Δίαιτα Χαμηλή σε Υπόλειμμα....

Κάποιες φορές, και για ιδιαίτερα σημαντικούς λόγους, είναι απαραίτητη η απόκλιση από το ενδεδειγμένο διατροφικό μοτίβο. Η τροποποίηση δηλαδή, ή ακόμα και η διακοπή, συνηθειών που αποδεδειγμένα ωφελούν την ανθρώπινη υγεία. Συνήθως, οι τροποποιήσεις αυτές διαρκούν για μικρό χρονικό διάστημα, ή επαναλαμβάνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Σε αυτή την κατηγορία διατροφικών σχημάτων ανήκει και η λεγόμενη “δίαιτα χαμηλή σε υπόλειμμα”.

Τι είναι η Δίαιτα Χαμηλή σε Υπόλειμμα;

Γνωρίζουμε, ότι η διαδικασία της πέψης πραγματοποιείται στο γαστρεντερικό σωλήνα και είναι ιδιαίτερα πολύπλοκη. Περιλαμβάνει πληθώρα οργάνων και αδένων, ενώ ξεκινάει από το στόμα και ολοκληρώνεται στο έντερο. Κατά τη διαδικασία αυτή, η τροφή διασπάται σε μικρότερα μόρια, τα οποία απορροφούνται στο λεπτό έντερο. Τμήμα της τροφής θα διανύσει άπεπτο το γαστρεντερικό σωλήνα, δε θα απορροφηθεί στο λεπτό έντερο και θα φτάσει στο παχύ έντερο, όπου και θα ζυμωθεί από τα βακτήρια του. Αφού ολοκληρωθεί η προαναφερόμενη διαδικασία, ό,τι απομείνει (π.χ. φυτικές ίνες, βλέννα κλπ), μαζί με βακτήρια και νερό, οδηγείται στο σχηματισμό κοπράνων. Αυτή η ποσότητα των κοπράνων αποτελεί και το λεγόμενο «υπόλειμμα». Η διατροφή λοιπόν εκείνη, η οποία συμβάλλει στη διατήρηση μειωμένου υπολείμματος,  ονομάζεται “δίαιτα χαμηλή σε υπόλειμμα”. Ταυτόχρονα, μια δίαιτα χαμηλού υπολείμματος αυξάνει το χρόνο εντερικής διέλευσης και μειώνει τη συχνότητα και τον όγκο των κενώσεων.

Αμερικανική Ακαδημία Διατροφής και Διαιτολογίας

Το 2012, η Αμερικανική Ακαδημία Διατροφής και Διαιτολογίας απέσυρε από το διατροφικό της εγχειρίδιο τον όρο “Δίαιτα Χαμηλού Υπολείμματος”. Ο λόγος; Η δυσκολία στον σαφή επιστημονικό προσδιορισμό των όρων «υπόλειμμα» ή «χαμηλού υπολείμματος». Επιπλέον, στη βιβλιογραφία υπάρχει μεγάλη δυσκολία και στον προσδιορισμού της ποσότητάς του.   Στις περισσότερες μελέτες, ο όρος υπόλειμμα αναφέρεται σε οποιοδήποτε άπεπτο συστατικό της τροφής, το οποίο παραμένει στο γαστρεντερικό σωλήνα και συμβάλλει στον όγκο των κοπράνων.

Διαλυτές και Αδιάλυτες Φυτικές Ίνες

Πολλές φορές υπάρχει ταύτιση της δίαιτας χαμηλού υπολείμματος με αυτήν που είναι χαμηλή σε φυτικές ίνες. Οι φυτικές ίνες μπορεί, κατά τη διέλευση τους από το γαστρεντερικό σωλήνα, είτε να διασπαστούν (διαλυτές στο νερό), είτε να παραμείνουν άπεπτες (αδιάλυτες στο νερό). Οι άπεπτες φυτικές ίνες δε μπορούν να υποστούν ζύμωση από τα βακτήρια του εντέρου, σε αντίθεση με τις διαλυτές φυτικές ίνες. Και τα δύο όμως είδη φυτικών ινών επιδρούν στον όγκο των κοπράνων. Οι άπεπτες φυτικές ίνες επιδρούν άμεσα στον όγκο των κοπράνων, ενώ οι διαλυτές φυτικές ίνες έμμεσα, αφού επηρεάζουν τη βακτηριακή μάζα, το περιεχόμενο του νερού των κοπράνων καθώς την απώλεια πρωτεϊνών, λιπών, υδατανθράκων και μετάλλων που δεσμεύονται από αυτές. Εκτός όμως από τι φυτικές ίνες, υπάρχουν και άλλα τρόφιμα που συνεισφέρουν στην ποσότητα του υπολείμματος, όπως το γάλα και ο συνδετικός ιστός του κρέατος. Μια δίαιτα λοιπόν χαμηλή σε υπόλειμμα δεν αρκεί να αποκλείσει τις φυτικές ίνες, είναι σημαντικό να περιορίσει την κατανάλωση και τροφίμων που δεν έχουν μεγάλη περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, όπως τα γαλακτοκομικά. Επιπλέον, επειδή μια μικρή ποσότητα φυτικών ινών είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας του εντέρου, η δίαιτα χαμηλού υπολείμματος περιλαμβάνει χυμούς λαχανικών, πατάτα, άσπρο ψωμί και επεξεργασμένα δημητριακά.

Πότε χρησιμοποιείται η Δίαιτα Χαμηλή σε Υπόλειμμα;

Αν και τα τελευταία χρόνια η χρησιμότητα της έχει αμφισβητηθεί, εξακολουθεί και χρησιμοποιείται σε μια πληθώρα περιπτώσεων. Ασθενείς με προβλήματα δυσαπορρόφησης, διάρροιας, ευερέθιστου εντέρου, εντερικής απόφραξης, εντερικών συριγγίων, εξάρσεις ιδιοπαθών φλεγμονωδών νόσων του εντέρου (νόσο του Crohn, ελκώδη κολίτιδα)  και εκκολπωματίτιδας, πολλές φορές χρειάζεται να καταφύγουν σε αυτή, για κάποιο χρονικό διάστημα. Επίσης χρησιμοποιείται κατά των προετοιμασία διαγνωστικών εξετάσεων του εντέρου, όπως π.χ κολονοσκόπηση, καθώς και πριν  ή  μετά από ένα χειρουργείο στο έντερο ή από μια γυναικολογική λαπαροσκοπική επέμβαση. 

Πώς εφαρμόζεται η Δίαιτα Χαμηλή σε Υπόλειμμα;

Κατά την εφαρμογή της είναι πολύ σημαντική και η τήρηση κάποιων απλών βασικών κανόνων:

1. κατανάλωση μικρών και συχνών γευμάτων
2. διεξοδική μάσηση και αργή κατανάλωση όλων των τροφών
3. κατανάλωση μαλακών και καλά μαγειρεμένων τροφών
4. προτεινόμενοι τρόποι μαγειρέματος είναι το μαγείρεμα στον ατμό, το βράσιμο σε χαμηλές θερμοκρασίες καθώς και το μαγείρεμα στο φούρνο ή στο φούρνο μικροκυμάτων
5. αποφυγή κατανάλωσης φλοιών και σπόρων
6. κατανάλωση ποικιλίας από τα επιτρεπόμενα τρόφιμα
7. προσπάθεια για κατανάλωση 5 μερίδων φρούτων και λαχανικών στην επιτρεπόμενη ή ανεκτή μορφή

Σε κάποιες περιπτώσεις, κάποιοι από τους ασθενείς, που χρειάζεται να εφαρμόσουν το συγκεκριμένο διατροφικό σχήμα, ανέχονται μαλακά ή αλεσμένα φρούτα και λαχανικά, χωρίς φλοιό και σπόρους. Στις περιπτώσεις αυτές, και ανάλογα με τη ανεκτικότητα του κάθε ατόμου, θα μπορούσαν να καταναλωθούν φρούτα και λαχανικά με μορφή smoothies ή σούπας. Αντίθετα, όταν η χρήση της δίαιτας χαμηλής σε υπόλειμμα αφορά τη διεξαγωγή διαγνωστικών εξετάσεων ή επεμβάσεων, η εφαρμογή είναι πιο αυστηρή αλλά για μικρό χρονικό διάστημα.

Θρεπτική αξία

Πρόκειται για ένα διατροφικό σχήμα ανεπαρκές σε πολλά θρεπτικά συστατικά. Για το λόγο αυτό συστήνεται η εφαρμογή του για μικρά χρονικά διαστήματα. Στην περίπτωση, που απαιτείται να εφαρμοστεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, κρίνεται απαραίτητη η χορήγηση διατροφικών συμπληρωμάτων.

Ενδεικτικές Επιλογές Γευμάτων

Συμπερασματικά

Η δίαιτα χαμηλή σε υπόλειμμα είναι ένα ιδιαίτερο και αρκετά δύσκολα εφαρμόσιμο διατροφικό σχήμα. Εφαρμόζεται με προσοχή σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και για μικρό χρονικό διάστημα. Συστήνεται, ο σχεδιασμός και η εφαρμογή της υπό την επίβλεψη ειδικού, λόγω του κινδύνου διατροφικών ελλείψεων.