Είναι γεγονός ότι τα χρόνια καρδιομεταβολικά νοσήματα αποτελούν κυρίαρχες αιτίες θανάτου στις ανεπτυγμένες δυτικές κοινωνίες – ενώ αδιαμφησβήτητη είναι η συσχέτιση των νοσημάτων αυτών με τη διατροφή. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα ευρήματα μελέτης που δημοσιεύτηκαν το Μάρτιο 2017 στο JAMA. Σύμφωνα με αυτή, το 2012 περίπου οι μισοί θάνατοι στις ΗΠΑ που προκλήθηκαν από χρόνια καρδιομεταβολικά νοσήματα – συμπεριλαμβανομένων των σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ2), αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου (ΑΕΕ) και καρδιαγγειακής νόσου (ΚΝ) – συσχετίσθηκαν με συγκεκριμένες διατροφικές συνήθειες.
Πώς σχεδιάστηκε η μελέτη;
Στη μελέτη χρησιμοποιήθηκε ένα συγκριτικό μοντέλο αξιολόγησης κινδύνου για να εκτιμηθεί το ύψος των θανάτων καρδιομεταβολικής φύσης που σχετίζεται με μη ενδεδειγμένη πρόσληψη 10 διατροφικών παραγόντων. Για αυτό το λόγο στο μοντέλο ενσωματώθηκαν δεδομένα για:
- Δημογραφικά στοιχεία αλλά και διατροφικές συνήθειες του πληθυσμού ανά φύλο, ηλικία, φυλή και επίπεδο εκπαίδευσης (από το National Health and Nutrition Examination Survey, NHANES).
- Εκτιμώμενες συσχετίσεις 10 τροφίμων και θρεπτικών συστατικών με το ΣΔ2, την ΚΝ και το ΑΕΕ (από μετα-αναλύσεις, προοπτικές μελέτες και τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές).
- Βέλτιστες κατανομές πρόσληψης αυτών των διατροφικών παραγόντων βάσει παρατηρούμενων προσλήψεων που σχετίζονται με τον χαμηλότερο κίνδυνο (από μελέτες παρατήρησης).
- Παρατηρούμενοι θάνατοι που προκλήθηκαν από αυτά τα χρόνια νοσήματα ανά φύλο, ηλικία, φυλή και επίπεδο εκπαίδευσης (από το National Center for Health Statistics, NCHS).
Τι έδειξαν τα αποτελέσματα;
Παρακάτω παρουσιάζονται συνοπτικά τα κύρια ευρήματα της μελέτης:
- Το 2012 περίπου οι μισοί θάνατοι (45,4%) από το σύνολο των θανάτων, καρδιομεταβολικών αιτιών, σχετίσθηκαν άμεσα με την πρόσληψη συγκεκριμένων διατροφικών παραγόντων (π.χ. υπέρμετρη κατανάλωση αλατιού, υψηλή πρόσληψη επεξεργασμένου κρέατος, ανεπαρκής κατανάλωση καρπών και σπόρων και χαμηλή κατανάλωση ψαριών και ω-3 λιπαρών).
- Το μεγαλύτερο ποσοστό θανάτων συνδέθηκε με υπερβολική κατανάλωση αλατιού (9,5% του συνόλου θανάτων καρδιομεταβολικής φύσης). Αντίστοιχα βρέθηκε ότι τα επεξεργασμένα κρέατα, ροφήματα ζάχαρης αλλά και το κόκκινο κρέας ήταν σε υψηλή κατανάλωση – σε αντίθεση με τα φρούτα και λαχανικά, τα ολικής άλεσης προϊόντα, τα ψάρια αλλά και τα πολυακόρεστα λιπαρά.
- Το ποσοστό των θανάτων που σχετίζεται άμεσα με τη διατροφή παρουσίασε διαφοροποιήσεις μεταξύ των υποομάδων του πληθυσμού. Επί παραδείγματι, το ύψος θανάτων ήταν μεγαλύτερο στους άνδρες έναντι των γυναικών, στη μαύρη και ισπανική φυλή έναντι της καυκάσιας και τέλος, στην υποομάδα με χαμηλό επίπεδο μόρφωσης έναντι αυτής με υψηλό μορφωτικό επίπεδο.
Ποια είναι τα συμπεράσματα για τον επαγγελματία υγείας;
Παρόλο που από τη μελέτη εξάχθηκαν σημαντικά ευρήματα για τρόφιμα αλλά και θρεπτικά συστατικά τα οποία η βιβλιογραφία έχει δείξει ότι ασκούν επιβαρυντική ή προστατευτική δράση – ο σχεδιασμός της δεν μπορεί να αποδώσει αιτιολογική σχέση, δηλαδή ότι η τροποποίηση συγκεκριμένων προσλήψεων μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο. Ωστόσο, τα ευρήματα θα ήταν χρήσιμο να χρησιμοποιηθούν για περαιτέρω έρευνα σε μελλοντικές κλινικές δοκιμές. Βέβαια, θα ήταν ιδιαίτερα χρήσιμο να χρησιμοποιηθούν αυτά τα αποτελέσματα από τον επαγγελματία υγείας για την παροχή φροντίδας στο κομμάτι της πρόληψης, όπως επίσης και από την πολιτεία για δόμηση στρατηγικών ενημέρωσης του κοινού που θα αποσκοπούν στην υιοθέτηση νέων, ευεργετικών διατροφικών συνηθειών.
