Πόσο σημαντική είναι η διατροφή κατά τη νοσηλεία;
Η επαρκής και σωστά επιλεγμένη ως προς την οδό χορήγησης θρέψη αποτελεί τη βάση της θεραπευτικής αντιμετώπισης κάθε παθολογικής κατάστασης. Είτε πρόκειται για μεταβολική διαταραχή, μετεγχειρητική κατάσταση, νόσο που αφορά το γαστρεντερικό σύστημα ή άλλη πάθηση ο ασθενής πρέπει να καλύπτει διατροφικά τις βασικές του ανάγκες σε λευκώματα, μακρο και μικροθρετικά συστατικά και φυσικά ενεργειακά. Δυστυχώς ένα μεγάλο ποσοστό των νοσηλευομένων ασθενών δεν καταφέρνουν να σιτιστούν επαρκώς και οσηγούνται στην δυσθρεψία. Το πρόβληµα της νοσοκοµειακής δυσθρεψίας (hospital malnutrition) έχει εντοπισθεί και µελετηθεί εδώ και τουλάχιστον τρεις δεκαετίες και αποτελεί ένα μεγάλο πρόβληµα που αφορά τόσο τους ασθενείς στα νοσοκοµεία, όσο και άτομα που βρίσκονται σε χώρους όπως γηροκοµεία, οίκους ευγηρίας και ιδιωτικές κλινικές και αφορά ένα μεγάλο μέρος αυτού του ευπαθούς πληθυσμού.
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Εταιρεία Κλινικής Διατροφής & Μεταβολισμού η κακή θρέψη πλήττει παγκοσμίως ποσοστό έως 15% των ασθενών γενικά, 40% των ασθενών που εισάγονται στο νοσοκομείο και 60% των ατόμων που ζουν στα γηροκομεία. Σύμφωνα με τον ορισμό που έχει δώσει ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας είναι η ανισορροπία μεταξύ της πρόσληψης ενέργειας και θρεπτικών ουσιών και των αναγκών του σώματος για να εξασφαλίσουν την ανάπτυξη, συντήρηση και την ομαλή ολοκλήρωση συγκεκριμένων λειτουργιών.
Η κακή θρέψη στους νοσοκομειακούς χώρους δεν αφορά μόνο τις «φτωχές» χώρες, αλλά εμφανίζεται μέσα από στατιστικά στοιχεία και σε πιο προηγμένες και «πλούσιες» χώρες. Αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα για τη Δημόσια Υγεία και την οικονομία, καθώς πλήττει έως και 15% των ασθενών γενικά, το 40% των ασθενών που εισάγονται στο νοσοκομείο και το 60% των ατόμων που ζουν στα γηροκομεία.
Είναι πολλές οι δημοσιευμένες μελέτες που έχουν καταδείξει ότι όταν ο ασθενής σιτίζεται επαρκώς και σωστά μπορεί να αναρρώσει γρηγορότερα, έχει μικρότερη χρονικά νοσηλεία στο νοσοκομείο και επιβαρύνει λιγότερο τα ταμεία ενώ παρουσιάζει λιγότερες επιπλοκές. Η καλύτερη θρέψη μειώνει επίσης την θνησιμότητα σε ομάδες ασθενών όπως τα άτομα της τρίτης ηλικίας ή όσα άτομα υποβάλλονται σε επεμβάσεις (π.χ. καρδιοχειρουργική επέμβαση), σε άτομα με συγκεκριμένες μορφές καρκίνου και άλλα.
Οι λόγοι που οδηγούν στη δυσθρεψία είναι πολλοί. Τόσο η απουσία διατροφικής αξιολόγησης και εκτίμησης διατροφικού κινδύνου, η απουσία ομάδας θρέψης και η συνολική υποτίμηση του ρόλου της διατροφής στην πορεία της νόσου, ο μειωμένος αριθμός κλινικών διαιτολόγων στα νοσοκομεία και ο υποτιμημένος ρόλος τους, η μη εφαρμογή των διατροφικών πρωτοκόλλων αλλά και η μειωμένη δαπάνη για τη σίτιση και τη διατροφή των ασθενών.
Ακολουθούνται οι διατροφικές συστάσεις στις νοσοκομειακές διατροφές;
Οι διατροφικές συστάσεις βασίζονται σε κατευθυντήριες οδηγίες και πρωτόκολλα συνταγογράφησης που αφορούν στη διατροφή. Αυτά αποτελούν ένα σημαντικό επιστημονικό βοήθημα καθώς και ένα πλαίσιο αναφοράς και ελέγχου προς τους Επαγγελματίες Υγείας που ασχολούνται με τη διατροφή των ασθενών. Βασικοί στόχοι τους είναι η καθιέρωση της ορθής θρεπτικής πρακτικής, της τεκμηριωμένης διατροφικής υποστήριξης, της εξασφάλισης ποιότητας στην παροχή υπηρεσιών, της ασφάλειας των ασθενών και της ασφάλειας του προσωπικού, που πλέον προστατεύεται από το λάθος ή το τυχαίο σφάλμα.
Δυστυχώς οι οδηγίες της ΕSPEN δεν εφαρμόζονται παντού στα Ελληνικά Νοσοκομεία και η σημασία της θρεπτικής υποστήριξης των ασθενών δεν έχει ακόμα την προσοχή που απαιτείται παρά το γεγονός ότι έχει αναγνωρισθεί η αξία της διατροφής στη έκβαση των νόσων. Απαιτείται ακόμα ευρύτερη συνειδητοποίηση από τους επιστήμονες υγείας της αναγκαιότητας έγκαιρης εφαρμογής επισήμων οδηγιών για την καταπολέμηση της υποθρεψίας στα Νοσοκομεία μας. Βέβαια, τα τελευταία χρόνια η παρουσία των κλινικών διαιτολόγων στα Τμήμα Διατροφής των Νοσοκομείων και η ένταξη τους στη διεπιστημονική ομάδα θεραπευτικής αντιμετώπισης.
Πόσο υγιεινή είναι η διατροφή του νοσοκομείου;
Η διατροφή στα νοσοκομεία είναι και επιβάλλεται να είναι υγιεινή, παρασκευασμένη με τις καλύτερες πρώτες ύλες, με τις οδηγίες και συστάσεις των συστημάτων ασφαλείας HACCP ή και ISO, όταν αυτό είναι δυνατό, και με τις πιο απλές και λιγότερο επιβαρυντικές μεθόδους μαγειρικής παρασκευής (ψήσιμο, σχάρα, βράσιμο). Οι πρώτες ύλες περνούν από καθημερινό έλεγχο ενώ η προμήθεια τους γίνεται με όλες τις προϋποθέσεις ασφαλείας. Επίσης σε πολλά νοσοκομεία οι μάγειρες είναι απόφοιτοι σχολών και συχνά έχουν περάσει σεμινάρια και εκπαιδεύσεις για να είναι πιο ικανοί στην παρασκευή ειδικών γευμάτων π.χ. κοιλιοκάκης, διαβήτη κ.ά. Τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι χαμηλότερων λιπαρών,
Θα μπορούσε το νοσοκομείο να είναι μια δομή εκπαίδευσης σχετικά με τη διατροφή;
Τα τελευταία χρόνια είναι σαφώς αναγνωρισμένος ο ουσιαστικός ρόλος της διατροφής στην προαγωγή της υγείας αλλά και της εκπαίδευσης των ασθενών στην υγιεινή διατροφή και τις συστάσεις που αφορούν την κάθε παθολογική κατάσταση. Τα Νοσοκομεία στελεχώνονται πια με νέο καταρτισμένο προσωπικό και οι διεθνείς οργανισμοί έχουν εκδώσει συγκεκριμένες οδηγίες διατροφικής αντιμετώπισης των περισσοτέρων ασθενειών οι οποίες αποτελούν σημαντικά εργαλεία που κάνουν ευκολότερη την παροχή ολοκληρωμένων οδηγιών. Ταυτόχρονα η πρακτική άσκηση φοιτητών καθιστά τον εκπαιδευτικό ρόλο των νοσοκομείων ακόμα πιο σημαντικό δεδομένου ότι προσφέρουν την ευκαιρία στους φοιτητές τη δυνατότητα να δουν στην πράξη όσα θεωρητικά έμαθαν στη σχολή τους.
Ποιος ο ρόλος του διαιτολόγου στο σχεδιασμό της διατροφής;
Ο κλινικός διαιτολόγος είναι υπεύθυνος για τη σύνταξη των διαιτολογίων των ασθενών μέσα από τη διαμόρφωση εβδομαδιαίου διαιτολογίου για όλες τις παθήσεις (διαβητικού, υπερλιπιδαιμίας, ηπατοπαθούς, νεφροπαθούς κτλ). Ταυτόχρονα ο ρόλος περιλαμβάνει τη χορήγηση διαιτολογικών οδηγιών σε εξωτερικούς και νοσηλευόμενους ασθενείς. Η διατροφή του ασθενούς είναι μια πολυδιάστατη προσέγγιση και χρειάζεται μία ομάδα που να αποτελείται από τον θεράποντα ιατρό, τον ειδικό κλινικό διαιτολόγο, τον φαρμακοποιό και το νοσηλευτή. Η επιτυχία της διατροφικής υποστήριξης όχι μόνο των υποθρεπτικών ασθενών αλλά και όλων των νοσηλευομένων ασθενών, βασίζεται στην καλή συνεργασία αυτής της ομάδας, στην καθημερινή παρακολούθηση των ασθενών και στην σωστή χρήση των πρωτοκόλλων σίτισης.
Τι λαμβάνεται υπόψη κατά το σχεδιασμό των πλάνων;
Για το σχεδιασμό των διαιτητικών πλάνων είναι απαραίτητος ο υπολογισμός των ενεργειακών αναγκών, η λήψη διαιτητικού ιστορικού και γενικών βιοχημικών και αιματολογικών εξετάσεων καθώς και πληροφορίες που αφορούν το επίπεδο της σωματικής δραστηριότητας και το γενικό ιατρικό τους ασθενούς.
