Άθληση, φυσική δραστηριότητα, περπάτημα, τρέξιμο, κίνηση....λέξεις συνδεδεμένες με την υγεία, την ενέργεια και την ευεξία. Κατά πόσο όμως αποτελούν και άγνωστες λέξεις για τα σύγχρονα Ελληνόπουλα; Σε ποιες περιοχές της Ελλάδας παρατηρούνται τα μεγαλύτερα ποσοστά καθιστικής ζωής;
Είναι περίπου 8:00 το πρωί και πηγαίνοντας για δουλειά περνάω ως συνήθως έξω από το δημοτικό σχολείο λίγα μέτρα πιο κάτω από το σπίτι μου. Δεν είναι λίγες οι φορές που εκνευρισμένες κόρνες οδηγών μου τράβηξαν την προσοχή, καθώς υπήρχε ουρά αυτοκινήτων στο δρόμο έξω από το σχολείο. Δεκάδες αυτοκίνητα κατέφθαναν και «ξεφόρτωναν» μαθητές με κατεβασμένα μουτράκια, φορτωμένα με τις σχολικές τους τσάντες που θαρρείς με το ζόρι τα έφεραν στο σχολείο για μάθημα. Μια βόλτα την κρίσιμη ώρα της άφιξης ή αναχώρησης των μαθητών είναι πιθανό να σας κάνει να αναρωτηθείτε ότι και εγώ: «Μα όλα τα παιδιά έρχονται από τόσο μακριά που χρειάζονται αυτοκίνητο; Με τα πόδια κανείς;»
Κατεβάστε Δωρεάν: Χρωματίζοντας… τις Ιστορίες πρωινού! [PDF]
Προσπαθώντας να σκεφτούμε θετικά μπορούμε να υποθέσουμε ότι όλα αυτά τα παιδιά μπορεί να μην περπατάνε για να έρθουν στο σχολείο, είναι όμως πιθανό να έχουν έντονη φυσική δραστηριότητα κατά τις εξωσχολικές ώρες, να ασχολούνται για παράδειγμα με κάποιο άθλημα που αν μη τι άλλο αναπληρώνει την πρωινή τεμπελιά. Είναι όμως έτσι τα πράγματα ή μήπως όχι; Μια ματιά σε αξιόπιστα δεδομένα ίσως μας βοηθήσει. Ας αφήσουμε τις εικασίες και τα σενάρια και ας δούμε λοιπόν από έγκυρες πηγές τι ακριβώς κάνουν τα Ελληνόπουλά μας, οι μελλοντικοί ενήλικες της χώρας μας; «ΕΥ ΖΗΝ»: μία έννοια γεμάτη μηνύματα που αποτέλεσε και τον τίτλο για ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα που διεξάχθηκε από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Αθηνών σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, Έρευνας & Θρησκευμάτων. Το πρόγραμμα απευθύνθηκε στο σύνολο του μαθητικού πληθυσμού της χώρας (στους μαθητές των Νηπιαγωγείων, Δημοτικών, Γυμνασίων και Λυκείων) και κάθε έτος, από το 2012, αξιολογεί τον ρυθμό ανάπτυξης, τις διατροφικές συνήθειες, τη σωματική δραστηριότητα και το επίπεδο της φυσικής τους κατάστασης.
Ας ρίξουμε μια ματιά στα πιο πρόσφατα αποτελέσματα από την αξιολόγηση των μαθητών κατά το σχολικό έτος 2013-2014, κατά το οποίο συμμετείχαν 473.665 μαθητές από 4.792 σχολεία της χώρας. Το 45,1% των μαθητών εμφάνισαν μη ικανοποιητικό επίπεδο σωματικής δραστηριότητας.
Περίπου οι μισοί μαθητές της χώρας εμφάνισαν μη ικανοποιητικό επίπεδο σωματικής δραστηριότητας
Αυτό όμως που με εντυπωσίασε, ή μήπως να πω με ανησύχησε, περισσότερο είναι το γεγονός ότι το πρόγραμμα έδειξε μια διαχρονική στροφή των παιδιών σε έναν καθιστικό τρόπο ζωής. Ενώ λοιπόν το ποσοστό των παιδιών με μη ικανοποιητικά επίπεδα σωματικής δραστηριότητας για το έτος 2012-13 κυμαίνονταν στο 35% αυξήθηκε σε 45% και 42% για τα έτη 2013-14 και 2014-15 αντίστοιχα. Μήπως όμως δεν είναι τυχαίο και το γεγονός ότι παράλληλα τα τελευταία χρόνια παρατηρείται ολοένα και μεγαλύτερη χρήση ηλεκτρονικού υπολογιστή στα ελληνικά νοικοκυριά; Το 2015, 7 στα 10 νοικοκυριά είχαν πρόσβαση σε ηλεκτρονικό υπολογιστή και πρόσβαση στο διαδίκτυο από την κατοικία τους, ενώ την τελευταία πενταετία (2010- 2015) η πρόσβαση στο διαδίκτυο από την κατοικία αυξήθηκε κατά 46,8%.
Σε ποιες περιοχές όμως φάνηκε να κάθονται πιο πολύ τα Ελληνόπουλα; Σας παραθέτω παρακάτω τις 7 περιφέρειες της χώρας μας με την υψηλότερη καθιστική δραστηριότητα:
- Αττική
- Δυτική Ελλάδα
- Βόρειο Αιγαίο
- Κρήτη
- Ιόνια Νησιά
- Νότιο Αιγαίο
- Πελοπόννησος
Στο διάγραμμα μπορείτε να δείτε τα ποσοστά των μαθητών με μη ικανοποιητικά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας για όλες τις περιφέρειες (Διάγραμμα 1)
(εναλλακτικά θα πρότεινα να μπει ένα χάρτης με χρωματισμένες τις 7 περιφέρειες και πάνω στην καθεμία να φαίνεται το αντίστοιχο ποσοστό)
Διάγραμμα 1: % παιδιών με μη ικανοποιητικά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας για το σύνολο των περιφερειών
Αναμενόμενη η πρωτιά της Αττικής σε αυτή κατάταξη, νομίζω θα συμφωνήσετε. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής στην πρωτεύουσα και οι ολοένα και ταχύτεροι ρυθμοί ζωής συνάδουν απόλυτα με αυτό το αποτέλεσμα. Και ενώ θα περιμέναμε το αντίθετο για τα ελληνικά νησιά η αλήθεια είναι λίγο διαφορετική. Βλέπουμε λοιπόν στην κατάταξη των 7 ότι η νησιωτική Ελλάδα, Βόρειο Αιγαίο, Κρήτη, Ιόνια νησιά και Νότιο Αιγαίο καταλαμβάνουν την 3η, 4η, 5η και 6η θέση αντίστοιχα. Και όμως τα Ελληνόπουλα στη νησιωτική Ελλάδα φαίνεται να μην είναι τόσο σωματικά δραστήρια όσο θα πίστευε κανείς.
Ενδιαφέρον θα είχε να δούμε για τις 7 αυτές περιφέρειες πως ακριβώς κατανέμονται τα ποσοστά καθιστικής ζωής ανάμεσα σε αγόρια και κορίτσια (Διάγραμμα 2).
Διάγραμμα 2: % παιδιών με μη ικανοποιητικά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας ανά περιφέρεια και φύλο
Τα κορίτσια φαίνεται να υπερτερούν στις καθιστικές δραστηριότητες
Από την πρώτη κιόλας ματιά στο παραπάνω διάγραμμα παρατηρούμε ότι τα κορίτσια φαίνεται να υπερτερούν στις καθιστικές δραστηριότητες με ένα ποσοστό κοντά στο 60% και στις 7 παραπάνω περιφέρειες να εμφανίζει χαμηλά επίπεδα φυσικής δραστηριότητας, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό για τα αγόρια κυμαίνεται κοντά στο 40%. Ακόμη και αν τα αγόρια φαίνεται να είναι πιο δραστήρια δεν θα χαρακτήριζα παρηγορητικό το γεγονός ότι κάτι λιγότερο από τους μισούς μαθητές της Ελλάδας δεν κινούνται ικανοποιητικά.
Ένα νομίζω λοιπόν πως θα πρέπει αν είναι το σύνθημα: «Ελληνόπουλα, αγόρια και κορίτσια, εμπρός...μαρς»!!!