Η παιδική παχυσαρκία εξακολουθεί να είναι μία από τις μεγαλύτερες διατροφικές προκλήσεις παγκοσμίως. Η υπερκατανάλωση φαγητού αυξάνει το βάρος των παιδιών και οδηγεί σε αυξημένο κίνδυνο παχυσαρκίας και μεταβολικών νοσημάτων στην ενήλικη ζωή.
Ο ρόλος των γονέων στη διατροφική συμπεριφορά των παιδιών
Ο ρόλος αυτός έχει μελετηθεί εκτεταμένα, ωστόσο δεν υπάρχει ανασκόπηση σχετικά με την έρευνα συγκεκριμένα γύρω από την κατανάλωση σνακ. Με δεδομένο ότι η κατανάλωση σνακ συμβάλλει έως και στο 1/3 των ημερήσιων ενεργειακών αναγκών στα παιδιά, το κενό αυτό καλύφθηκε με την πρόσφατη ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό International Journal of Behavioral Nutrition and Physical Activity. Με τον όρο «ρόλος των γονέων» οι συγγραφείς συμπεριέλαβαν τις γονεϊκές πρακτικές παροχής φαγητού, συμπεριφορές που αναπτύσσονταν κατά τη διάρκεια παροχής φαγητού (π.χ. πίεση για να φάει το παιδί) αλλά και γενικότερες γονεϊκές συμπεριφορές ανατροφής του παιδιού (π.χ. αυταρχικός γονέας).
Ποιος ήταν ο σκοπός της έρευνας;
Οι συγγραφείς θέλησαν να συγκεντρώσουν τις διαθέσιμες έρευνες που εξέταζαν το ρόλο των γονέων (και των πρακτικών τους) στην κατανάλωση σνακ των παιδιών τους. Ακόμη, παρουσίασαν τα χαρακτηριστικά των μελετών αυτών, όπως σχεδιασμός έρευνας, πώς ορίζονταν ο «ρόλος των γονέων» και ποια εργαλεία χρησιμοποιήθηκαν για την αξιολόγηση.
Πώς διενεργήθηκε η έρευνα αυτή;
Η αναζήτηση μελετών έγινε σε έξι μεγάλες βάσεις δεδομένων ακολουθώντας τα κριτήρια PRISMA (Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses). Ποσοτικές μελέτες που δημοσιεύτηκαν μεταξύ των ετών 1980 και 2017, αξιολογούσαν την κατανάλωση σνακ σε παιδιά 2-18 ετών και (με κάποιο τρόπο) το ρόλο των γονέων, περιελήφθησαν στην ανασκόπηση αυτή. Οι συγγραφείς επίλεξαν να μη συμπεριλάβουν ποιοτικές μελέτες, μελέτες με παιδιά με ειδικές ικανότητες και μελέτες εκτός του πεδίου της διατροφής στην οικογένεια.
Ποια ήταν τα αποτελέσματα;
Από τα 2846 αποτελέσματα της αναζήτησης, 47 περιελήφθησαν στην ανασκόπηση. Τριάντα-μια μελέτες δημοσιεύτηκαν εντός των τελευταίων πέντε ετών, δείχνοντας ότι είναι ένα σχετικά νέο πεδίο έρευνας. Στις περισσότερες μελέτες, το δείγμα ήταν παιδιά 6-12 ετών και η διατροφική αξιολόγηση βασιζόνταν σε αυτο-αναφορές.
Τα αποτελέσματα συνοψίζονται ως εξής:
- Ο περιορισμός φαγητού από τους γονείς σχετίστηκε με μειωμένη κατανάλωση σνακ σε 13 από τις 23 μελέτες.
- Η πίεση για κατανάλωση και έλεγχο φαγητού δεν έδειξε σημαντικά αποτελέσματα.
- Η εφαρμογή κανόνων σχετικών με τη διατροφή μείωσε την κατανάλωση σνακ σε 4 από τις 7 μελέτες.
- Η διαθεσιμότητα μη υγιεινών τροφίμων στο σπίτι σχετίστηκε με αυξημένη κατανάλωση αυτών σε 10 από τις 11 μελέτες.
Ποια είναι τα συμπεράσματα;
Παρόλο το ενδιαφέρον γύρω από το θέμα, οι διαθέσιμες μελέτες χρησιμοποιούν διαφορετικά εργαλεία αξιολόγησης, μειώνοντας την αξιοπιστία και κάνοντας δύσκολη τη γενίκευση αποτελεσμάτων στον πληθυσμό.
Ωστόσο φαίνεται ότι οι πρακτικές περιορισμού και κανόνων γύρω από το φαγητό θα μπορούσαν να βελτιώσουν τις συνήθειες των παιδιών σχετικά με κατανάλωση ποιοτικά φτωχών σνακ
Οι συγγραφείς σχολίασαν το γεγονός ότι δεν υπάρχει σαφής ορισμός για σνακ, γεγονός που έκανε και την αρχική αναζήτησή τους πιο δύσκολη. Τα σνακ παρουσιάζονταν ως τύπος τροφίμου σε κάποιες μελέτες και ως τρόφιμα εκτός των τριών κύριων γευμάτων σε άλλες. Στις περισσότερες μελέτες, στον όρο «σνακ» εντάσσονταν τα τρόφιμα χαμηλής διατροφικής ποιότητας, όπως πατατάκια, γλυκά αρτοπαρασκευάσματα και αναψυκτικά. Λίγες μελέτες έκαναν σαφή διαχωρισμό μεταξύ υγιεινών και ανθυγιεινών σνακ. Ένας σαφής ορισμός και διαχωρισμός είναι αναγκαίος σε μελλοντικές έρευνες.
