Παιδική παχυσαρκία. Μία διατροφική διαταραχή που τα τελευταία χρόνια έχει λάβει διαστάσεις πανδημίας. Είναι όμως μόνο η υπερφαγία, ή κάποια παθολογική κατάσταση τα κυριότερα αίτια της παιδικής παχυσαρκίας; Ή μήπως είναι και κάτι βαθύτερο που ωθεί τα παιδιά και τους εφήβους σε αύξηση βάρους;
Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, έχει φανεί ότι πλέον ο σημαντικότερος παράγοντας εξάπλωσης της παιδικής παχυσαρκίας, είναι ο εθισμός των παιδιών σε τροφές υψηλά απολαυστικές
Εθισμός σε υψηλά απολαυστικές τροφές
Εθισμός ορίζεται ως η ακατανίκητη τάση για χρήση μιας ουσίας, η ανεξέλεγκτη κατανάλωσή της και η ύπαρξη στερητικών συμπτωμάτων (π.χ. άγχος και εκνευρισμός), όταν παρεμποδίζεται η πρόσβαση στην ουσία αυτή. Οι άνθρωποι που υποφέρουν από διαταραχές πρόσληψης τροφής, συνήθως εμφανίζουν τα συμπτώματα αυτά, γεγονός που προσομοιάζει με τον τρόπο με τον οποίο το σώμα αντιδρά στην εξάρτηση από φαρμακευτικές ουσίες. Ο εθισμός σε υψηλά απολαυστικές τροφές μπορεί πλέον να χαρακτηρισθεί και επίσημα ως μια εξάρτηση σε κάποια ουσία, με βλαβερές για την υγεία συνέπειες, μιας και πληρεί όλα τα κριτήρια σχετικά με την «εξάρτηση ουσιών», του Αμερικανικού Ψυχιατρικού Συνδέσμου (παρατίθενται παρακάτω) :
- Κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας της ουσίας για μεγάλο χρονικό διάστημα.
- Αποτυχημένες προσπάθειες για αποκοπή της συνήθειας.
- Συνεχής κατανάλωση, γνωρίζοντας τις αρνητικές επιπτώσεις.
- Ανεκτικότητα.
- Υπαναχώρηση.
- Παραμέληση άλλων δραστηριοτήτων, έναντι της κατανάλωσης της εκάστοτε ουσίας.
Πού οδηγεί ο εθισμός υψηλών απολαυστικών τροφών και η υπερφαγία;
Ο εθισμός σε υψηλά απολαυστικές τροφές, κατευθύνει το μυαλό μακριά από μια σημαντική πλευρά της υγιούς διατροφικής συμπεριφοράς - την ικανότητα του ατόμου να διατηρεί τον έλεγχο στην κατανάλωση τροφής. Η υπερφαγία δημιουργεί κατά συνέπεια αισθήματα θλίψης και θυμού στο άτομο για τον εαυτό του, με απώτερα συναισθήματα την στενοχώρια και την απόγνωση. Έτσι, το άτομο ωθείται πάλι να καταφύγει στο φαγητό, ως μέσο χαλάρωσης. Γίνεται λοιπόν αντιληπτό, ότι όταν το άτομο είναι υπό καθεστώς άγχους, πίεσης, θλίψης ή εν γένει κάποιας συναισθηματικής έντασης επηρεάζεται η σχέση του με την τροφή σε ύψιστο βαθμό.
Πολλοί είναι οι παράγοντες που συμβάλλουν στον εθισμό σε υψηλά απολαυστικές τροφές. Για παράδειγμα η κατανάλωση φαγητού σε περιόδους έντονου άγχους που χαρακτηρίζεται και ως «φαγητό παρηγοριάς/ανακούφισης». Στο μεγαλύτερο ποσοστό, η αντίδραση αυτή αντικαθιστά άλλες νευρικές διαδικασίες όπως είναι π.χ. το δάγκωμα των νυχιών. Ένας άλλος παράγοντας, είναι η κατανάλωση φαγητού εξαιτίας της ανίας, πάντα βέβαια με υποβόσκοντα τα αισθήματα της κατάθλιψης και του άγχους.
Ο εθισμός σε υψηλά απολαυστικές τροφές συνεπάγεται και σταδιακή απώλεια του αισθήματος του κορεσμού, με αποτέλεσμα το άτομο να συνεχίζει την κατανάλωση τροφής, ακόμη και όταν ήδη αισθάνεται χορτάτο. Όλα αυτά ωθούν στο συμπέρασμα ότι πρόκειται για έναν φαύλο κύκλο, όπου το παιδί/έφηβος τρώει για να κατευνάσει κάποια αρνητικά συναισθήματα, ενώ ταυτόχρονα αγχώνεται και θλίβεται, επειδή καταλήγει υπέρβαρο ή παχύσαρκο.
Ποια είναι τα ευρήματα μιας μελέτη;
Τα ευρήματα μιας προοπτικής ποιοτικής μελέτης, που διεξήχθη διαδικτυακά από τον Ιούνιο του 2000 έως τον Σεπτέμβριο του 2010 (συμμετείχαν περίπου 29,406 χρήστες του Διαδικτύου ηλικίας 8-21 ετών, με Δ. Μ. Σ άνω του 85ης εκατοστιαίας θέσης) αποδείχθηκαν για τους επιστήμονες ιδιαίτερα σημαντικά.
Η πλειοψηφία των χρηστών μισούσαν την εμφάνιση τους, ενώ πολύ μεγάλο ποσοστό είχε υποστεί αρνητικό σχολιασμό από συνομήλικους και άλλους ενηλίκους. Πολλοί υπέφεραν από φυσικούς περιορισμούς, ενώ αρκετοί ήταν αυτοί που σχολίαζαν το γεγονός ότι δεν μπορούσαν να βρουν επιθυμητά ρούχα ή να συνάψουν μια φυσιολογική συναισθηματική σχέση, εξαιτίας του υπερβάλλοντος βάρους τους. Το συγκλονιστικό στην μελέτη αυτή, ήταν ότι σχεδόν όλοι οι συμμετέχοντες έβρισκαν αδύνατο το γεγονός να σταματήσουν την υπερκατανάλωση υψηλά απολαυστικών τροφών, αν και γνώριζαν τις συνέπειες του υπερβάλλοντος βάρους και της παχυσαρκίας.
Παιδική παχυσαρκία και εθισμός στο φαγητό
Η υποστήριξη των παιδιών που πάσχουν από παχυσαρκία ώστε να καταπολεμηθεί ο εθισμός τους σε υψηλά απολαυστικές τροφές και να αποφευχθεί η υποτροπή τους, αποτελεί ζήτημα μείζονος σημασίας. Παράγοντες όπως το άγχος, η μοναξιά και η κατάθλιψη σε παιδιά, πρέπει να εντοπίζονται έγκαιρα, μιας και αυτά τα συναισθήματα αποτελούν την υποβόσκουσα αιτία της «κατανάλωσης φαγητού παρηγοριάς» και οδηγούν στον εθισμό.
Τρόποι αντιμετώπισης του εθισμού σε υψηλά απολαυστικές τροφές
Ενασχόληση με εξωσχολικές δραστηριότητες και ομαδικό παιχνίδι, είναι πολύ καλές εναλλακτικές έναντι της άφθονης διαθεσιμότητας φαγητού. Όπως επίσης, χόμπι ή δημιουργική ενασχόληση, για παιδιά που έχουν κάποιο φυσικό περιορισμό στο να ασκηθούν, λόγω του υπερβάλλοντος βάρους. Ταυτόχρονα, καλή θα ήταν και η απαγόρευση ή ο περιορισμός της οποιασδήποτε διαφημιστικής καμπάνιας επικροτεί την υπερφαγία, το εύκολο και γρήγορο φαγητό και τα τρόφιμα υψηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη, κορεσμένα λιπαρά και αλάτι.
Δυστυχώς στις μέρες μας, τα υπέρβαρα και παχύσαρκα παιδιά είναι θύματα του υπερβολικού άγχους, της μοναξιάς και της κατάθλιψης σ’ ένα περιβάλλον όπου επικρατεί η αφθονία των αγαθών, του εύκολου, γρήγορου και εθιστικού φαγητού. Ο εθισμός στο φαγητό και η επακόλουθη αύξηση του βάρους ισοπεδώνει τις ζωές αυτών των παιδιών!
Αυτά τα παιδιά χρήζουν ιατρικής βοήθειας, γονεικής συμπαράστασης και κατανόησης και εκστρατειών που επιτέλους θα ξεφύγουν απ’ την θεωρία και θα προχωρήσουν στην πρακτική εφαρμογή για την επίλυση αυτού του προβλήματος!
