Η Νόσος του Crohn είναι μια χρόνια φλεγμονώδης πάθηση του εντέρου, που μπορεί να προκαλέσει σημαντικές διαταραχές στην καθημερινότητα των ασθενών. Οι εξάρσεις χαρακτηρίζονται από έντονα συμπτώματα όπως κοιλιακό άλγος, διάρροια, αιμορραγία, απώλεια βάρους και γενική κόπωση. Σε τέτοιες περιόδους, η διατροφή παίζει κρίσιμο ρόλο στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στη διευκόλυνση της ανάρρωσης.
Πώς επηρεάζει η διατροφή τα συμπτώματα της Νόσου του Crohn;
Αν και δεν υπάρχει τεκμηριωμένα κάποιο συγκεκριμένο τρόφιμο που να προκαλεί υποτροπές σε όλους τους ασθενείς, η εξατομικευμένη παρακολούθηση της διατροφικής ανοχής είναι κρίσιμη, ώστε να εντοπιστούν πιθανοί εκλυτικοί διατροφικοί παράγοντες.
Σε περιόδους έξαρσης, το εσωτερικό του λεπτού εντέρου μπορεί να στενέψει. Αυτό μπορεί να κάνει πιο δύσκολη τη διέλευση τροφών. Οι τροφές με υψηλά υπολείμματα μπορούν επομένως να προκαλέσουν κράμπες ή κοιλιακό πόνο κατά τη διάρκεια μιας έξαρσης.
Κατά τη διάρκεια μιας έξαρσης, η προτιμώμενη μέθοδος διατροφικής υποστήριξης είναι η στοματική σίτιση εφόσον είναι εφικτή. Τεχνητές διατροφές όπως η εντερική, ιδιαίτερα η αποκλειστική εντερική διατροφή (Exclusive Enteral Nutrition - EEN), έχει αποδειχθεί αποτελεσματική στην πρόκληση ύφεσης, ειδικά σε παιδιατρικούς ασθενείς. Ενώ σε ενήλικες, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως συμπληρωματική θεραπεία.
Σε περιόδους έξαρσης, είναι πιθανό να παρουσιαστούν και διατροφικές ελλείψεις λόγω της μειωμένης απορρόφησης θρεπτικών συστατικών. Γι’ αυτό, η σωστή διαχείριση της διατροφής είναι απαραίτητη όχι μόνο για τη μείωση των συμπτωμάτων αλλά και για τη διατήρηση της γενικής υγείας. Επομένως, ένα κατάλληλα σχεδιασμένο διαιτολόγιο, σε συνδυασμό με εξατομικευμένα συμπληρώματα, μπορεί ν συμβάλλει στην κάλυψη των αναγκών του οργανισμού και στη σταθεροποίηση της νόσου.
Η διατροφή που συστήνεται εφόσον η στοματική σίτιση είναι εφικτή είναι μια δίαιτα χαμηλού υπολείμματος και χαμηλής περιεκτικότητας σε φυτικές ίνες για μείωση των συμπτωμάτων όπως η διάρροια και ο κοιλιακός πόνος κατά τη διάρκεια της έξαρσης. Ωστόσο, αυτή η δίαιτα πρέπει να εφαρμόζεται για περιορισμένο χρονικό διάστημα και υπό την επίβλεψη ειδικού.
Ποια τρόφιμα είναι κατάλληλα και ποια πρέπει να αποφεύγονται κατά τη διάρκεια μιας έξαρσης;
Κατά τη διάρκεια μιας έξαρσης της Νόσου του Crohn, το ζητούμενο είναι να μειωθεί ο ερεθισμός του εντέρου και να διασφαλιστεί η επαρκής θρεπτική πρόσληψη με όσο το δυνατόν λιγότερη επιβάρυνση για το πεπτικό σύστημα. Ορισμένα τρόφιμα μπορούν να επιδεινώσουν τα συμπτώματα ή να προκαλέσουν περαιτέρω φλεγμονή και πρέπει να αποφεύγονται κατά τη διάρκεια της έξαρσης.
Στον παρακάτω πίνακα αναφέρονται ποια είναι τα επιτρεπόμενα και ποια τα αποκλεισθέντα τρόφιμα σε περιόδους έξαρσης:
|
Κατηγορία Τροφίμου |
Επιτρεπόμενα Τρόφιμα |
Αποκλεισθέντα Τρόφιμα |
|
Γαλακτοκομικά προϊόντα |
Όλα (≤ 2μερίδες/ημ) |
|
|
Ψωμί & Δημητριακά |
Όλα τα προϊόντα από λευκά ραφιναρισμένα αλεύρια χωρίς ξηρούς καρπούς, σπόρους ή αποξηραμένα φρούτα Ψωμιά, Κράκερ, φρυγανισμένο ψωμί, φρυγανιές ή παρόμοια Δημητριακά - απλά ραφιναρισμένα δημητριακά, Λευκό Ρύζι Ζυμαρικά - απλά ραφιναρισμένα noodles
|
Αλεύρι ολικής άλεσης και αρτοσκευάσματα με ξηρούς καρπούς, σπόρους, αποξηραμένα φρούτα Ψωμιά - ψωμάκια, κράκερ ή μπισκότα που περιέχουν ξηρούς καρπούς, σπόρους, αποξηραμένα φρούτα Δημητριακά - πίτουρο, δημητριακά ολικής άλεσης, δημητριακά γκρανόλα με ξηρούς καρπούς ή αποξηραμένα φρούτα. Ζυμαρικά & Ρύζι ολικής άλεσης ή άγριο ρύζι |
|
Κρέατα και υποκατάστατα |
Όλα τα άπαχα μαλακά κρέατα, ψάρια, πουλερικά (χωρίς πέτσα), άπαχα τυριά και αυγά βραστά/ποσέ |
Όσπρια (φακές, αποξηραμένα φασόλια, μπιζέλια, σόγια), ξηροί καρποί και σπόροι |
|
Φρούτα |
Χυμοί φρούτων (σουρωμένοι), κομπόστες, ζελέ
|
Χυμός δαμάσκηνου, δαμάσκηνα, αποξηραμένα φρούτα, φρέσκα φρούτα με φλούδες και σπόρους, μούρα |
|
Λαχανικά |
Βραστά λαχανικά – καρότα, πατάτες (χωρίς φλούδα), κολοκύθα, παντζάρια, ντομάτες (χωρίς φλούδες ή σπόρους), σάλτσα ντομάτας, πελτές ντομάτας, χυμοί λαχανικών (σουρωμένοι) |
Ωμά λαχανικά, φλούδες λαχανικών (πχ πατάτα), ινώδη λαχανικά (σπαράγγια, σέλινο), μπρόκολο, λαχανάκια Βρυξελλών, λάχανο, καλαμπόκι, κουνουπίδι, αγγούρι, μελιτζάνα μαρούλι, πράσινη πιπεριά, ραπανάκια, σπανάκι, μανιτάρια, αρακάς, γογγύλι |
|
Επιδόρπια |
Επιδόρπια φτιαγμένα χωρίς ξηρούς καρπούς και σπόρους ή αποξηραμένα φρούτα· απλά κέικ ή μπισκότα, ζελέ, παγωτό |
Επιδόρπια φτιαγμένα με ξηρούς καρπούς ή σπόρους, αποξηραμένα φρούτα |
Πρακτικές συμβουλές για τη διαχείριση της διατροφής σε περιόδους κρίσης
Η σωστή διαχείριση της διατροφής κατά τη διάρκεια μιας έξαρσης της Νόσου του Crohn δεν αφορά μόνο το τι τρώμε, αλλά και πώς το τρώμε. Ακολουθούν κάποιες πρακτικές συμβουλές:
Μικρά και συχνά γεύματα
Αντί για τρία μεγάλα γεύματα, προτιμήστε πέντε έως έξι μικρότερα κατά τη διάρκεια της ημέρας, ώστε να μειωθεί η επιβάρυνση στο έντερο.
Επαρκής ενυδάτωση
Πίνετε άφθονα υγρά, ιδίως αν υπάρχει έντονη διάρροια. Το νερό, οι αραιωμένοι φυσικοί χυμοί και οι ζωμοί είναι καλές επιλογές.
Καταγραφή τροφίμων
Κρατήστε ένα ημερολόγιο διατροφής για να εντοπίσετε πιθανά τρόφιμα που επιδεινώνουν τα συμπτώματά σας.
Αποφύγετε τις πειραματισμούς
Μην δοκιμάζετε νέα τρόφιμα ή δίαιτες σε περίοδο έξαρσης χωρίς την καθοδήγηση ειδικού.
Συνεργασία με ειδικό
Ένας διατροφολόγος και ο θεράπων γαστρεντερολόγος σας μπορούν να σχεδιάσουν και να σας κατευθύνουν σε ένα κατάλληλο πλάνο διατροφής προσαρμοσμένο στις ανάγκες σας.
Προετοιμασία τροφών
Ψήσιμο στον ατμό, βράσιμο και ψήσιμο στον φούρνο χωρίς πρόσθετα λιπαρά είναι οι πιο ασφαλείς μέθοδοι μαγειρέματος.
Η έξαρση της Νόσου του Crohn είναι σίγουρα μια πρόκληση, όμως με σωστή διατροφή, υπομονή και επαγγελματική υποστήριξη, μπορεί κανείς να ανακουφίσει τα συμπτώματα και να υποστηρίξει καλύτερα την ανάρρωση του οργανισμού. Κάθε ασθενής είναι μοναδικός, και η προσεκτική παρακολούθηση του τρόπου που το σώμα ανταποκρίνεται σε διαφορετικά τρόφιμα είναι το κλειδί για την καλύτερη διαχείριση της νόσου.
