Ο όρος τρίτη ηλικία χρησιμοποιείται εναλλακτικά για να περιγράψει τα ηλικιωμένα άτομα, ως συνέχεια της χρονικής διαβάθμισης της ζωής: νεογνό, βρέφος, παιδί, έφηβος, ενήλικας, ηλικιωμένος.
Ηλικιωμένοι και απαιτήσεις σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά
Κάθε ηλικιωμένος έχει τις δικές του απαιτήσεις σε ενέργεια και θρεπτικά συστατικά, ανάλογα με την κατάσταση της υγείας του και το επίπεδο φυσικής του δραστηριότητας. Γι’ αυτό και οι διαιτητικές συστάσεις πρέπει να εξατομικεύονται. Οι τρέχουσες συστάσεις για τις διατροφικές προσλήψεις των ηλικιωμένων αναφέρονται σε ομάδες υγιών ηλικιωμένων και παρέχουν μια γενική καθοδήγηση για την αξιολόγηση των διαιτητικών προσλήψεων του ηλικιωμένου και τον καθορισμό των διαιτητικών αναγκών.
Πότε χρειάζονται συμπληρώματα διατροφής;
Σε γενικές γραμμές, οι ηλικιωμένοι που έχουν επαρκή ενεργειακή πρόσληψη και καταναλώνουν ποικιλία τροφίμων στη διατροφή τους (φρούτα, λαχανικά, όσπρια, κρέας, γαλακτοκομικά κ.α.) καλύπτουν τις απαιτήσεις τους σε βιταμίνες και μέταλλα και δεν χρειάζονται συμπληρώματα διατροφής.
Ωστόσο, όταν η πρόσληψη τροφίμων είναι περιορισμένη, λόγω φυσιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων που εμφανίζονται συχνά στη τρίτη ηλικία (μείωση των αισθήσεων της γεύσης και της όσφρησης, προηγούμενη απώλεια βάρους, κοινωνικός αποκλεισμός, κατάθλιψη, άνοια), η λήψη χαμηλών δόσεων συμπληρωμάτων βιταμινών και μετάλλων μπορεί να βοηθήσει στη κάλυψη των Συνιστώμενων Διαιτητικών Προσλήψεων των ηλικιωμένων.
Βιταμίνη D
Η χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής θα πρέπει να συστήνεται από τον θεράποντα γιατρό ή διαιτολόγο που θα εκτιμήσει την κατάσταση του ατόμου. Άτομα που δεν καταναλώνουν πλήρες ή ημιαποβουτυρωμένο γάλα ή εκτίθενται ελάχιστα στον ήλιο, πιθανώς χρειάζονται συμπλήρωμα 10 μg/dl (400 IU) βιταμίνης D.
Έχει φανεί ότι τα ηλικιωμένα άτομα που λαμβάνουν συμπληρώματα βιταμίνης D σε χαμηλές δόσεις είχαν σημαντικά λιγότερα κατάγματα από τα άτομα που δεν λάμβαναν τα συμπληρώματα αυτά, που ζούσαν σε δομές μακροχρόνιας φροντίδας ή στην κοινότητα.
Aσβέστιο
Επιπλέον, τα άτομα που εμφανίζουν μειωμένη απορρόφηση ασβεστίου, λόγω των μειωμένων επιπέδων οιστρογόνων, της μειωμένης σύνθεσης της ενεργής βιταμίνης D στους νεφρούς, της αυξημένης κατανάλωσης διαιτητικών ινών ή διουρητικών και της παρουσίας ατροφικής γαστρίτιδας, μπορεί να χρειάζονται επιπλέον δόσεις βιταμίνης D μαζί με συμπληρωματική χορήγηση ασβεστίου 1-1.7 gr/ημέρα, ώστε να αποτραπεί η σταδιακή απώλεια οστού.
Ενεργειακά συμπληρώματα
Εκτός από τα συμπληρώματα βιταμινών και μετάλλων, ηλικιωμένα άτομα με χαμηλή ενεργειακή πρόσληψη και υποσιτισμό συχνά υπάρχει η ανάγκη να καταναλώνουν ενεργειακά συμπληρώματα πρωτεϊνών-λίπους και υδατανθράκων. Τα συμπληρώματα αυτά αυξάνουν σε σημαντικό βαθμό την ενεργειακή πρόσληψη και το σωματικό βάρος σε άτομα που βρίσκονται σε κίνδυνο υποσιτισμού ή είναι ήδη υποσιτισμένα και βελτιώνουν τη λειτουργική ικανότητα σε άτομα με Δείκτη Μάζας Σώματος<20 kg/m2.
Τι έδειξαν οι μελέτες;
Τα οφέλη υγείας και η ασφάλεια των συμπληρωμάτων διατροφής έχουν γίνει αντικείμενο διάφορων επικρίσεων από μέρος της επιστημονικής κοινότητας. Όσον αφορά τα οφέλη υγείας, ενώ οι μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες αρχικά είχαν δείξει ότι η χορήγηση βιταμίνης Ε (μελέτη Cambridge Heart Antioxidant Study, CHAOS), και α-τοκοφερόλης (μελέτη Gruppo Italiano per lo Studio della Sopravvivenza nell'Infarto Miocardico, GISSI) μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης στεφανιαίας νόσου ή καρκίνου.
Η μελέτη Heart Outcomes Prevention Evaluation (HOPE) και μετα-αναλύσεις από τη Nurses Study δεν ανέδειξαν καμία ευεργετική επίδραση αυτών των συμπληρωμάτων στον κίνδυνο εμφάνισης των ασθενειών αυτών.
Τι πρόβλημα δημιουργείται από την κατανάλωσή τους;
Ένα άλλο πρόβλημα που δημιουργείται από την κατανάλωση συμπληρωμάτων διατροφής, είναι η νόθευση ορισμένων από αυτά με άλλα επιβλαβή συστατικά ή η αλληλεπίδρασή τους με άλλη φαρμακευτική αγωγή, που προκαλεί παρενέργειες.
Ιδιαίτερα τα θερμιδικά παράγωγα, όπως η εφεδρίνη ή η καφεΐνη είναι δυνητικά επιβλαβή. Σύμφωνα με τη Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, περισσότεροι από 5000 άνθρωποι το χρόνο εμφανίζουν παρενέργειες από τη χρήση συμπληρωμάτων διατροφής.
