Το συνένζυμο Q10 (CoQ10), γνωστό και ως ουβικινόνη, αποτελεί βασικό αντιοξειδωτικό συστατικό το οποίο βρίσκεται στις μεμβράνες και τα μιτοχόνδρια των κυττάρων με κύριο στόχο την παραγωγή ενέργειας με τη μορφή ATP, του ενεργειακού νομίσματος του οργανισμού. Λόγω της συμμετοχής του στην σύνθεση του ATP, το CoQ10 επηρεάζει τη λειτουργία όλων των κυττάρων και είναι απαραίτητο για την διατήρηση της υγείας όλων των ιστών και των οργάνων.
Το CoQ10 παράγεται και ενδογενώς από το αμινοξύ τυροσίνη, ένα σύνθετο μεταβολικό μονοπάτι που απαιτεί την συμμετοχή της βιταμίνης Β6 ως συμπαράγοντα. Ανεπάρκεια μπορεί να προκύψει ως αποτέλεσμα μειωμένης ενδογενούς σύνθεσης, λόγω διατροφικών ελλείψεων (π.χ. βιταμίνη Β6) ή λόγω αύξησης των αναγκών που προκύπτουν σε περιόδους ασθένειας. Αρκετά νοσήματα, συμπεριλαμβανομένων και κάποιων γενετικών διαταραχών, συνδέονται με χαμηλά επίπεδα CoQ10.
Ποια είναι τα οφέλη του στην υγεία;
Οι λειτουργίες του CoQ10 στον οργανισμό είναι πολλές και συγκεκριμένα έχει αποδειχθεί ότι παρουσιάζει θετική επίδραση στην υγεία στις παρακάτω περιπτώσεις:
- στην πρόληψη και αντιμετώπιση καρδιαγγειακών νοσημάτων: προλαμβάνει τις θρομβώσεις, μειώνει την αρτηριακή πίεση, περιορίζει τις αρρυθμίες, καταπολεμά την πρόπτωση της μιτροειδούς βαλβίδας και απαλλάσσει από τους πόνους της στηθάγχης.
- στη μείωση της κόπωσης και τη βελτίωση της αθλητικής απόδοσης, κυρίως σε άτομα που πάσχουν από στηθάγχη. Επίσης, ακόμα και τα άτομα που δεν είναι αθλητές αλλά αισθάνονται κουρασμένα και εξουθενωμένα, μπορούν να επωφεληθούν από αυτό το θρεπτικό συστατικό, καθώς διεγείρει την παραγωγή ενέργειας.
- στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς παρουσιάζει αντιοξειδωτική δράση και διεγείρει άμεσα το σχηματισμό αντισωμάτων και λευκών αιμοσφαιρίων.
- στην καλύτερη υγεία των δοντιών και των ούλων. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα άρρωστα ούλα έχουν χαμηλότερα επίπεδα CoQ10 από τα υγιή και έτσι η χρήση συμπληρωμάτων με CoQ10 μπορεί να βελτιώσει την κατάσταση της υγείας των ούλων.
Σε ποια τρόφιμα θα το βρείτε;
Το CoQ10 βρίσκεται σε πολλά φυτικά και ζωικά τρόφιμα, ενώ σε κάποιο βαθμό συντίθεται και από τα κύτταρά μας. Για το λόγο αυτό τα επίπεδα του CoQ10 στον οργανισμό εξαρτώνται τόσο από την πρόσληψή του μέσω της διατροφής ή/και των διαφόρων συμπληρωμάτων, όσο και από το ρυθμό σύνθεσής του από τον οργανισμό.
Ορισμένα τρόφιμα που αποτελούν καλές πηγές CoQ10
- το κρέας (μοσχάρι, χοιρινό και κοτόπουλο)
- τα λιπαρά ψάρια (σαρδέλες, σολομός κ.α.)
- οι ξηροί καρποί (αμύγδαλα, καρύδια, σουσάμι κ.α.)
- τα έλαια (ελαιόλαδο, σογιέλαιο)
- ορισμένα λαχανικά (μπρόκολο, σπανάκι, κουνουπίδι, λάχανο)
- φρούτα
Πώς συνδέεται το συνένζυμο Q10 με την υγεία της καρδιάς;
Το CoQ10 βρίσκεται στα κύτταρα της καρδιάς σε διπλάσια ποσότητα από ότι στα υπόλοιπα όργανα. Αρκετές μελέτες έχουν εξετάσει την επίδραση της συμπληρωματικής χορήγησης CoQ10 στην βελτίωση της καρδιαγγειακής λειτουργίας μέσω της βελτιωμένης συσταλτικότητας της καρδιάς και της αναστολής της οξείδωσης της LDL χοληστερόλης.
Πώς επιδρά στη χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια;
Έρευνες έχουν δείξει ότι τα επίπεδα του CoQ10 στον ορό και τους ιστούς του μυοκαρδίου των ασθενών με χρόνια καρδιακή ανεπάρκεια (ΧΚΑ) είναι χαμηλά. Μετά-ανάλυση η οποία αξιολόγησε τα ευρήματα 13 διπλών-τυφλών, ελεγχόμενων με εικονικό φάρμακο δοκιμών με 988 ασθενείς, έδειξε ότι η συμπληρωματική χορήγηση CoQ10 σε δόσεις των 60-200mg ημερησίως οδήγησε σε σημαντική βελτίωση τόσο των κλινικών, όσο και των αιμοδυναμικών παραμέτρων, καθώς και σε βελτιωμένη αντοχή στην άσκηση. Σε άλλη μετά-ανάλυση η οποία περιελάμβανε 11 τυχαιοποιημένες, ελεγχόμενες με εικονικό φάρμακο μελέτες με 300 ασθενείς που έπασχαν από ΧΚΑ, βρέθηκε ότι η συμπλήρωση με CoQ10 ημερησίως για χρονικό διάστημα 1-6 μηνών οδήγησε σε βελτίωση του κλάσματος εξώθησης (ικανότητα της καρδιάς να εξωθεί αποτελεσματικά το αίμα) κατά 6,7% σε ασθενείς στους οποίους δεν χορηγήθηκαν αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης (αΜΕΑ).
Το συνένζυμο Q10 φαίνεται να μειώνει τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης
Αν και ο μηχανισμός μέσω του οποίου το CoQ10 μειώνει τα επίπεδα της αρτηριακής πίεσης δεν είναι απόλυτα κατανοητός, φαίνεται ότι η πιθανή αντιϋπερτασική δράση του CoQ10 οφείλεται στις ισχυρές αντιοξειδωτικές του ιδιότητες αλλά και στην ικανότητά του να προκαλεί διαστολή των αγγείων. Πρόσφατη μετά-ανάλυση 12 κλινικών δοκιμών στην οποία εξετάστηκε η επίδραση της χορήγησης CoQ10 (100-120mg/ημέρα) σε 362 υπερτασικούς ασθενείς για διάστημα 8-12 εβδομάδων, έδειξε ότι η συμπλήρωση με CoQ10, είτε μεμονωμένα, είτε σε συνδυασμό με αντιϋπερτασικά φάρμακα, μείωσε την συστολική και την διαστολική πίεση χωρίς σημαντικές παρενέργειες.
Συνδέεται θετικά με άλλες παθήσεις της καρδιάς;
Άλλες καρδιαγγειακές παθήσεις στις οποίες το CoQ10 φαίνεται να επιδρά θετικά είναι η στηθάγχη, το οξύ έμφραγμα του μυοκαρδίου, οι αρρυθμίες και η πρόπτωση μιτροειδούς βαλβίδας.
Πώς αλληλεπιδρά με άλλες ουσίες;
Βαρφαρίνη
Το CoQ10 ανταγωνίζεται την δράση της βαρφαρίνης, μιας ουσίας με ισχυρές αντιπηκτικές ιδιότητες.
Φαρμακολογική κατηγορία στατίνες
Ο οργανισμός μπορεί να συνθέσει ορισμένες ποσότητες CoQ10 στο συκώτι όπου παράγεται και η χοληστερόλη. Οι στατίνες εμποδίζουν την παραγωγή των ενζύμων που απαιτούνται για την σύνθεση της χοληστερόλης και αναστέλλουν τον σχηματισμό του συνενζύμου Q10. Συνεπώς, οι ασθενείς που προσλαμβάνουν στατίνες για μεγάλο χρονικό διάστημα έχουν υψηλότερες απαιτήσεις σε συνένζυμο Q10. Επιπλέον, η πρόσληψη του συνενζύμου Q10 μπορεί να ανακουφίσει από την μυοπάθεια (μυϊκή κόπωση) που προκαλείται από τις στατίνες.
Ανεπάρκεια και τοξικότητα, τι ισχύει;
Εκτός από τη μειωμένη πρόσληψη του CoQ10 μέσω της διατροφής, υπάρχουν άλλοι δύο σημαντικοί παράγοντες που οδηγούν σε ανεπάρκεια CoQ10 στον οργανισμό. Η μειωμένη βιοσύνθεση και η αυξημένη χρήση από τον οργανισμό. Η βιοσύνθεση είναι μία πολύπλοκη διαδικασία που ρυθμίζεται από 12 γονίδια. Τυχόν μεταλλάξεις επομένως σε κάποια από αυτά τα γονίδια μπορεί να επηρεάσουν τα επίπεδα CoQ10 στον οργανισμό. Επίσης η βιοσύνθεση, όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, μειώνεται με την πάροδο της ηλικίας. Τέλος, υπάρχει περίπτωση, ορισμένες καταστάσεις χρόνιων ασθενειών να αυξάνουν τη ζήτηση CoQ10 στον οργανισμό, αλλά δεν υπάρχουν ακόμα επαρκή στοιχεία για να υποστηρίξουν αυτή τη θεωρία.
Σχετικά με τα επίπεδα τοξικότητας, δεν έχουν διευκρινιστεί και δεν φαίνεται να παρατηρείται τοξικότητα ακόμα και σε υψηλές δόσεις CoQ10. Παρόλα αυτά αποδεικτικά στοιχεία ασφάλειας υπάρχουν για δόσεις μέχρι και 1200mg την ημέρα.
