Τι είναι η γλυκόζη;
Η γλυκόζη είναι το πιο απλό είδος υδατάνθρακα, ή αλλιώς ένας μονοσακχαρίτης, η οποία βρίσκεται κατά κύριο λόγο στα φρούτα, στο μέλι και τη ζάχαρη αλλά και σε αμυλούχα τρόφιμα (ψωμί, ρύζι, πατάτα και ζυμαρικά). Στα τρόφιμα αυτά είναι είτε άμεσα ως μόρια γλυκόζης είτε έμμεσα ως προϊόν καταβολισμού, κατά τη διαδικασία της πέψης, των δισακχαριτών και πολυσακχαριτών που περιέχονται σε αμυλούχα τρόφιμα.
Εφόσον εισέλθει η γλυκόζη στον οργανισμό μέσω της τροφής, απορροφάται στο λεπτό έντερο και μέσω της κυκλοφορίας του αίματος μεταφέρεται στον εγκέφαλο και στα υπόλοιπα όργανα. Έπειτα, είτε χρησιμοποιείται άμεσα από τα κύτταρα είτε αποθηκεύεται με τη μορφή γλυκογόνου στο ήπαρ και στους μύες.
Τα φυσιολογικά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα, σε υγιή άτομα, κυμαίνονται από 70 έως 110mg/dl
Τι συμβαίνει όταν διαταράσσονται τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα;
- Σε περιπτώσεις που τα επίπεδα γλυκόζης πέσουν κάτω του φυσιολογικού (υπογλυκαιμία), το άτομο μπορεί να βιώσει σύγχυση, τρέμουλο και άλλες νευρολογικές διαταραχές.
- Στην αντίθετη περίπτωση, εάν τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα υπερβούν τα φυσιολογικά όρια (υπεργλυκαιμία) το άτομο μπορεί να βιώσει αίσθημα κόπωσης, θολή όραση, πονοκέφαλο και έντονη δίψα.
Για την ομοιοστασία των επιπέδων γλυκόζης στο αίμα οφείλονται διάφορες ορμόνες, οι σημαντικότερες εκ των οποίων είναι η ινσουλίνη και η γλυκαγόνη.
Γλυκόζη, το βασικό καύσιμο του οργανισμού
Η γλυκόζη αποτελεί τη βασική πηγή ενέργειας του ανθρώπινου οργανισμού. Μέσω της διαδικασίας της γλυκόλυσης αρχικά και άλλων βιοχημικών αντιδράσεων στη συνέχεια, η γλυκόζη οξειδώνεται και σχηματίζει διοξείδιο του άνθρακα και νερό, ενώ παράγεται ταυτόχρονα ενέργεια για τον οργανισμό.
Όπως αναφέραμε και προηγουμένως, σε περίπτωση που η γλυκόζη δε χρησιμοποιηθεί άμεσα για παραγωγή ενέργειας, αποθηκεύεται με τη μορφή γλυκογόνου. Το γλυκογόνο αποτελεί ένα απόθεμα ενέργειας για τον οργανισμό καθώς μπορεί να κινητοποιηθεί άμεσα σε περιπτώσεις που υπάρχει μία απότομη ανάγκη για γλυκόζη (π.χ. έντονη σωματική άσκηση) ή σε περιπτώσεις που η γλυκόζη δεν επαρκεί από την τροφή (π.χ. υποθερμιδική διατροφή).
Επιπλέον, ο ανθρώπινος οργανισμός έχει τη δυνατότητα να συνθέσει μόνος του μόρια γλυκόζης χρησιμοποιώντας ως πρώτες ύλες τις πρωτεΐνες και το λίπος, μία διαδικασία που ονομάζεται γλυκονεογένεση.
Γλυκόζη και εγκεφαλική λειτουργία
Η γλυκόζη αποτελεί την αποκλειστική πηγή ενέργειας για τον εγκέφαλο. Αυτό σημαίνει ότι ο εγκέφαλος δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει άλλες πηγές ενέργειας, όπως το λίπος και τις πρωτεΐνες, όπως το υπόλοιπο σώμα και εξαρτάται κατά αποκλειστικότητα από τη γλυκόζη. Για τον λόγο αυτό, είναι εξαιρετικά σημαντικό να διατηρούνται τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα σε φυσιολογικά επίπεδα. Έρευνες επισημαίνουν ότι τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα σχετίζονται με την καλή νοητική λειτουργία.
Χαμηλά επίπεδα γλυκόζης στο αίμα μπορεί να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στη μνήμη, την προσοχή και την ικανότητα μάθησης του ατόμου. Ένας μέσος άνθρωπος χρειάζεται περίπου 130g ημερησίως για την κάλυψη των αναγκών του εγκεφάλου του σε γλυκόζη. Κάτι τέτοιο μπορεί να επιτευχθεί με μικρά και συχνά γεύματα μέσα στην ημέρα, τα οποία είναι καλό να περιέχουν υδατάνθρακες (άρα και γλυκόζη).
