Εισαγωγή
Οι κοινοί στόχοι της διατροφικής θεραπείας σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο (ΧΝΝ) είναι:
- Διατήρηση της φυσιολογικής μάζας και σύστασης του σώματος
- Ελαχιστοποίηση των συννοσηροτήτων που σχετίζονται με τη ΧΝΝ
- Επιβράδυνση της εξέλιξης της ΧΝΝ και
- Επίτευξη καλών μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων όσον αφορά τη θνησιμότητα και τη νοσηρότητα
Πρέπει να θυμόμαστε ότι "τα παιδιά δεν είναι μικροσκοπικοί ενήλικες". Ένας συγκεκριμένος πρόσθετος στόχος στα παιδιά με ΧΝΝ είναι η διατήρηση της φυσιολογικής αύξησης και ανάπτυξης.
Ενθαρρύνονται:
- Υγιεινές διατροφικές συνήθειες στα παιδιά με ΧΝΝ
- Περιορισμός του νατρίου, του καλίου και των φωσφορικών αλάτων
- Παροχή ενεργειακά πυκνών τροφών σε παιδιά με ανορεξία, ιδίως σε εκείνα που βρίσκονται σε αυστηρό περιορισμό υγρών.
Διατροφική Αξιολόγηση και Παρακολούθηση
Η αξιολόγηση της διατροφικής κατάστασης σε παιδιά με ΧΝΝ είναι δύσκολη.
Παράγοντες που την επηρεάζουν:
- Οι δυναμικές αλλαγές στη σύνθεση του σώματος
- Η αιτιολογία της ΧΝΝ
- Η σοβαρότητα των συννοσηροτήτων
- Η παρουσία οιδήματος
Η αξιολόγηση της διατροφής δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στη διαιτητική πρόσληψη (μέσω 24ωρης ανάκλησης τουλάχιστον 3 ημερών ή ημερολογίου καταγραφής τροφίμων για διάστημα μιας εβδομάδας), αλλά πρέπει να περιλαμβάνει την ποιότητα της διατροφής, την όρεξη, τη γεύση και τα γαστρεντερικά συμπτώματα.
Οι ενεργειακές απαιτήσεις των παιδιών με ΧΝΝ, συμπεριλαμβανομένων των ασθενών που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση, δεν διαφέρουν από τα υγιή παιδιά, μετά από προσαρμογή για την άλιπη σωματική μάζα. Η μεγιστοποίηση της θερμιδικής πρόσληψης ήταν αποτελεσματική στη βελτίωση της ταχύτητας του ύψους (catch-up growth) σε βρέφη με ΧΝΝ. Όμως, η ενεργειακή πρόσληψη πρέπει να προσαρμόζεται ανάλογα με τον τρόπο ζωής και τη δραστηριότητα για την αποφυγή του υπέρβαρου/παχυσαρκίας.
Πρόσληψη Πρωτεΐνης
Οι πρόσφατα δημοσιευμένες συστάσεις κλινικής πρακτικής PRNT προτείνουν ότι η πρωτεϊνική πρόσληψη-στόχος σε παιδιά με ΧΝΝ 2 έως 5 θα πρέπει να βρίσκεται στο ανώτερο άκρο της συνιστώμενης πρόσληψης για την προώθηση της βέλτιστης ανάπτυξης και δεν θα πρέπει να μειώνεται κάτω από το κατώτερο άκρο του συνιστώμενου εύρους, το οποίο θεωρείται η ελάχιστη ασφαλής ποσότητα. Σε παιδιά με επίμονα υψηλές συγκεντρώσεις αζώτου ουρίας στο αίμα, η πρόσληψη πρωτεΐνης θα πρέπει να προσαρμόζεται στο κατώτερο άκρο του SDI για την αποφυγή συννοσηροτήτων όπως η μεταβολική οξέωση, η οποία είναι γνωστό ότι έχει σημαντική συσχέτιση με την εξέλιξη της ΧΝΝ.
Πρόσληψη Ασβεστίου
Η εξασφάλιση επαρκούς πρόσληψης Ca, σε συνδυασμό με τον περιορισμό της έκθεσης σε φωσφορικά άλατα (P) μέσω της διατροφής και τη διατήρηση της κατάστασης της βιταμίνης D, είναι μεγάλης σημασίας για τη διαιτητική αντιμετώπιση της ΧΝΝ. Τα παιδιά χρειάζονται Ca για την αύξηση και την ανάπτυξη των οστών και για την πρόληψη των καταγμάτων. Μια μεγάλη προοπτική μελέτη κοόρτης ανέφερε ότι τα παιδιά με ΧΝΝ ακόμη και σε πρώιμο στάδιο έχουν 2-3 φορές υψηλότερο ποσοστό καταγμάτων σε σύγκριση με τους υγιείς συνομηλίκους τους. Αντίθετα, η υπερβολική πρόσληψη Ca στην ΧΝΝ μπορεί να οδηγήσει σε ασβεστοποίηση των στεφανιαίων αρτηριών, η οποία αυξάνει τον καρδιαγγειακό κίνδυνο, την κύρια αιτία θανάτου σε αυτόν τον πληθυσμό.
Η Ομάδα Εργασίας για την Παιδιατρική Νεφρική Διατροφή (Pediatric Renal Nutrition Taskforce- PRNT) έχει συστήσει το εύρος των μέσων απαιτήσεων σε θρεπτικά συστατικά για τη διαιτητική πρόσληψη Ca και P στα παιδιά. Δεν υπάρχουν μελέτες που να υποδεικνύουν την κατάλληλη ποσότητα Ca για ένα παιδί με ΧΝΝ και είναι πολύ πιθανό ότι αυτή θα πρέπει να εξατομικεύεται ανάλογα με την ηλικία του ασθενούς, την ανάπτυξη.
Τα διεθνή δεδομένα δείχνουν ότι τα γαλακτοκομικά προϊόντα είναι ο μεγαλύτερος συντελεστής της διαιτητικής πρόσληψης Ca στα περισσότερα παιδιά. Στην πρώιμη βρεφική ηλικία, το μητρικό γάλα ή τα βρεφικά παρασκευάσματα αποτελούν το 100% της ημερήσιας διαιτητικής πρόσληψης Ca. Η κύρια διατροφική πηγή οργανικού Ρ είναι το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα, ενώ το κρέας και τα προϊόντα κρέατος αντιπροσωπεύουν το 15% έως 20% της πρόσληψης Ρ, με το υψηλότερο ποσοστό στα μεγαλύτερα παιδιά. Είναι σημαντικό να περιορίζεται η διαιτητική πρόσληψη P εντός του SDI στα ήπια-μέτρια στάδια της ΧΝΝ και στο κατώτερο όριο του SDI σε ασθενείς με προχωρημένη ΧΝΝ και επίμονη υπερφωσφαταιμία ή υπερπαραθυρεοειδισμό.
Το μητρικό γάλα είναι σχετικά χαμηλό σε φωσφορικά άλατα. Τα επεξεργασμένα τρόφιμα με σημαντικές ποσότητες προστιθέμενου ανόργανου P περιλαμβάνουν κρέας, γαλακτοκομικά και αρτοσκευάσματα, καθώς και ποτά όπως τα αναψυκτικά τύπου κόλα.
Βιταμίνες
Για τα άτομα που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση, οι υδατοδιαλυτές βιταμίνες και τα ιχνοστοιχεία μπορεί να χάνονται κατά την αιμοκάθαρση. Το σημερινό επίπεδο τεκμηρίωσης είναι πολύ χαμηλό για να επιτρέψει συστάσεις για τη χορήγηση συμπληρωμάτων. Η δόση του συμπληρώματος θα πρέπει να εξατομικεύεται με βάση τις ανάγκες και το προφίλ κινδύνου κάθε ασθενούς, καθώς και τις αναμενόμενες απώλειες αιμοκάθαρσης.
Τα επίπεδα φυλλικού οξέος και βιταμίνης Β12 θα πρέπει να παρακολουθούνται εάν χορηγείται συμπλήρωμα φυλλικού οξέος, καθώς η υψηλή πρόσληψη φυλλικού οξέος μπορεί να συγκαλύψει τα σημάδια της παθολογικής αναιμίας και της σιωπηλής εξέλιξης της νευρολογικής νόσου. Οι ασθενείς με μειωμένη νεφρική λειτουργία έχουν υψηλά κυκλοφορούντα επίπεδα ρετινόλης. Αυξημένα επίπεδα ρετινόλης αναφέρονται σε βρέφη και παιδιά με ΧΝΝ και σε αιμοκάθαρση παρά την έλλειψη συμπληρώματος και συσχετίζονται με υπερασβεστιαιμία.
