Μπορεί να σας ακούγεται «ξένο» και «εξωτικό», αλλά το elderberry αναφέρεται σε πολλές διαφορετικές ποικιλίες του δέντρου Sambucus, το γνωστό μας σαμπούκο δηλαδή, το οποίο είναι ένα ανθοφόρο φυτό που ανήκει στην οικογένεια Adoxaceae. Ο πιο κοινός τύπος είναι ο Sambucus nigra, γνωστός και ως ευρωπαϊκό σαμπούκο ή μαύρο σαμπούκο! Ως elderberry ουσιαστικά εννοούμε το σκούρο μωβ μούρο του ευρωπαϊκού ή μαύρου σαμπούκου, το οποίο αναπτύσσεται στα θερμότερα μέρη της Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής, της Ασίας και της Βόρειας Αφρικής.
Διάφορα μέρη του σαμπούκου χρησιμοποιούνται για μαγειρικούς και ιατρικούς σκοπούς. Για παράδειγμα, τα μούρα (elderberry) μπορούν να μαγειρευτούν και να χρησιμοποιηθούν για να φτιάξουν χυμούς, μαρμελάδες, σιρόπι, chutney και κρασί. Τα λουλούδια συχνά βράζονται με ζάχαρη για να γίνουν σιρόπι ή χρησιμοποιούνται για την παρασκευή τσαγιού.
Ως προς την χρήση του σαμπούκου για ιατρικούς σκοπούς, τα άνθη και τα φύλλα του έχουν χρησιμοποιηθεί για την καταπολέμηση της φλεγμονής, την ανακούφιση από τον πόνο, την εφίδρωση και την ενίσχυση της διουρητικής λειτουργίας. Ο φλοιός έχει χρησιμοποιηθεί ως διουρητικό, καθαρτικό, καθώς και για την πρόκληση εμετού.
Τα μούρα του είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικά και έχουν αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, γι’αυτό και χρησιμοποιούνται για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού, τη μείωση των συμπτωμάτων της γρίπης, την αντιμετώπιση λοιμώξεων και φλεγμονών καθώς και για την ανακούφιση από τον πόνο.
Στις μέρες μας το elderberry προωθείται ως συμπλήρωμα διατροφής για κρυολογήματα, γρίπη και άλλες παθήσεις.
Διατροφική αξία του elderberry
| Ποσότητα | Θερμίδες | Υδατάνθρακες | Πρωτείνες | Λίπη |
| 1 φλιτζάνι145 γρ | 106 Kcal | 27g | 1g | 0,7g |
(Πηγή: USDA https://fdc.nal.usda.gov/fdc-app.html#/food-details/171727/nutrients)
Είναι πλούσιο σε βιταμίνη C, παρέχοντάς σας 52mg ανά φλιτζάνι, που αποτελεί περίπου το 57% της συνιστώμενης ημερήσιας πρόσληψης και, επιπλέον, είναι υψηλό σε φυτικές ίνες, με 1 φλιτζάνι να σας δίνει 10g φυτικών ινών, με την ημερήσια σύσταση για τους ενήλικες να κυμαίνεται από 22 έως 34g ανά ημέρα.
Ως προς τα αντιοξειδωτικά του, ξεχωρίζουν τα φλαβονοειδή, οι ανθοκυανίνες και τα φαινολικά οξέα, πολύ σημαντικές ουσίες που μειώνουν το οξειδωτικό στρες και σας παρέχουν αντιφλεγμονώδη δράση.
Οι χρήσεις του
Μπορείτε να το χρησιμοποιήσετε σε σιρόπι ή στη μορφή συμπληρώματος και συνήθως συστήνεται για τις ακόλουθες δράσεις του:
Γρίπη και Κρυολόγημα
Έρευνες με εκχύλισμα elderberry (σιρόπι και κάψουλες) έχουν δείξει πολύ καλά αποτελέσματα στη μείωση της σοβαρότητας των συμπτωμάτων και της διάρκειας της γρίπης, με αποτέλεσμα πλέον το elderberry να χρησιμοποιείται κυρίως για αυτό το σκοπό. Ωστόσο, δεν φαίνεται να λειτουργεί προληπτικά στην εμφάνιση γρίπης.
Καρδιαγγειακή υγεία
Το elderberry είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικά, τα οποία μπορούν να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων. Επιπλέον, φαίνεται πως μπορεί να μειώσει τα επίπεδα ουρικού οξέος στο αίμα, το οποίο σχετίζεται με υπέρταση και αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία της καρδιάς. Έρευνες δείχνουν επίσης ότι μπορεί να βελτιώσει τις τιμές σακχάρου στο αίμα, μέσω της αναστολής του ενζύμου α-γλυκοσιδάση.
Αντιοξειδωτική δράση
Τα elderberry είναι πλούσια σε φλαβονοειδή, ανθοκυανίνες και φαινολικά οξέα, ουσίες ισχυρά αντιοξειδωτικές, οι οποίες βοηθούν στην απομάκρυνση τοξικών παραγώγων του μεταβολισμού μας. Έρευνες δείχνουν ότι οι δίαιτες με υψηλή περιεκτικότητα σε αντιοξειδωτικά μπορεί να βοηθήσουν στην πρόληψη χρόνιων ασθενειών, ωστόσο, για το elderberry χρειάζονται περισσότερες μελέτες σε ανθρώπους, ώστε να δούμε τι αποτέλεσμα έχει στην αντιοξειδωτική ικανότητα του ανθρώπινου οργανισμού και εάν διατηρείται μετά την κατανάλωσή του, καθώς η επεξεργασία του (θέρμανση, εκχύλιση) μπορεί να μειώσει την αντιοξειδωτική του δράση.
Υγεία γαστρεντερικού
1 φλιτζάνι elderberry περιέχει 10g φυτικών ινών, δηλαδή περίπου το 30-50% της ημερήσιας σύστασης για τους ενήλικες. Αυτές οι φυτικές ίνες ενισχύουν την υγεία του εντέρου, καθώς αποτελούν τα ωφέλιμα πρεβιοτικά, δηλαδή την τροφή των «καλών» βακτηρίων του εντέρου.
Παρενέργειες/ ανεπιθύμητες δράσεις
Το elderberry θεωρείται γενικά ασφαλές σε μικρές δόσεις, ωστόσο χρειάζεται προσοχή στις εξής περιπτώσεις:
- Το elderberry δεν συστήνεται για παιδιά και εφήβους κάτω των 18 ετών και έγκυες ή θηλάζουσες γυναίκες. Αν και δεν έχουν αναφερθεί παρενέργειες σε αυτές τις ομάδες, δεν υπάρχουν αρκετά δεδομένα που να επιβεβαιώνουν ότι είναι ασφαλής η λήψη του.
- Άλλα μέρη του σαμπούκου, όπως τα κλαδιά, ο φλοιός, οι ρίζες και οι σπόροι είναι τοξικά (περιέχουν μία κυανιούχα ουσία που ονομάζεται γλυκοσίδη). Ωστόσο, τα εμπορικά παρασκευάσματα και τα μαγειρεμένα elderberry δεν περιέχουν τοξικές ουσίες.
- Τα άγουρα ή άψητα elderberry, τα φύλλα και ο φλοιός του σαμπούκου μπορεί να προκαλέσουν ναυτία, εμετό και διάρροια. Μεγάλες ποσότητες μπορεί να προκαλέσουν ακόμα και δηλητηρίαση.
- Εάν εμφανίσετε εξάνθημα ή έχετε δυσκολία στην αναπνοή μετά από τη λήψη elderebrry μπορεί να είστε αλλεργικοί σε αυτό.
Καλό είναι να μιλήστε πρώτα με τον ιατρό σας εάν σκέφτεστε να πάρετε το elderberry.
Αλληλεπιδράσεις
Υπάρχουν περιορισμένα δεδομένα σχετικά με την αλληλεπίδρασή του με άλλα φάρμακα ή συμπληρώματα. Έχετε υπόψιν σας ότι έχει διουρητική δράση, συνεπώς χρειάζεται προσοχή στη λήψη του εάν λαμβάνετε αγωγή με διουρητικά. Επιπλέον, λόγω της ισχυρής αντιοξειδωτικής του δράσης είναι καλό να το αποφύγετε εάν λαμβάνετε ανοσοκατασταλτικά.
Προτεινόμενη Δοσολογία
Το εκχύλισμα elderberry έχει χρησιμοποιηθεί σε ενήλικες σε δόσεις έως 1200mg μέχρι και 2 εβδομάδες. Πριν το λάβετε είναι σημαντικό να μιλήσετε με τον ιατρό σας σχετικά με την κατάλληλη μορφή σκευάσματος, τη δόση και τη διάρκεια.
