Το Μεταβολικό Σύνδρομο έχει άμεση σχέση με τον ανθρώπινο μεταβολισμό και χαρακτηρίζεται ως ένα συνδυαστικό νόσημα. Στοιχεία του συνδρόμου αυτού είναι η κεντρικού τύπου παχυσαρκία (όταν το λίπος συσσωρεύεται στον κορμό), η υπέρταση, η δισλιπιδαιμία (μείωση της HDL-χοληστερόλης και αύξηση των τριγλυκεριδίων), η μικρολευκωματινουρία (μικρή ποσότητα λευκωματίνης στα ούρα) και ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 2. Όταν αυτά τα νοσήματα συνυπάρχουν στο ίδιο άτομο, τότε το άτομο αυτό πάσχει από μεταβολικό σύνδρομο. Αυτές οι μεταβολικές διαταραχές, οδηγούν αναπόφευκτα στην αθηρωμάτωση και την καρδιαγγειακή νόσο.
Κύρια αιτία του μεταβολικού συνδρόμου είναι η υπερινσουλιναιμία και η ινσουλινοαντοχή. Τα περιφερικά όργανα (κυρίως του μυϊκού ιστού) αντιστέκονται στη δράση της ινσουλίνης, με αποτέλεσμα το πάγκρεας να παράγει περισσότερη ινσουλίνη στον οργανισμό. Αυτή η ινσουλινοαντοχή είναι μια κεντρική μεταβολική διαταραχή και αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών στην υγεία.
Διαταραχές που σχετίζονται με το Μεταβολικό Σύνδρομο
- Υπερουριχαιμία
- Λιπώδες ήπαρ
- Υπνική άπνοια
- Πολυκυστικές ωοθήκες
- Αυξημένη πηκτικότητα του αίματος
*Οι παραπάνω διαταραχές συνδέονται με την ινσουλινοαντίσταση
Οι παράγοντες κινδύνου του μεταβολικού συνδρόμου είναι η ανθυγιεινή διατροφή, η έλλειψη άσκησης και συνεπώς, η απότομη αύξηση βάρους.
Οι επιπλοκές του μεταβολικού συνδρόμου, είναι η στεφανιαία νόσος και ο διαβήτης τύπου 2. Όταν ο σακχαρώδης διαβήτης συνδυαστεί με την παρουσία μεταβολικού συνδρόμου, οι πιθανότητες εμφάνισης στεφανιαίας νόσου διπλασιάζονται.
Ο πιο σημαντικός αθηρογόνος παράγοντας είναι το μέγεθος και η πυκνότητα της LDL-χοληστερόλης, που δύσκολα ανιχνεύεται. Όταν η LDL-χοληστερόλη απαρτίζεται από «μικρά και πυκνά μόρια», προκαλεί περισσότερη βλάβη στις αρτηρίες, από ό,τι όταν απαρτίζεται από «μεγάλα και αραιά μόρια». Ένα άτομο με αυξημένα τριγλυκερίδια, παρουσιάζει πυκνά και μικρά μόρια «κακής» χοληστερόλης. Συνεπώς, ο συνδυασμός αυξημένων τριγλυκεριδίων και αυξημένων τιμών LDL «κακής» χοληστερόλης, θεωρείται ένας έμμεσος τρόπος πιστοποίησης του μεγέθους και της πυκνότητάς της. Επίσης, όταν τα επίπεδα της απολιποπρωτείνης -Β (πρωτεΐνη της LDL) είναι αυξημένα, μπορεί να προκληθεί θανατηφόρο έμφραγμα.
Κριτήρια διάγνωσης του Μεταβολικού συνδρόμου
Όταν πληρούνται 3 ή παραπάνω κριτήρια τότε το άτομο πάσχει από Μεταβολικό Σύνδρομο.
| Σάκχαρο Νηστείας | ≥110 mg% |
| Τριγλυκερίδια | ≥150 mg% |
| HDL- Χοληστερόλη | < 50 mg% (άνδρες) < 60 mg% (γυναίκες) |
| Συστολική/Διαστολική αρτηριακή πίεση | ≥130/85 mmHg |
| Ομφαλική περίμετρος |
>102 (άνδρες) |
Μεταβολικό Σύνδρομο και θρεπτικά συστατικά
Το πιο σημαντικό κομμάτι πρόληψης του μεταβολικού συνδρόμου είναι η διατήρηση ενός επιθυμητού βάρους. Αυτό γίνεται με την εφαρμογή ενός ισορροπημένου μεσογειακού πρότυπου διατροφής, σε συνδυασμό με την αύξηση της φυσικής δραστηριότητας.
Οι υδατάνθρακες ευθύνονται για την αύξηση βάρους και τον διαβήτη, όταν καταναλώνονται σε υπερβολική ποσότητα. Προτιμήστε τους σύνθετους υδατάνθρακες (ψωμί, όσπρια, πατάτες, καλαμπόκι κ.ά.) και αποφύγετε τους απλούς (ζάχαρη). Οι φυτικές ίνες που βρίσκονται στα λαχανικά, τα φρούτα και τα όσπρια, μπορούν να προλάβουν τις μεταβολικές διαταραχές (υπέρταση, διαβήτης, παχυσαρκία, καρδιαγγειακές παθήσεις και καρκίνο παχέος εντέρου). Η κατανάλωση λίπους πρέπει να αντιστοιχεί στο 30% της θερμιδικής ημερήσιας πρόσληψης. Από αυτό, το 10% πρέπει να προέρχεται από ζωικό λίπος και το υπόλοιπο από ακόρεστο λίπος (ελαιόλαδο, ελιές, σόγια κ.ά.). Τα κορεσμένα λίπη μπορεί να προκαλέσουν δυσλιπιδαιμίες και κατά συνέπεια αθηρογένεση. Τα ακόρεστα λιπαρά οξέα, που προέρχονται από τα φυτικά έλαια, μπορούν από την άλλη να αποτρέψουν τα σοβαρά προβλήματα υγείας, όπως την αθηρογένεση, την υπέρταση και κατά συνέπεια, το μεταβολικό σύνδρομο. Οι απαιτήσεις πρωτεΐνης για τους ενήλικες αντιστοιχούν στο 20% της ημερήσιας θερμιδικής πρόσληψης. Η αυξημένη πρόσληψή της μπορεί να είναι επιβλαβής για τα παχύσαρκα άτομα και τους νεφροπαθείς.
Η μεσογειακή διατροφή έχει ευεργετική επίδραση στην υγεία του ανθρώπου, είναι χαμηλή σε κορεσμένα λιπαρά, πλούσια σε μονοακόρεστα λιπαρά και σύνθετους υδατάνθρακες, σε φυτικές ίνες και αντιοξειδωτικά στοιχεία. Μια διατροφή βασισμένη σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά, ελαιόλαδο, προσφέρει υψηλή πρόσληψη β-καροτίνης, βιταμινών C και Ε, πολυφαινολών και ιχνοστοιχείων.
Ευεργετικές ιδιότητες της Μεσογειακής διατροφής:
- Βελτίωση των λιπιδίων του αίματος ( της HDL και LDL χοληστερόλης)
- Μείωση του κινδύνου θρομβώσεων (μείωση επιπέδων ινοδωγόνου)
- Βελτίωση της λειτουργίας του ενδοθηλίου και της αντίστασης στην ινσουλίνη
- Μείωση της συγκέντρωση της ομοκυστεΐνης στο πλάσμα
- Μείωση του σωματικό βάρος.
Σε μια ισορροπημένη διατροφή, δεν χρειάζεται αυστηρός περιορισμός λίπους, αλλά η συνολική ενεργειακή πρόσληψη μέσω της τροφής, να μην υπερβαίνει την ενεργειακή δαπάνη του οργανισμού. Έμφαση πρέπει να δοθεί στην κατανάλωση φυτικών ελαίων, που έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε κορεσμένα λιπαρά και μερικώς υδρογονωμένα έλαια.
Tips για τη διατήρηση της υγείας του οργανισμού
- Κάντε μια διατροφή σύμφωνα με το μεσογειακό πρότυπο (όσπρια, λαδερά, φρούτα, λαχανικά, ελαιόλαδο, ψάρια, κοτόπουλο, μοσχάρι, ανάλατοι ξηροί καρποί, γαλακτοκομικά προϊόντα χαμηλών λιπαρών )
- Αποφύγετε τα επεξεργασμένα τρόφιμα, που περιέχουν πολλά λιπαρά, ζάχαρη και αλάτι
- Αποφύγετε τα τηγανιτά, μαγειρέψτε στον ατμό, στον φούρνο ή στη σχάρα
- Τρώτε μικρά και τακτικά γεύματα μέσα στην ημέρα (πρωινό, μεσημεριανό, βραδινό και δύο ενδιάμεσα)
- Ενυδατώστε επαρκώς τον οργανισμό σας, πίνοντας 6-8 ποτήρια νερό ημερησίως
- Περιορίστε την καφεΐνη (αναψυκτικά τύπου κόλα, καφέδες, τσάι)
- Ασκηθείτε, περπατώντας τουλάχιστον 30 λεπτά με σταθερό ρυθμό. Η άσκηση βοηθάει στη μείωση του σωματικού λίπους και δρα ευεργετικά στα επίπεδα πίεσης του αίματος.
