Μία από τις πιο συνηθισμένες υποσχέσεις που πολλοί δίνουν στον εαυτό τους είναι ότι «από Δευτέρα ξεκινάω δίαιτα». Και ενώ η υπόσχεση αυτή είναι κάτι που επιθυμεί πραγματικά το άτομο την στιγμή που το σκέφτεται, όταν έρχεται η ώρα να το κάνει, το αναβάλλει.
Σε τι οφείλεται η αναβλητικότητα στους ανθρώπους;
Η αναβλητικότητα έχει πολλά αίτια. Οι περισσότεροι άνθρωποι αναβάλλουν κάτι συνήθως γιατί είναι δύσκολο, γιατί είναι ασαφές το τι περιέχει, γιατί είναι περίπλοκο. Ένας ακόμα λόγος για τον οποίο μπορεί κάποιος να αναβάλλει κάτι είναι η έλλειψη οργανωτικότητας και μεθοδικότητας. Πιο συγκεκριμένα, ένας άνθρωπος μπορεί να νομίζει ότι θα τα προλάβει όλα, αλλά να μην έχει υπολογίσει με ρεαλισμό τον χρόνο και τον κόπο που εμπεριέχεται σε μια δραστηριότητα. Ο κακός υπολογισμός του χρόνου ενδέχεται να οδηγήσει στην υποτίμηση της πραγματικότητας και στην αποφυγή της δραστηριότητας, με αποτέλεσμα να την αναβάλει για αργότερα.
Κατεβάστε Δωρεάν το Tool: Βάλε στόχους στη διατροφή σου και μάθε πώς θα τους πετύχεις! [PDF]
Ένας επίσης σημαντικός και μάλιστα πιο ενδόμυχος λόγος για τον οποίο μπορεί να αναβάλλει κάποιος κάτι είναι ο φόβος της αποτυχίας: είτε λόγω τελειομανίας είτε λόγω χαμηλής αυτοπεποίθησης είναι πιθανό να «σπρώχνει» κάτι και να αποφεύγει την εκκίνησή του, φοβούμενος ότι δε θα πετύχει και ότι θα απογοητεύσει τον εαυτό του. Όταν μάλιστα έχει και ιστορικό από αποτυχημένες προσπάθειες, αυτό τον αποθαρρύνει ακόμα περισσότερο στο να κάνει ένα ακόμα ξεκίνημα, από φόβο ότι θα οδηγηθεί σε μια ακόμα αποτυχία. Τέλος, η αναβλητικότητα εμφανίζεται όταν ο στόχος είναι ασαφής ή καινούριος ή ακόμα και όταν ένα άτομο δεν έχει μάθει να διαχειρίζεται την επιτυχία στη ζωή του κυρίως λόγω χαμηλής αυτοεκτίμησης.
Τι συμβαίνει με τις δίαιτες και προκαλούν αναβλητικότητα;
Η δίαιτα αφορά μια σημαντική αλλαγή στην ζωή ενός ατόμου. Ο άνθρωπος γενικά έχει την τάση, ακόμα και αν δείχνει ενθουσιασμένος με την προοπτική μιας θετικής αλλαγής, να προσκολλάται στη συνήθεια και να φοβάται να κάνει αλλαγές. Έτσι, στην προοπτική μιας μεγάλης αλλαγής που αφορά τις διατροφικές συνήθειες, ένα άτομο μπορεί να φοβάται να αποχωριστεί τον προηγούμενο τρόπο ζωής του - οποιαδήποτε απώλεια (ακόμα και επιβλαβών συνηθειών) μπορεί να θεωρηθεί επίφοβη και να αφήνει πίσω της ένα δυσαναπλήρωτο κενό. Για παράδειγμα, ένα άτομο που ξεκινά μια δίαιτα που περιορίζει τα γλυκά, μπορεί να φοβάται και να αναρωτιέται πώς αλλιώς θα προσφέρει στον εαυτό του την ευχαρίστηση που του προκαλεί η κατανάλωση γλυκών.
Τι μπορώ να κάνω για να αντιμετωπίσω την αναβλητικότητα και να καταφέρω να ελέγξω το βάρος μου με επιτυχία;
- Πριν αρχίσεις να κάνεις αλλαγές στην διατροφή σου παρατήρησε τις συνήθειες που έχεις τώρα. Μία καλή ιδέα για να το πετύχεις αυτό είναι να κρατήσεις ένα ημερολόγιο διατροφής για λίγες ημέρες. Στο ημερολόγιο αυτό, εκτός από το τι τρως/πίνεις και τι ώρα, μπορείς να γράφεις τα συναισθήματά σου, πόσο πείναγες πριν και αφού έφαγες, που βρισκόσουν κ.α. Κοιτώντας πίσω στο ημερολόγιο, θα μπορέσεις να δεις πώς διάφορες καταστάσεις ή και άτομα επηρεάζουν στην προσπάθειά σου για έλεγχο του βάρους. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να παρατηρήσει ότι τις ημέρες που έχει πολύ δουλειά και δεν τρώει κάτι το απόγευμα, το βράδυ παρατρώει.
- Αφού παρατηρήσεις τις διατροφικές σου συνήθειες για λίγες ημέρες, εντόπισε 2-3 μικρές αλλαγές που μπορείς να κάνεις για να ξεπεράσεις κάποιες προβληματικές καταστάσεις. Γράψε σε ένα χαρτί ή στον υπολογιστή/κινητό σου ένα σχέδιο δράσης με τους στόχους σου. Οι στόχοι που θα βάλεις θα πρέπει να είναι μικροί, συγκεκριμένοι και ρεαλιστικοί, για να μπορέσεις να τους πετύχεις. Για παράδειγμα, αν κάποιος τρώει καθημερινά μεγάλη ποσότητα από γλυκά και δεν τρώει καθόλου φρούτα, θα μπορούσε να βάλει σαν στόχο να μειώσει την κατανάλωση γλυκών και να αυξήσει την κατανάλωση φρούτων. Το σχέδιο δράσης του θα μπορούσε να είναι: «θα τρώω ένα μικρό γλυκό την ημέρα - τα απογεύματα, και ένα φρούτο κάθε μέρα μετά το φαγητό».
| Οι στόχοι σου θα πρέπει να είναι μετρήσιμοι για να γνωρίζεις πότε τους έχεις πετύχει. |
| Θέσε στόχους οι οποίοι δεν σχετίζονται άμεσα με το βάρος σου. |
| Θέσε στόχους οι οποίοι σχετίζονται τόσο με την αλλαγή των διατροφικών σου επιλογών όσο και με την αλλαγή της διατροφικής σου συμπεριφοράς. |
| Επιβράβευσε τον εαυτό σου για κάθε στόχο που πετυχαίνεις. |
| Να θυμάσαι ότι είναι φυσιολογικό περιστασιακά να ξεφεύγεις από το πλάνο σου. |
| Μην ξεχνάς την άσκηση! Θα σε βοηθήσει να χάσεις βάρος, να το διατηρήσεις και να έχεις καλύτερη διάθεση. |
| Οι μικρές αλλαγές μπορούν να κάνουν την μεγάλη διαφορά σε βάθος χρόνου. |
- Όταν έχεις πετύχεις τους πρώτους στόχους, θέσε τους επόμενους. Η καταγραφή στο ημερολόγιο θα σε βοηθήσει να εντοπίσεις ποιες θα είναι οι επόμενες αλλαγές που θα μπορούσες να κάνεις, αλλά και να παρατηρείς την πρόοδό σου.
- Εκτός από τα παραπάνω, μία καλή ιδέα είναι να ζητήσεις την βοήθεια και την συμπαράσταση ενός φίλου, μέλους της οικογένειάς σου, ή τη βοήθεια ενός ειδικού. Αυτοί, θα σε βοηθήσουν να παραμείνεις κινητοποιημένος/η και να ξεπεράσεις δύσκολες καταστάσεις. Για παράδειγμα, κανόνισε να κάνεις γυμναστική/περπάτημα με ένα φίλο σου, έτσι ώστε να είναι πιο δύσκολο να το αναβάλεις.
Εάν λοιπόν για εσένα η ιδέα να αρχίσεις δίαιτα είναι τρομακτική (είτε συνειδητά είτε πιο υποσυνείδητα) προσπάθησε να κάνεις σταδιακά αλλαγές στις συνήθειές σου. Με αυτό τον τρόπο θα απολαύσεις γρήγορα τα πρώτα οφέλη, κάτι που θα αυξήσει το κίνητρό σου και θα σε βοηθήσει να καταπολεμήσεις τους δισταγμούς που κρύβονται πίσω από την αναβλητικότητα.
