Mία δίαιτα υπερβολικά χαμηλή σε θερμίδες μπορεί να περιέχει από 500 έως 800 θερμίδες ημερησίως, δηλαδή περίπου το ένα τέταρτο της ημερήσιας συνιστώμενης πρόσληψης ενός μέσου ενήλικα. Σύνηθως δεν περιέχουν λίπος και υδατάνθρακες αλλά είναι πλούσιες σε πρωτεΐνες και φυτικές ίνες και περιλαμβάνει την αντικατάσταση των συμβατικών τροφίμων με διαιτιτικά milkshakes, μπάρες ή σούπες.
Μια τέτοια διατροφή μπορεί να χορηγηθεί για την θεραπεία ορισμένων παθησέων ή για να βοηθήσει άτομα με παχυσαρκία που έχουν φτάσει σε «πλατό» στην προσπάθεια απώλειας βάρους ή που πρέπει να χάσουν γρήγορα βάρος. Δεν είναι η πρώτη επιλογή για τη διαχείριση της παχυσαρκίας και δεν είναι καλό να χρησιμοποιείται αν δεν υπάρχει σημαντική αιτία. Επίσης μια δίαιτα πολύ χαμηλή σε θερμίδες μπορεί να είναι χρήσιμη πριν από βαριατρική και λαπαροσκοπική χειρουργική επέμβαση, καθώς η απώλεια λίπους μπορεί να μειώσει την διάρκεια της εγχείρισης, την απώλεια αίματος και τον κίνδυνο επιπλοκών.
Ενώ οι δίαιτες με πολύ χαμηλές θερμίδες μπορούν να οδηγήσουν σε βραχυπρόθεσμη μεγαλύτερη απώλεια βάρους σε σύγκριση με άλλα διατροφικά μοντέλα, είναι πιθανή η επανάκτηση του βάρους μετά τη λήξη της δίαιτας, αν δεν υπάρξει κατάλληλη διατροφική εκπαίδευση και παροχή συμβουλευτικής στο άτομο. Επομένως, οι δίαιτες πολύ χαμηλών θερμίδων δεν αποτελούν μακροπρόθεσμη στρατηγική διαχείρισης βάρους και πρέπει να χρησιμοποιούνται μόνο ως μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου. Επίσης, το διατροφικό πρότυπο της διαλειμματικής νηστείας μπορεί να επιφέρει αντίστοιχα αποτελέσματα με μια δίαιτα πολύ χαμηλών θερμίδων στην απώλεια βάρους, ενώ πιθανόν να είναι πιο εύκολο στην εφαρμογή καθώς παρέχει ευκαιρίες κατανάλωσης υψηλότερων ποσοτήτων λαχανικών, φρούτων, δημητριακών ολικής αλέσεως, καθώς και υγιεινών λιπών.
Σε μία δίαιτα πολύ χαμηλών θερμίδων, η έλλειψη ποικιλίας τροφίμων που με την σειρά της μπορεί να οδηγήσει σε ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά μπορεί να επιφέρει σοβαρούς κινδύνους για την υγεία. Για αυτό τον λόγο συνίσταται να γίνεται πάντα υπό παρακολούθηση κάποιου ειδικού γιατρού ή διατροφολόγου και για διάστημα όχι μεγαλύτερο των 12 εβδομάδων.
Συμπτώματα χαμηλής πρόσληψης σε θερμίδες
Λόγω της χαμηλής ενεργειακής πρόσληψης, όσοι ακολουθούν ένα τέτοιο πρότυπο διατροφής, δεν λαμβάνουν την απαραίτητη ενέργεια για τις καθημερινές ασχολίες τους ή την σωματική δραστηριότητά τους. Είναι πιθανό να εμφανίσουν αρχικά κόπωση, ατονία, εντερικά προβλήματα (διάρροια ή/και δυσκοιλιότητα), ξηροστομία, πονοκέφαλο, ναυτία και κράμπες. Ωστόσο, αυτά τα αρχικά συμπτώματα συνήθως εξασθενούν μετά από λίγες εβδομάδες και δεν εμποδίζουν τα άτομα να συνεχίσουν την δίαιτά τους.
Τι προβλήματα μπορεί να δημιουργήσει;
Η τήρηση μια δίαιτας υπερβολικά χαμηλής σε θερμίδες για μεγαλύτερο από το συνιστώμενο χρονικό διάστημα μπορεί να επιφέρει σημαντικά προβλήματα όπως:
Εμφάνιση ελλείψεων σε θρεπτικά συστατικά
Η κατανάλωση 500-800 θερμίδων την ημέρα μπορεί να θέσει τα άτομα που την ακολουθούν σε κίνδυνο διατροφικών ελλείψεων. Συγκεκριμένες ομάδες ανθρώπων ενδέχεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο. Οι ηλικιωμένοι, ειδικότερα, ενδέχεται να διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο καθώς είναι πιο πιθανό να παρουσιάζουν ήδη μια μειωμένη απορρόφηση θρεπτικών συστατικών. Επίσης, δεν συνιστώνται σε έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες, σε παιδιά ή εφήβους που έχουν αυξημένες ενεργειακές απαιτήσεις.
Αξίζει να σημειωθεί πως η δίαιτα πολύ χαμηλών θερμίδων διαφέρει από τη δίαιτα με προϊόντα αντικατάστασης γευμάτων, τα οποία αν είναι επαρκώς μελετημένα μπορούν να περιέχουν την απαιτούμενη ποσότητα μακροθρεπτικών και μικροθρεπτικών συστατικών, με αποτέλεσμα το άτομο να μην εμφανίσει σημαντικές ελλείψεις.
Αυξήση της πιθανότητας εμφάνισης χολόλιθων
Ένα άτομο μπορεί να έχει αυξημένο κίνδυνο χολόλιθων ενώ βρίσκεται σε δίαιτα πολύ χαμηλών θερμίδων. Οι χολόλιθοι σχηματίζονται στη χοληδόχο κύστη και μπορούν να μπλοκάρουν τον χοληφόρο πόρο και να προκαλέσουν κοιλιακό άλγος. Οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης χολολίθων είναι η νηστεία για παρατεταμένες περιόδους, η γρήγορα απώλεια βάρους, οι επαναλαμβανόμενες απώλειες και προσλήψεις βάρους αλλά και η παχυσαρκία και προϋπάρχοντες χολόλιθοι.
Έλλειψη υγιεινών λιπαρών στη διατροφή
Από τα τρία μακροθρεπτικά συστατικά, δηλαδή τις πρωτεΐνες , τους υδατάνθρακες και το λίπος, το λίπος είναι το υψηλότερο σε θερμίδες καθώς δίνει 9 kcal/gr ενώ οι πρωτεΐνες και οι υδατάνθρακες από 4 kcal/gr. Επομένως, είναι δύσκολο να γίνεται κατανάλωση λιπαρών τροφών σε μία δίαιτα μόλις 500-800 θερμιδών. Όμως, τα ακόρεστα λίπη, όπως αυτά που παίρνουμε από την κατανάλωση λιπαρών ψαριών, ξηρών καρπών, ελαιολάδου, αβοκάντου κ.α είναι εξαιρετικά ευεργετικά για τον οργανισμό. Επίσης μια δίαιτα χαμηλής περιεκτικότητας σε λιπαρά αυξάνει τον κίνδυνο ανεπάρκειας λιποδιαλυτών βιταμινών, όπως η βιταμίνη Ε και κακής απορρόφησης αντιοξειδωτικών.
Απώλεια μυικής μάζας
Η πολύ γρήγορη απώλεια βάρους θα μπορούσε να θέσει ένα άτομο σε κίνδυνο απώλειας μυικής μάζας αντί για λίπους. Η μυική μάζα αποτελεί ένα μεταβολικά ενεργό ιστό, οπότε η μείωση της μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τον μεταβολισμό ενός ατόμου. Αυτό είναι ένα ανεπιθύμητο αποτέλεσμα καθώς ουσιαστικά μειώνει την ικανότητα ενός ατόμου να καίει θερμίδες αλλά και να αποτρέπει κάποιους πιθανούς τραυματισμούς. Σε αντιδιαστολή, μια ισορροπημένη και υγιεινή διατροφή σε συνδυασμό με μια τακτική σωματική άσκηση μπορεί να οδηγήσει σε αύξηση της άλιπης μυικής μάζας, αποτελώντας μία καλύτερη και πιο βιώσιμη προσέγγιση απώλειας βάρους.
Πιθανή κακή επίπτωση στην υγεία των οστών
Η μακροπρόθεσμη τήρηση ενός τέτοιου διατροφικού προτύπου μπορεί να επιφέρει έλλειψη βασικών μετάλλων και θρεπτικών συστατικών που να μπορεί με την σειρά της να οδηγήσει σε αποδυνάμωση των οστών με την πάροδο του χρόνου. Ωστόσο, οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις αυτής της δίατας στην υγεία των οστών δεν μπορούν να προσδιοριστούν πλήρως καθώς η διατροφή δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί για παρατεταμένες περιόδους.
Επιπρόσθετα, μια αυστηρή δίαιτα δεν είναι κατάλληλη για άτομα με ορισμένες ασθένειες. Οι δίαιτες πολύ χαμηλές σε θερμίδες δεν συστήνονται σε παχύσαρκα ή υπέρβαρα άτομα με ορισμένες παθήσεις, όπως οι εξής:
- Καρδιαγγειακές παθήσεις
- Διαβήτης τύπου 1
- Παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα
- Νεφρική νόσος
- Αρθρίτιδα
- Χολολιθίαση
- Διατροφικές διαταραχές
Ποια η γνώμη του ειδικού για το μεγάλο θερμιδικό έλλειμμα;
Οι δίαιτες υπερβολικά χαμηλές σε θερμίδες μπορούν να είναι χρήσιμες σε ορισμένες περιπτώσεις και να βοηθήσουν παχύσαρκα άτομα να χάσουν βάρους, ειδικότερα αυτών που έχουν ανάγκη την άμεση απώλεια βάρους και που ο τρόπος ζωής τους ευνοεί την τήρηση μιας τέτοιας διατροφής. Ωστόσο, θα πρέπει να εφαρμόζονται με ιδιαίτερη προσοχή, επιτήρηση από κάποιον ειδικό και έως ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα έτσι ώστε να αποφευχθούν οι σημαντικές αρνητικές συνέπειες που μπορούν να επιφέρουν. Ας μην ξεχνάμε πως η εκπαίδευση σε ένα πιο υγιεινό τροπό ζωής είναι εξίσου απαραίτητη σε μια τέτοια διαδικασία απώλειας βάρους με στόχο να δημιουργηθούν βιώσιμες καλές συμπεριφορές υγείας. Ίσως λοιπόν είναι καλύτερη η ιδέα μικρών αλλά διαρκών αλλαγών που είναι πιο εύκολο να διατηρηθούν μετέπειτα.
