Ψυχολογία

Κατάθλιψη: Ορισμός, συμπτώματα και αίτια

της Ελένης Δελβινιώτη
15 Μαρτίου 2013
60837 Προβολές
3 λεπτά να διαβαστεί
Κατάθλιψη: Ορισμός, συμπτώματα και αίτια

Photo source: www.bigstockphoto.com

Η κατάθλιψη είναι μια ψυχική νόσος που σαν κύρια χαρακτηριστικά έχει την κακή διάθεση, τη χαμηλή αυτοεκτίμηση και την απουσία ενδιαφέροντος-ευχαρίστησης σε δραστηριότητες που φυσιολογικά είναι ευχάριστες. Συχνά, ο όρος κατάθλιψη χρησιμοποιείται για να περιγράψει κάθε είδους διαταραχής της διάθεσης. Η διάγνωση βασίζεται τόσο σε εμπειρίες του ίδιου του ασθενούς, όσο και σε συμπεριφορές του όπως καταγράφονται από συγγενείς και φίλους του, καθώς επίσης και σε κάποια εξέταση ψυχικής κατάστασης.Δεν υπάρχει κάποια εργαστηριακή εξέταση για τη διάγνωση της κατάθλιψης. Συνήθως εμφανίζεται σε ηλικία 20-30 ετών, που κορυφώνεται στα 30-40 έτη.

Ποια είναι τα συμπτώματα της κατάθλιψης;

Οι καταθλιπτικοί ασθενείς βιώνουν μια κακή διάθεση, που επηρεάζει όλες τις πλευρές του βίου τους και αδυνατούν να αισθανθούν ικανοποίηση από δραστηριότητες που πιο πριν τους ήταν ευχάριστες, έχουν την τάση να γεμίζουν σκέψεις και συναισθήματα αρνητισμού, αυτοκριτικής, απελπισίας, μίσος για τον εαυτό τους. Σοβαρές περιπτώσεις καταθλιπτικών, μπορεί να έχουν συμπτώματα ψύχωσης, όπως παραισθήσεις, ψευδαισθήσεις συχνά δυσάρεστες. Άλλα συμπτώματα μπορεί να είναι η αδυναμία συγκέντρωσης και η φτωχή μνήμη, η παραίτηση από κάθε είδους κοινωνική συναναστροφή, η μειωμένη libido και σκέψεις αυτοκτονίας.

Το 80% των καταθλιπτικών υποφέρει από αϋπνία, ενώ το 15% πάσχει από υπνηλία

Η όρεξη συχνά πέφτει και το άτομο οδηγείται σε απώλεια βάρους. Ωστόσο περιστασιακά μπορεί να παρατηρηθεί και το ακριβώς αντίθετο. Η κατάθλιψη μπορεί να συνυπάρχει με άλλα νοσήματα, όπως ο καρκίνος, τα καρδιαγγειακά, η νόσος του Πάρκινσον και η Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια. Τα αίτια της κατάθλιψης δεν είναι σαφή ακόμη. Μάλλον προκύπτουν από συνδυασμό γενετικών παραγόντων και στρεσογόνων περιβαλλοντικών συνθηκών.

Πως δρούν τα αντικαταθληπτικά φάρμακα;

Τα πιο πολλά αντικαταθλιπτικά φάρμακα δρουν αυξάνοντας τους νευροδιαβιβαστές σεροτονίνη, νορεπινεφρίνη και ντοπαμίνη, μεταξύ των συνάψεων στον εγκέφαλο. Μειωμένα επίπεδα σεροτονίνης ίσως προκαλούν ανωμαλία στη λειτουργία των νευρικών συνάψεων και μειώνουν τα επίπεδα νορεπινεφρίνης. Η νορεπινεφρίνη μπορεί να σχετίζεται με την εγρήγορση και την ενέργεια, καθώς επίσης και με το άγχος, την προσοχή και το ενδιαφέρον για ζωή, τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης συνδέονται με το άγχος, τις εμμονές και τον ψυχαναγκασμόκαι η ντοπαμίνη έχει σχέση με την προσοχή, την κινητοποίηση, την ικανοποίηση και το ενδιαφέρον για ζωή.

Μελέτες που έχουν γίνει τελευταία υποδεικνύουν ότι αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης είναι ένα χαρακτηριστικό των πολύ σοβαρών επεισοδίων κατάθλιψης. Η άτυπη κατάθλιψη που χαρακτηρίζεται από υπερφαγία και υπνηλία φαίνεται να σχετίζεται με υποκορτιζολαιμία. Οι κυτοκίνες φαίνεται να παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση της διάθεσης, ωστόσο απαιτείται περισσότερη διερεύνηση στον μηχανισμό που επηρεάζει τα συμπτώματα της κατάθλιψης.

Διατροφή και κατάθλιψη

Η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στη διάθεση. Ο σωστός συνδυασμός βιταμινών, μετάλλων, αμινοξέων, λιπαρών οξέων και φυτικών ινών συντελεί σε καλή υγεία και ενέργεια. Συγκεκριμένα,όταν ο οργανισμός παίρνει τα θρεπτικά συστατικά που του χρειάζονται, ο εγκέφαλος λειτουργεί πιο αποδοτικά. Οι τροφές επηρεάζουν με διαφορετικό τρόπο τους διάφορους ανθρώπους. Οι υπερβολικές ποσότητες ζάχαρης, καφεΐνης, αλκοόλ ή σοκολάτας είναι πιο πιθανό να συμβάλουν σε διαταραχές της διάθεσης.

Τροφές που βελτιώνουν την διάθεση

Τροφές όπως τα λαχανικά, τα φρούτα, τα ολικής αλέσεως προϊόντα και τα λιπαρά ψάρια μπορεί να βοηθούν στη σταθεροποίηση της διάθεσης. Επαρκή επίπεδα βιταμινών του συμπλέγματος B (συμπεριλαμβανομένου και του φυλλικού οξέος), βιταμίνης C και ψευδαργύρου έχουν συσχετιστεί με τη σταθεροποίηση της διάθεσης. Οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β συναντώνται σε ολικής αλέσεως προϊόντα, πατάτες, μπανάνες, φακές, φασόλια, μαγιά και ιδιαίτερα σε κρέατα όπως η γαλοπούλα, ο τόνος και το συκώτι. Καλές πηγές βιταμίνης C είναι τα φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Ο ψευδάργυρος υπάρχει στο σιτάρι και τα ολικής αλέσεως προϊόντα, το σησάμι, τα αμύγδαλα, τους ηλιόσπορους, τα φασόλια.

Τα ω-3 λιπαρά οξέα φαίνεται,επίσης, να βοηθούν στη θεραπεία της κατάθλιψης. Ωστόσο τα αποτελέσματα των διαφόρων μελετών αναφορικά με τον ρόλο των ω-3 στη διάθεση είναι αντικρουόμενα. Γι’ αυτό απαιτείται περαιτέρω διερεύνηση. Πλούσια σε ω-3 είναι τα λιπαρά ψάρια, όπως οι σαρδέλες, ο σολομός και ξηροί καρποί, όπως τα καρύδια.

Τι συστήνεται για την αποφυγή υπερφαγικών επεισοδίων;

Τα μικρά και συχνά γεύματα βοηθούν στον καλύτερο έλεγχο του σακχάρου του αίματος, καθώς επίσης και στην καλύτερη ρύθμιση της όρεξης, η οποία αυξάνεται λόγω της φαρμακευτικής αγωγής. Απότομες δίαιτες που περιορίζουν ή αποκλείουν συγκεκριμένα τρόφιμα ή θρεπτικά συστατικά δεν είναι η καλύτερη λύση, γιατί ίσως να επηρεάσουν τη διάθεση αρνητικά.

Καλό θα ήταν να γίνεται καταγραφή των διαιτητικών συνηθειών σε ημερήσιο ημερολόγιο. Δηλαδή να σημειώνετε σε ένα πρόχειρο τετράδιο τροφές, ποσότητες και διάθεση. Αν παρατηρήσετε διαταραχές στη διάθεση μετά τη λήψη συγκεκριμένου τροφίμου, αποφύγετέ το για περίπου μια εβδομάδα και δείτε αν υπάρχει κάποια αλλαγή. Αυτό συντελεί σε καλύτερο αυτοέλεγχο και διαχείριση των υπερφαγικών επεισοδίων. Όταν έρχεται η πείνα, μπορείτε να φάτε ένα υγιεινό σνακ όπως φρούτο ή γιαούρτι. Μπορείτε ακόμη να αποσπάσετε τον εαυτό σας από τις υπερφαγίες, με το να βγείτε μια βόλτα έξω από το σπίτι και γενικά με το να έχετε δραστηριότητες εκτός σπιτιού.

Καφεΐνη και αλκοόλ

Ας μην ξεχνάμε όμως, ότι εξίσου σημαντικό με το τι τρώμε, είναι και το τι πίνουμε. Η υπερβολική ποσότητα καφεΐνης οδηγεί σε νευρικότητα, άγχος και αυξομειώσεις διάθεσης. Το αλκοόλ μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα της κατάθλιψης, να διαταράξει τον ύπνο και να καταστήσει τη θεραπεία λιγότερο αποτελεσματική. Γι’ αυτό καλό θα είναι να αποφεύγονται τα παραπάνω.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ruusunen, A. et al. Coffee, tea and caffeine intake and the risk of severe depression in middle-aged Finnish men: the Kuopio Ischaemic Heart Disease Risk Factor Study. Public Health Nutrition, April 2010, in press.

Liperoti, R. et al. Omega-3 polyunsaturated fatty acids and depression: a review of the evidence. Current Pharmaceutical Design, Vol. 15, December 2009, pp. 4165-72.

Jacka, F. N. et al. Association of Western and traditional diets with depression and anxiety in women. The American Journal of Psychiatry, Vol. 167, March 2010, pp. 305-11.

Jeffery, R. W. et al. Reported Food Choices in Older Women in Relation to BMI and Depressive Symptoms. Appetite, Vol. 52, February 2009, pp. 238-40. http://www.nhs.uk/Conditions/stress-anxiety-depression/Pages/Exercise-for-depression.aspx

http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs369/en/index.html

Ελένη Δελβινιώτη
Ελένη Δελβινιώτη Κλινική Διαιτολόγος - Διατροφολόγος