Λεξικό Διατροφής

Καλεντούλα η φαρμακευτική (ή Κατιφές)

24 Σεπτεμβρίου 2019
65997 Προβολές
1 λεπτό να διαβαστεί
kalentoyla-i-farmakeftiki-i-katifes

Photo source: www.bigstockphoto.com

Γνωστή για την ιδιότητά της να φτιάχνει τη διάθεση και να προκαλεί ευφορία, η καλέντουλα σήμερα είναι ένα από τα πιο δημοφιλή και πολυχρηστικά βότανα. Οι αλοιφές και οι κρέμες από καλέντουλα είναι ευρέως διαδεδομένες, αλλά χρησιμοποιείται και πόσιμα για την αντιμετώπιση πεπτικών και γυναικολογικών προβλημάτων, καθώς και ως καθαριστικό σε δερματικές και ρευματικές παθήσεις.

Πρόκειται για μονοετή θάμνο που αγαπά την ηλιοφάνεια και είναι ιδιαίτερα αγαπητό στα Κύθηρα. Φύεται σε βραχώδεις περιοχές της Μεσογείου, αλλά μπορεί να αναπτυχθεί και σε δοχεία. Η ανθοφορία του φυτού διαρκεί από την άνοιξη έως το φθινόπωρο, η περισυλλογή των ανθών γίνεται το καλοκαίρι και χρησιμοποιούμενα μέρη του φυτού είναι τα άνθη και το αιθέριο έλαιό του. Ειδικά όσον αφορά τα άνθη του είναι καλύτερα να χρησιμοποιούνται φρέσκα γιατί αλλιώς χάνουν το μεγαλύτερο μέρος των θεραπευτικών ιδιοτήτων τους.

Ποιές είναι οι ιδιότητές του;

  • Σπασμολυτικό: Ανακουφίζει από τον ίλιγγο, τον πυρετό και τους πόνους περιόδου

  • Αντισηπτικό, αντιβακτηριδιακό, αντιμυκητιακό: Συστήνεται σε στοματίτιδες, στις αιμορροΐδες και σε ορισμένες δερματικές παθήσεις (πχ έκζεμα, ακμή, εγκαύματα, κρεατοελιές, έρπη, ψωρίαση)

  • Αντιφλεγμονώδες, επουλωτικό: Κατάλληλο για την γρήγορη επούλωση πληγών και εξελκώσεων

  • Χωνευτικό, χολαγωγικό: Επίσης αποτελεσματικό στη γαστρίτιδα και στο έλκος στομάχου και δωδεκαδάκτυλου

  • Λοιπές ιδιότητες: Ρυθμιστικό του έμμηνου κύκλου, ήπιο οιστρογόνο, εμμηναγωγό, ναρκωτική δράση, εφιδρωτικό, αντιεμετικό, καθαρτικό, τονωτικό, δρα κατά των κιρσών, σβήνει τους μώλωπες, χρησιμοποιείται ως βρεφικό λάδι

Υπάρχουν παρενέργειες;

  • Να αποφεύγεται η χρήση του κατά την εγκυμοσύνη και τον θηλασμό
  • Δύναται να προκαλέσει αλλεργική αντίδραση σε άτομα με ευαισθησία στα φυτά της οικογένειας Asteraceae compositae
  • Η λήψη καλέντουλας σε συνδυασμό με ηρεμιστικά προκαλεί ή επιδεινώνει την υπνηλία

Με ποιούς τρόπους μπορούμε να το εντάξουμε στη διατροφή;

  • Ως έγχυμα
  • Ως τσάι τα αποξηραμένα άνθη
  • Ως βάμμα
  • Ως φρέσκα φύλλα σε σαλάτα
  • Ως φρέσκα πέταλα των ανθών σε σαλάτα
  • Ως φρέσκα φύλλα στο μαγείρεμα (πχ ρυζιού)
  • Ως καρύκευμα τα αποξηραμένα πέταλα

Λίγα ιστορικά στοιχεία

Φυτό που κατάγεται από την Αίγυπτο με ιδιότητες αναγνωρισμένες από την αρχαιότητα. Ήδη στον 12ο αιώνα αναφέρεται η καλλιέργεια του φυτού σε κήπους. Η αξία της καλέντουλας εκτιμήθηκε κυρίως από την δυτική βοτανοθεραπεία. Το όνομα του φυτού προέρχεται από τους Ρωμαίους, που πρώτοι παρατήρησαν ότι τα λουλούδια του άνθιζα την πρώτη μέρα στις καλένδες (calends) κάθε μήνα κι έτσι εισήχθηκε ως χρήσιμο ίαμα στις ανωμαλίες της εμμηνόρροιας. Υπάρχουν αναφορές ότι κατά την αρχαιότητα οι λαοί της κεντρικής Ευρώπης πρόσθεταν άνθη καλέντουλας στις σούπες τους για να τις αρωματίσουν. Κατά το Μεσαίωνα, το φυτό δεν έλειπε από τους κήπους και από τις αυλές μοναστηριών και σπιτιών και οι γυναίκες την ίδια εποχή, έβαφαν τα μαλλιά τους ξανθά με έγχυμα του φυτού. 

Κοινές Ονομασίες: Κατιφές, νεκρολούλουδο, κίτρινη μαργαρίτα, της γριάς τ' αδράχτι, λουλάκια, κιτρινολούλουδο, πετεινόχορτο, μοσχαρδίνι

Επίσημη Ελληνική Ονομασία: Καλέντουλα η φαρμακευτική

Επιστημονική Ονομασία: Calendula officinalis L.

Οικογένεια: Σύνθετα (Asteraceae)

Αγγλική Ονομασία: Marigold

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ρούλα Γκόλιου, 2017, 250 Βότανα & Οι Θεραπευτικές Τους Ιδιότητες , Εκδόσεις Μάλλιαρης Παιδεία,

Neal's Yard Remedies Α' & Β', 2011, Dorling Kindersley Limited,

Tung YT, Wu MF, Lee MC, Wu JH, Huang CC, Huang WC, Antifatigue activity and exercise performance of phenoli-rich extracts from Calendula officinalis, Ribes nigrum and Vaccinium myrtillus, Nutrients, 2019 Jul 25;11(8)

Givol O, Kornhaber R, Visentin D, Cleary M, Haik J, Harats M, Asystematic review of Calendula officinalis extract for wound healing, Wound Repair Regen, 2019 May 30

Cruceriu D, Balacescu O, Rakosy E, Calendula officinalis: Potential roles in cancer treatment and palliative care, Integr Cancer Ther, 2018 Dec;17(4):1068-1078

Ευαγγελία Παναγιωτοπούλου
Ευαγγελία Παναγιωτοπούλου Διαιτολόγος - Διατροφολόγος

Με μεγάλη εμπειρία στον τομέα της, αναλαμβάνει υπεύθυνα κάθε περιστατικό που χρήζει διαιτητικής εκπαίδευσης και διατροφικής αποκατάστασης. Η παροχή υψηλού επιπέδου υπηρεσιών διάγνωσης, καθοδήγησης και υποστήριξης συνίσταται στην εξατομικευμένη και στοχοποιημένη προσέγγιση της. Ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και το ίδιο ισχύει για τις ανάγκες και τις απαιτήσεις του. Με απόλυτη πίστη και αφοσίωση στην δύναμη της Διατροφής ως όπλο για την βελτίωση τη Υγείας του ανθρώπου και της αναβάθμισης της ποιότητας Ζωής του, με υπευθυνότητα και διαρκή επιστημονική ενημέρωση, στηρίζει & ενθαρρύνει κάθε προσπάθεια για την επίτευξη των στόχων αυτών.