Το ελαιόδεντρο, σύμβολο σοφίας και ειρήνης ανέκαθεν για τους Έλληνες, αποτελεί προϊόν της Κρητικής γης τουλάχιστον από το 3000 π.Χ., αφού το ξηρό και υποτροπικό κλίμα της ευρύτερης περιοχής της Μεσογείου προσφέρει ιδανικές συνθήκες ζωής για το αειθαλές δέντρο Olea europaea από το οποίο προέρχεται το ελαιόλαδο.
Το επιστημονικό ενδιαφέρον για το ελαιόλαδο αναζωπυρώθηκε όταν η Μελέτη των Εφτά Χωρών (δεκαετία 1960) ανέδειξε την Μεσογειακή Διατροφή, και κατ' επέκταση το ελαιόλαδο ως βασικό συστατικό αυτής, ως παράγοντα μείωσης της θνητότητας απόκαρδιαγγειακά νοσήματα και της επίπτωσης του καρκίνου.
Ενδιαφέρον παρουσιάζουν ορισμένα στατιστικά στοιχεία σε ότι αφορά την παραγωγή και την κατανάλωση του ελαιολάδου. Σε όλο τον κόσμο κάθε χρόνο παράγονται περίπου 2.000.000 τόνοι ελαιόλαδο. Το μεγαλύτερο μέρος της παραγωγής όπως είναι αναμενόμενο προέρχεται από τις χώρες της Μεσογείου, με την Ελλάδα να βρίσκεται την 3η θέση παγκοσμίως πράγωντας περίπου 400.000 τόνους ελαιόλαδο ετησίως. Σε ότι αφορά βέβαια την κατανάλωση ελαιολάδου οι Έλληνες έχουμε την υψηλότερη παγκοσμίως.
Υπολογίζεται ότι ο μέσος Έλληνας καταναλώνει πάνω από 26 λίτρα ελαιόλαδο το χρόνο!
Ποια η Διατροφική Αξία του Ελαιολάδου;
Εκτός από τα παραπάνω, κάτι που αξίζει να αναφερθεί είναι το γεγονός ότι όλα τα ελαιόλαδα δεν είναι ίδια, τόσο γευστικά όσο και διατροφικά. Συνήθως τα ελαιόλαδα κατηγοριοποιούνται με βάση τον βαθμό οξύτητάς τους, δηλαδή ανάλογα με το πόσο ελαϊκό οξύ περιέχουν. Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες που είναι σημαντικοί για την ποιότητα του ελαιολάδου, όπως για παράδειγμα η οσμή, η γεύση και το χρώμα. Ανώτερα θρεπτικά και γευστικά θεωρούνται τα παρθένα ελαιόλαδα, τα οποία παράγονται χωρίς καμία χημική επεξεργασία – όπως στύβουμε ένα πορτοκάλι για να πάρουμε το χυμό του έτσι παίρνουμε με φυσικό τρόπο το χυμό από τον καρπό της ελιάς. Αντίθετα, τα απλά ελαιόλαδο περιλαμβάνουν και ελαιόλαδα τα οποία για κάποιους λόγους δεν ήταν ποιοτικά (π.χ. επειδή οι ελιές αποθηκεύθηκαν σε υψηλές θερμοκρασίες πριν την επεξεργασία τους) και τα οποία έχουν υποστεί χημική επεξεργασία για να βελτιωθούν. Με την επεξεργασία αυτή όμως χάνονται και πολύτιμα θρεπτικά συστατικά. Στην αγορά, πάνω από το 50% της κατανάλωσης είναι μη παρθένα ελαιόλαδα.
Δείτε το βίντεο για το ελαιόλαδο στην εκπομπή "Όλα για την υγεία" με το Μιχάλη Κεφαλογιάννη.
Γιατί το ελαιόλαδο είναι τόσο ξεχωριστό;
Το ελαιόλαδο αποτελείται κατά 80% από μονοακόρεστα λιπαρά οξέα, ένα είδος λιπαρών οξέων των οποίων η κατανάλωση έχει επανειλημμένα συσχετισθεί με επιθυμητές αλλαγές στο λιπιδαιμικό προφίλ. Ένα ακόμη στοιχείο που αναδεικνύει την θρεπτική αξία του ελαιολάδου είναι οι φαινόλες, οι οποίες εμφανίζουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες. Ενδιαφέρον έχει ότι το extra παρθένο ελαιόλαδο είναι πολλαπλά πιο πλούσιο σε αντιοξειδωτικά από το απλό ελαιόλαδο, πράγμα που τονίζει την σημασία της παραγωγικής διαδικασίας. Πολλές έρευνες ακόμη και σήμερα, δεν είναι σε θέση να διακρίνουν αν είναι τα μονοακόρεστα λιπαρά ή οι φαινολικές ενώσεις που συνδέουν το ελαιόλαδο με καταστάσεις υγείας.
Ποια τα οφέλη του στην υγεία;
Για να γνωρίσετε με ποιον τρόπο μπορεί το ελαιόλαδο να αποτελέσει σύμμαχος στην υγεία του δέρματος, στη μνήμη και στη δυσκοιλιότητα, μπορείτε να ακούσετε το παρακάτω ηχητικό απόσπασμα.
Χάρη στα παραπάνω συστατικά, το ελαιόλαδο φαίνεται να επιδρά θετικά σε δείκτεςκαρδιαγγειακής λειτουργίας κυρίως. Πιο συγκεκριμένα, αντικατάσταση των κορεσμένων λιπαρών της διατροφής μας με μονοακόρεστα λιπαρά βελτιώνει τα λιπίδια του αίματος επιφέροντας μείωση στην ολική και LDL χοληστερόλη, ενώ έχει επίσης φανεί ότι μια τέτοια διατροφή υψηλή σε μονοακόρεστα είναι ίσως προτιμότερη από μια συνολικά χαμηλού λίπους διατροφή όσον αφορά την λειτουργία των αρτηριών.
Επιπλέον, οι φαινόλες του ελαιολάδου αποτελούν μια καλή διατροφική πηγή αντιοξειδωτικών τα οποία και προσφέρουν μεγαλύτερη αντοχή του ελαίου στις αλλοιώσεις της θερμικής επεξεργασίας κατά το μαγείρεμα, όπως το τηγάνισμα, πράγμα που το καθιστά ίσως την υγιεινότερη επιλογή γι'αυτό. Παράλληλα, σε συνδυασμό με τους ενδογενείς αντιοξειδωτικούς μηχανισμούς του οργανισμού, προστατεύουν τα λιπίδια του αίματος, και δει την LDL χοληστερόλη, από την βλαβερή οξείδωσή τους στο αίμα,μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο για δημιουργία αθηρωματικής πλάκας.
Μάλιστα, ο Ευρωπαικός Οργανισμός Ασφάλειας Τροφίμων έχει αναγνωρίσει την υδροξυ-τυροσόλη (επικρατούσα φαινολική ένωση του ελαιολάδου) για την προστατευτική της δράση στην οξείδωση της LDL. Έχει φανεί επιπλέον ότι δίαιτες όπου άνω του 12% της συνολικής ενέργειας παρέχεται από μονοακόρεστα λιπαρά οξέα έχουν ευεργετικές επιδράσεις στο λιπώδη ιστό και την αρτηριακή πίεση, συμβάλλοντας στην καταπολέμηση του Μεταβολικού Συνδρόμου. Παρόμοιες επιδράσεις έχουν παρατηρηθεί στον διαβήτη.
Πρόσφατη μετανάλυση έδειξε ότι άτομα που είχαν την μεγαλύτερη κατανάλωση ελαιολάδου, είχαν και την μικρότερη πιθανότητα να πάσχουν από οποιασδήποτε μορφής καρκίνο
Συμπερασματικά
Το ελαιόλαδο κατέχει ξεχωριστή θέση στην καρδιά αλλά και στην διατροφή των Ελλήνων. Η αξία του, που χαρακτηρίζεται από τον μοναδικό συνδυασμό θρεπτικών στοιχείων που αναφέρθηκαν πιο πάνω, αυξάνεται παράλληλα με την αύξηση της ποιότητάς του η οποία και είναι απαραίτητο να τηρείται αυστηρά. Αυτό όμως δεν διασφαλίζεται μόνο από το έδαφος και τις συνθήκες που καλλιεργείται η ελιά, αλλά και από το μεράκι στην διαλογή του καρπού και τον σεβασμό στην επεξεργασία του! Αυτές λοιπόν τις αρχές, γνωρίζουν πολύ καλά οι Κρητικοί ήδη από την περίοδο της Μελέτης των Εφτά Χωρών και συνεχίζουν και σήμερα να μας δίνουν το πολύτιμο ελαιόλαδο με τα πλουσιοπάροχα οφέλη του.
Απαντήστε στις ερωτήσεις του quiz και ανακαλύψτε τη διατροφική αξία του ελαιολάδου.
