Το ζεστό και ξέγνοιαστο καλοκαίρι τελείωσε και ήρθε η ώρα να υποδεχτούμε την “αδικημένη” εποχή που το διαδέχεται, το φθινόπωρο. Το φθινόπωρο, είναι μία αρκετά ενδιαφέρουσα εποχή από διατροφικής άποψης, καθώς φέρνει στα ράφια των σούπερ μάρκετ και των μανάβικων, νόστιμα και θρεπτικά εποχικά φρούτα με λίγες θερμίδες που αξίζει να προσθέσουμε στη διατροφή μας!
Τι είναι η Eποχικότητα;
Η αλήθεια είναι πως η αφθονία τροφίμων στις σημερινές κοινωνίες λόγω της προόδου των μεθόδων καλλιέργειας και της δυνατότητας εισαγωγών από χώρες του εξωτερικού έχει κάνει την έννοια της εποχικότητας να έχει χάσει την αξία που είχε παλαιότερα. Προκειμένου όμως να καταλάβουμε τη σπουδαιότητα της εποχικής διατροφής αναγκαίο είναι να καταλάβουμε τι ορίζουμε ως εποχικότητα των τροφίμων. Η εποχικότητα επιμερίζεται σε δύο κατηγορίες και μπορεί να οριστεί ως παγκόσμια και τοπική εποχικότητα.
Παγκόσμια εποχικότητα θεωρείται η παραγωγή τροφίμων στη φυσική περίοδο καλλιέργειας/παραγωγής για τη χώρα ή την περιοχή όπου παράγονται ωστόσο η κατανάλωσή τους γίνεται και σε άλλα μέρη του πλανήτη. Από την άλλη, τοπική εποχικότητα θεωρείται η παραγωγή τροφίμων στη φυσική τους περίοδο παραγωγής και η κατανάλωσή τους αποκλειστικά εντός της κλιματικής ζώνης (την περίοδο παραγωγής τους). Ο κοινός παρονομαστής αυτών των δύο εννοιών είναι η παραγωγή γίνεται σε εξωτερικούς χώρους χωρίς να προκαλούνται εκπομπές αερίων θερμοκηπίων.
Οφέλη Κατανάλωσης Eποχικών Φρούτων
- Ανώτερη ποιότητα: Τα φρούτα που παράγονται εκτός εποχής ή συγκομίζονται πριν ωριμάσουν συχνά περιέχουν χαμηλότερα επίπεδα βιταμινών και μετάλλων επειδή οι πρακτικές που χρησιμοποιούνται τα εμποδίζουν να απορροφήσουν θρεπτικά συστατικά από το έδαφος.
- Λιγότερη χρήση φυτοφαρμάκων: Τα εποχικά φρούτα έχουν λιγότερη τοξική επιβάρυνση στον καταναλωτή καθώς δεν απαιτείται η χρήση χημικών κατά τη γεωργική διαδικασία.
- Ενίσχυση των τοπικών παραγωγών και της τοπικής οικονομίας.
- Περιορισμός ενεργειακής σπατάλης: Η συγκομιδή της καλλιέργειας των εποχικών φρούτων γίνεται στην αιχμή της ωρίμανσής τους και δεν απαιτείται επιπλέον ενέργεια και τεχνητή θέρμανση για έλεγχο της θερμοκρασίας κατά την αποθήκευση και μεταφορά.
- Μειωμένο περιβαλλοντικό κόστος: Η εποχική διατροφή επιφέρει οφέλη και στο περιβάλλον καθώς με αυτόν τον τρόπο περιορίζεται η σπατάλη του νερού και η υποβάθμιση του εδάφους από τη συνεχή καλλιέργειά του και μειώνονται οι εκπομπές ρύπων από τα καύσιμα μεταφοράς.
Τι γίνεται με τα Φούτα του Φθινοπώρου και τις Θερμίδες τους;
Ενδεχομένως να σκέφτεσαι πως το να τρως εποχικά θα περιόριζε τα τρόφιμα που έχεις στη διάθεσή σου, στην πραγματικότητα όμως ισχύει το αντίθετο. Η μητέρα φύση παράγει καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους θαυμαστή ποικιλία τροφών για να διαλέξουμε.
Σύμφωνα με τον Εθνικό Διατροφικό Οδηγό για Ενήλικες τα φρούτα του φθινοπώρου ανά μήνα είναι τα εξής:
- Σεπτέμβριος: Αχλάδι, βατόμουρα, καρπούζι, κυδώνια, μήλο, μπανάνα, πεπόνι, σύκα.
- Οκτώβριος: Αχλάδι, ακτινίδιο, κυδώνια, μήλο, μπανάνα, ρόδια.
- Νοέμβριος: Ακτινίδιο, μπανάνα, πορτοκάλι, ρόδια.
Όσον αφορά τις θερμίδες των φθινοπωρινών φρούτων, ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι όλα τους είναι σχετικά χαμηλά σε θερμίδες και μπορείς να τα καταναλώνεις άφοβα ακόμη κι αν προσπαθείς να ελέγχεις τις θερμίδες που προσλαμβάνεις μέσα στην ημέρα για να διαχειριστείς το βάρος σου. Στον πίνακα που ακολουθεί θα βρεις τις θερμίδες (αλλά και τα μακροθρεπτικά συστατικά και την περιεκτικότητα σε νερό) των φθινοπωρινών φρούτων ανά 100 γραμμάρια, με αύξουσα σειρά.
| Βατόμουρο | Πεπόνι | Καρπούζι | Πορτοκάλι | Αχλάδι | Μήλο | Σύκο | Ακτινίδιο | Ρόδι | Κυδώνι | Μπανάνα | |
| Ενέργεια (kcal) | 25 | 28 | 31 | 37 | 41 | 42 | 43 | 49 | 51 | 57 | 95 |
| Πρωτεΐνες (g) | 5,1 | 6,6 | 7,1 | 8,5 | 10,4 | 10,5 | 9,5 | 10,6 | 11,8 | 15,3 | 23,2 |
| Υδατάνθρακες (g) | 0,9 | 0,6 | 0,5 | 1,1 | 0,3 | 0,4 | 1,3 | 1,1 | 1,3 | 0,4 | 1,2 |
| Λιπαρά (g) | 0,2 | 0,1 | 0,3 | 0,1 | 0,1 | 0,1 | 0,3 | 0,5 | 0,2 | 0,1 | 0,3 |
| Νερό (%) | 85 | 92,2 | 92,3 | 86,1 | 83,8 | 75,2 | 84,6 | 84 | 80 | 83,8 | 75,1 |
Πηγή: Πίνακες τροφίμων Τριχοπούλου
Αφού τώρα μάθαμε τις θερμίδες των φθινοπωρινών φρούτων, ας εστιάσουμε σε αυτά με τις λιγότερες θερμίδες και συγκεκριμένα αυτά με λιγότερες από 40 kcal ανά 100 γραμμάρια φρούτου.
Βατόμουρο
Οι κύριες περιοχές παραγωγής βατόμουρων είναι η Βόρεια Αμερική, η Ευρώπη και η Ασία, με την παγκόσμια παραγωγής τους να υπολογίζεται ότι είναι περίπου 155.000 τόνοι ετησίως. Παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον λόγω της υψηλής τους περιεκτικότητας σε ανθοκυανίνες και άλλες φαινολικές ενώσεις με υψηλή αντιοξειδωτική δράση.
Αξίζει να σημειωθεί πως η περιεκτικότητα των βατόμουρων σε αυτές τις ωφέλιμες για την υγεία φαινολικές ενώσεις επηρεάζεται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες παραγωγής τους (εποχή παραγωγής και συνθήκες εδάφους) και τον βαθμό ωρίμανσής τους.
Τέλος, αποτελούν εξαιρετική επιλογή φρούτου σε περιπτώσεις οξειδωτικού στρες, καρδιαγγειακών προβλημάτων, νευροεκφυλιστικών ασθενειών και αυξημένου σωματικού βάρους, καθώς με μόλις 25 θερμίδες/100 γρ. βατόμουρων μπορούν να υποστηρίξουν την προσπάθεια απώλειας βάρους.
Πεπόνι
Το πεπόνι έχει προέλευση από την Αφρική ενώ σήμερα παράγεται σε περιοχές με θερμό κλίμα, με την Κίνα να είναι πρώτη σε παραγωγή παγκοσμίως. Ανήκει στην οικογένεια Cucurbitaceae μαζί με το αγγούρι, την κολοκύθα και τα κολοκυθάκια και είναι εξαιρετικά υγιεινή επιλογή καθώς είναι πλούσιο σε ασκορβικό οξύ, καροτίνη, φολικό οξύ και κάλιο ενώ παράλληλα είναι χαμηλό σε θερμίδες, λίπος και νάτριο.
Αξιοσημείωτο είναι πως 1 φλιτζάνι (230 γρ.) πεπόνι καλύπτει τις ημερήσιες ανάγκες μας σε βιταμίνη Α και βιταμίνη C.
Καρπούζι
Το καρπούζι είναι ένα φρούτο με εξαιρετικό διατροφικό προφίλ, περιέχει πολυάριθμα φυτοχημικά και παρουσιάζει ευεργετικά οφέλη για την υγεία.
Συγκεκριμένα, το καρπούζι αποτελεί καλή πηγή βιταμινών Β, C και Ε καθώς και μετάλλων όπως φώσφορος, μαγνήσιο, ασβέστιο και σίδηρος ενώ παράλληλα έχει αμελητέα περιεκτικότητα σε λιπαρά και θερμίδες. Μελέτες έχουν δείξει ότι διαθέτει επίσης αντιοξειδωτικά με αντιφλεγμονώδεις, αντιυπερτασικές ιδιότητες καθώς και προστατευτική δράση έναντι διάφορων ασθενειών όπως η υπέρταση, ο διαβήτης, ο καρκίνος, η ρευματοειδής αρθρίτιδα και οι νευρολογικές και καρδιαγγειακές παθήσεις.
Παράγοντες πριν και μετά τη συγκομιδή, όπως η εφαρμογή λιπασμάτων και οι κλιματικοί παράγοντες υποβαθμίζουν την διατροφική αξία των καρπουζιών, για αυτό χρειάζεται προσοχή στην επιλογή τους.
Πορτοκάλι
Τα εσπεριδοειδή, συμπεριλαμβανομένων των πορτοκαλιών, έχουν αναγνωριστεί ως μερικά από τα πιο θρεπτικότερα φρούτα.
Συγκεκριμένα, τα πορτοκάλια είναι εξαιρετική πηγή βιταμίνης C, ασβεστίου, φωσφόρου, καλίου και άλλων χρήσιμων φυτοχημικών, όπως τα φλαβονοειδή. Συνολικά έχει βρεθεί ότι τα πορτοκάλια περιέχουν 170 θρεπτικά συστατικά, τα οποία μεταξύ των άλλων είναι αντιφλεγμονώδη, επιβραδύνουν την αρτηριοσκλήρωση, διεγείρουν την παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων (ενίσχυση ανοσοποιητικού συστήματος), έχουν αντιγηραντική δράση προστατεύοντας το δέρμα από τις ελεύθερες ρίζες (τοξίνες) και βοηθούν στην αντιμετώπιση των ελκών του στομάχου.
Αν σε όλα αυτά συνυπολογίσουμε τις λιγοστές θερμίδες που αποδίδουν καταλαβαίνουμε γιατί το πορτοκάλι θα πρέπει να αποτελεί μέρος της διατροφής όλων μας.
Πως να τα Εντάξεις στη Διατροφή σου;
Τα φρούτα στην ολόκληρη και ωμή μορφή τους είναι σαφώς η πρώτη επιλογή για να τα καταναλώσεις αν θέλεις να επωφεληθείς στο μέγιστο βαθμό από τα θρεπτικά συστατικά τους ωστόσο υπάρχουν κι άλλοι εναλλακτικοί τρόποι που θα μπορούσαν να σε βοηθήσουν να προσθέσεις τα πολύτιμα φθινοπωρινά φρούτα στη διατροφή σου.
Κατανάλωσέ τα:
- Σε σαλάτες μαζί με τα λαχανικά της αρεσκείας σου.
- Σε χυμούς ή/και smoothies.
- Σε αποξηραμένη μορφή.
- Σε κονσέρβα.
- Σε γιαούρτι.
- Σε γλυκά (π.χ. γλυκά του κουταλιού, ζελέ φρούτων, σπιτική μηλόπιτα κ.ά.).
- Σε κρέπες ή pancakes.
- Ψητά με μέλι ή κανέλα (π.χ. τα αχλάδια και τα κυδώνια).
- Ως σπιτικό επιδόρπιο βουτώντας τα σε μαύρη σοκολάτα.
