Παραδοσιακά, το ερευνητικό ενδιαφέρον γύρω από τη διατροφή εστιαζόταν στην παροχή τροφίμων στον πληθυσμό. Στις μέρες μας, μπορούμε να μιλάμε για τον επίσημα αναγνωρισμένο ρόλο που παίζει η διατροφή στη διασφάλιση της υγείας και την πρόληψη ασθενειών.
Συγκεκριμένα, παρούσα είναι η ανάγκη για την εξατομίκευση των διατροφικών (και όχι μόνο) συμβουλών, ανάλογα με τις απαιτήσεις του κάθε οργανισμού. Οι εποχές όπου ο διαιτολόγος αντιμετώπιζε τους ασθενείς του ως σύνολο, στο οποίο παρείχε κοινές διατροφικές συμβουλές, έχουν παρέλθει ανεπιστρεπτί. Στις μέρες μας, αναγκαίο είναι ο επιστήμονας υγείας να αφουγκράζεται τις ατομικές ανάγκες του ασθενή του και να είναι ευέλικτος ως προς τις συμβουλές του.
Αλληλεπιδρούν τα γονίδια με τη διατροφή;
Ένα εξαιρετικά χρήσιμο εργαλείο στην παροχή εξατομικευμένων διατροφικών συμβουλών είναι η γνώση του γενετικού υλικού των ασθενών. Κάτι που οι περισσότεροι άνθρωποι δεν φαντάζονται, είναι ότι η διατροφή αλληλεπιδρά με τα γονίδια και η αλληλεπίδραση αυτή είναι αμφίρροπη.
Από τη μία, η έκφραση των γονιδίων επηρεάζεται από τα θρεπτικά συστατικά της καταναλωθείσας τροφής, το οποίο αποτελεί την επιστήμη της διατροφογενωμικής. Από την άλλη, η αντίδραση κάθε οργανισμού στα διάφορα θρεπτικά συστατικά επηρεάζεται από το γενετικό υπόβαθρο του ατόμου και αυτό είναι το αντικείμενο μελέτης της επιστήμης της διατροφογενετικής.
Για να γίνουν καλύτερα αντιληπτές οι παραπάνω καινοτόμες επιστήμες, παρατίθενται τρία παραδείγματα διατροφογενωμικής και διατροφογενετικής:
Ψευδάργυρος και ιντερλευκίνη-6
Ο ψευδάργυρος έχει βρεθεί ότι επιδρά στην έκφραση του γονιδίου της ιντερλευκίνης-6, επηρεάζοντας πιθανώς τα επίπεδα φλεγμονής. Για παράδειγμα, σε μια έρευνα του 2009, άτομα με συγκεκριμένο πολυμορφισμό του γονιδίου αυτού και αυξημένη πρόσληψη ψευδαργύρου παρουσίασαν αυξημένα επίπεδα ιντερλευκίνης-6 στο αίμα.
Βιταμίνη Α και έκφραση γονιδίων
Η βιταμίνη Α επιδρά στην έκφραση διαφόρων γονιδίων, μέσω του υποδοχέα του ρετινοϊκού οξέος. -
Γονίδιο απολιποπρωτεΐνης Ε και ρύθμιση λιπιδίων
Το γονίδιο της απολιποπρωτεΐνης Ε, μια πρωτεΐνη που συμμετέχει στο μεταβολισμό των λιποπρωτεϊνών, έχει φανεί ότι διαφοροποιεί την απόκριση των λιπιδίων του πλάσματος μετά από κατανάλωση υδατανθράκων κατά βούληση.
Το ίδιο γονίδιο επιδρά στην ρύθμιση των λιπιδίων του αίματος από τα πολυακόρεστα λιπαρά οξέα.
Εκπαίδευση των διαιτολόγων σχετικά με τη διατροφογενετική
Κατά πόσο, όμως, είναι αναγκαία και εφικτή η ενσωμάτωση της διατροφογενωμικής – διατροφογενετικής στην εκπαίδευση των διαιτολόγων;
Μια δημοσκοπική έρευνα της περιόδου 2010-2011 σε επαγγελματίες υγείας και στο γενικό πληθυσμό, υπέδειξε την ανάγκη για περαιτέρω εκπαίδευση του γενικού πληθυσμού και κυρίως των επαγγελματιών υγείας σχετικά με τη διατροφογενωμική και τη διατροφογενετική. Τονίστηκε επίσης η ανάγκη εφαρμογής τους στα πλαίσια της διατροφικής συμβουλευτικής.
Ακόμη, σημαντική είναι η εκπαίδευση των μελλοντικών διαιτολόγων μέσω ενσωμάτωσης στο πρόγραμμα σπουδών τους όλων των απαραίτητων θεωρητικών και πρακτικών γνώσεων σχετικά με τις επιστήμες αυτές.
Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα αρκετά εμπόδια για την πρακτική εφαρμογή της διατροφογενωμικής – διατροφογενετικής στη διαιτολογική πράξη, όπως οι τεχνολογικές ελλείψεις και η ανικανότητα διάκρισης μεταξύ των χρόνιων και οξειών αποτελεσμάτων της δίαιτας. Επίσης, η αλληλεπίδραση μεταξύ διαφόρων κλάδων καθιστούν την επιστήμη της διατροφογενωμικής – διατροφογενετικής πολυσύνθετη. Εάν καταφέρουμε - μέσω της έρευνας και μόνο – να προσπεράσουμε τα διάφορα εμπόδια, τότε θα εμπλουτίσουμε κατά πολύ τις γνώσεις μας περί διατροφής και προώθησης της υγείας.
Συμπερασματικά
Χωρίς καμία αμφιβολία, η εφαρμογή της διατροφογενωμικής – διατροφογενετικής αποτελεί το επόμενο (πελώριο) βήμα στον τομέα της διατροφής. Σε λίγα χρόνια από σήμερα, ο διαιτολόγος θα καλείται να συμβουλεύεται το γενετικό υπόβαθρο του ασθενή, με σκοπό την καλύτερη διαχείριση της υγείας του και το σχεδιασμό ενός ιδανικού εξατομικευμένου διαιτολογίου. Τότε και μόνο τότε, θα έχουμε το δικαίωμα να μιλάμε για την έμπρακτη εισβολή της γενετικής στο διατροφικό κόσμο.
