουν και από αϋπνία, υποθέτουμε ότι με αυτή τη διατροφική συμπεριφορά ο οργανισμός προσπαθεί ενδόμυχα να καταπολεμήσει την αϋπνία. Η αϋπνία οφείλεται με τη σειρά της στο άγχος, ενώ αποτελεί και σύμπτωμα κατάθλιψης.
Έτσι, καταλαβαίνουμε ότι η κατανάλωση τροφής τη νύχτα είναι μια απόπειρα του ατόμου να επαναφέρει σε πιο φυσιολογικά επίπεδα κάποιες ουσίες (νευροδιαβιβαστές) και να διορθώσει τυχόν διαταραχές της διάθεσης. Ενδέχεται επίσης η νυχτερινή πρόσληψη τροφής να είναι μια προσπάθεια κάλυψης διατροφικών κενών, ελλείψεων δηλαδή μιας διατροφής φτωχής σε θρεπτικά συστατικά ή σε ενεργειακό περιεχόμενο.
Ποιες ψυχολογικές ανάγκες ικανοποιεί το άτομο που καταφεύγει στη νυχτερινή πρόσληψη τροφής;
Η νυχτερινή πρόσληψη τροφής έχει ένα έντονο ψυχολογικό υπόβαθρο. Το σκοτάδι της νύχτας κάνει τον πάσχοντα να νιώθει ασφαλής από την κριτική των άλλων και να τρώει απενοχοποιημένα και κρυφά, ιδίως αν βρίσκεται σε ένα περιβάλλον που θεωρεί ντροπή το να τρως καλά. Η νύχτα επίσης συνδέεται με τη χαλάρωση των ορίων και την αύξηση των παρορμήσεων της συμπεριφοράς. Το φαγητό μπορεί να έχει και παρηγορητικές διαστάσεις ή να επιβραβεύει το άτομο μετά από μια δύσκολη μέρα. Ενδέχεται ακόμα οι υπερφαγικές κρίσεις τη νύχτα να έρχονται να αναπληρώσουν διάφορα συναισθηματικά κενά της μέρας. Ένα από τα κυρίαρχα μάλιστα συναισθήματα που καταπραΰνονται προσωρινά μέσα από μια τέτοια συμπεριφορά είναι το άγχος.
Αντιμετώπιση των νυχτερινών επεισοδίων πρόσληψης τροφής
Σε ότι αφορά την αντιμετώπιση των νυχτερινών επεισοδίων πρόσληψης τροφής, φαίνεται ότι βοηθά ένας συνδυασμός από τις εξής παρεμβάσεις: ψυχολογική υποστήριξη, αλλαγή των διατροφικών συνηθειών και της διατροφικής συμπεριφοράς, οι στρατηγικές χαλάρωσης, η καλή υγιεινή στον ύπνο, η τακτική φυσική δραστηριότητα και η κοινωνική υποστήριξη. Επιπλέον, υπάρχουν περιορισμένα στοιχεία που δείχνουν ότι η θεραπεία με σεροτονεργικά φάρμακα μπορεί να είναι αποτελεσματική.
Είναι φανερό λοιπόν από τα παραπάνω ότι το άτομο που πάσχει από το σύνδρομο νυχτερινής πρόσληψης τροφής θα πρέπει να αναζητήσει τη βοήθεια ενός πτυχιούχου διαιτολόγου-διατροφολόγου και ενός ψυχολόγου. Ο διαιτολόγος θα τον βοηθήσει να σχεδιάσει την καθημερινή του διατροφή με τέτοιο τρόπο ώστε να καλύπτει τις ανάγκες του οργανισμού του, ενώ ο ψυχολόγος θα υποστηρίξει το άτομο στην αντιμετώπιση των ψυχολογικών αναγκών που κρύβονται πίσω από αυτήν την διατροφική συμπεριφορά.