Εισαγωγή
Η μαστίχα, φυσικό προϊόν της Μεσογείου, προέρχεται από τη ρητινώδη έκκριση του σκίνου (Pistacia lentiscus). Περιέχει βιοδραστικές ενώσεις, όπως φαινόλες, φυτοστερόλες και τερπένια. Από την αρχαιότητα, χρησιμοποιείται για γαστρεντερικές διαταραχές, ενώ ο Ιπποκράτης, ο Διοσκουρίδης και ο Γαληνός ανέφεραν τις θεραπευτικές της ιδιότητες.
Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων την αναγνωρίζει ως φυτικό φάρμακο για τη δυσπεψία και τις ήπιες φλεγμονές. Έρευνες δείχνουν αντιβακτηριακή, αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση.
Σκοπός
Η παρούσα ανασκόπηση στοχεύει στην συνοπτική παρουσίαση των διαθέσιμων δεδομένων σχετικά με την αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση της μαστίχας.
Αντιοξειδωτικές Ιδιότητες της Μαστίχας
Το οξειδωτικό στρες προκαλεί κυτταρική δυσλειτουργία, συμβάλλοντας στην καρκινογένεση, την ινσουλινοαντίσταση και τον διαβήτη. Επίσης, παίζει ρόλο στην υπέρταση και την αθηροσκλήρωση, αυξάνοντας τις ελεύθερες ρίζες στα αγγεία. Συνολικά, επηρεάζει πολλές παθολογικές καταστάσεις μέσω φλεγμονωδών και οξειδωτικών μηχανισμών.
Προκλινικές Mελέτες
Η μαστίχα προστατεύει την LDL από οξείδωση, αυξάνει τη γλουταθειόνη, αναστέλλει την απόπτωση και μειώνει τη συσσώρευση οξειδωμένης LDL. Επιπλέον, ρυθμίζει την αντιοξειδωτική άμυνα μέσω της αναστολής της πρωτεϊνικής κινάσης C και μειώνει τη λιπιδική υπεροξείδωση, ενώ σε πειραματικά κουνέλια, μείωσε τη λιπιδική υπεροξείδωση και παρουσίασε αντι-αθηρωματική και υπολιπιδαιμική δράση παρουσιάζει αντι-αθηρωματική και υπολιπιδαιμική δράση.
Κλινικές Mελέτες
Εστιάζουν στην καρδιοπροστατευτική της δράση, καθώς μειώνει τα λιπίδια και τη γλυκόζη στο αίμα. Έρευνες δείχνουν ότι τα τριτερπένια της ενισχύουν την αντιοξειδωτική άμυνα και μειώνουν την οξειδωμένη LDL. Σε ασθενείς με φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, η μαστίχα μείωσε το οξειδωτικό στρες. Επιπλέον, συνολικά 27 άτομα (13 υπερτασικοί ασθενείς) ρύθμισε γονίδια οξειδωτικών μηχανισμών.
Αντιφλεγμονώδεις Iδιότητες της Μαστίχας
Το οξειδωτικό στρες προκαλεί βλάβες σε κυτταρικά συστατικά (DNA, πρωτεΐνες, λιπίδια) και συμβάλλει στην εμφάνιση φλεγμονής. Η φλεγμονή είναι βασική ανοσολογική απόκριση και διακρίνεται σε:
-
Οξεία, που διαρκεί λίγες μέρες και χαρακτηρίζεται από διαρροή πρωτεϊνών και μετανάστευση λευκοκυττάρων.
-
Χρόνια, που μπορεί να εμφανιστεί χωρίς εμφανές ερέθισμα και σχετίζεται με ασθένειες όπως καρδιαγγειακά, διαβήτη, καρκίνο, ΙBD και αυτοάνοσα νοσήματα.
Προκλινικές Mελέτες
Η μαστίχα διαθέτει ισχυρές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, καθώς αναστέλλει φλεγμονώδεις παράγοντες (NO και η προσταγλανδίνη Ε2), μειώνει την προσκόλληση μονοκυττάρων στα αγγεία και καταστέλλει τη φλεγμονή σε αλλεργικό άσθμα. Συμβάλλει στην πρόληψη της αθηροσκλήρωσης και ρυθμίζει σημαντικές φλεγμονώδεις οδούς, καθιστώντας την πολλά υποσχόμενη για τη διαχείριση χρόνιων παθήσεων.
Κλινικές Mελέτες
Σε ασθενείς με Crohn, η χορήγηση 2,2g/ημέρα για 4 εβδομάδες μείωσε τους φλεγμονώδεις δείκτες. Σε μελέτες με φλεγμονώδεις παθήσεις του εντέρου (ΦΝΕ), σε 60 ασθενείς με ενεργό ΦΝΕ 2,8g/ημέρα για 3 μήνες βελτίωσαν τον IBDQ ((Inflammatory Bowel Disease Questionnaire) δείκτη. Σε 68 ασθενείς με ανενεργό ΦΝΕ χωρίστηκαν τυχαία σε ομάδα με μαστίχας (2,8 g/ημέρα) και ομάδα εικονικού φαρμάκου για 6 μήνες, η μαστίχα δεν υπερείχε στην ύφεση αλλά φάνηκε να περιορίζει τη φλεγμονή.
Μελλοντικές Προοπτικές και Συμπεράσματα
Η αγορά συμπληρωμάτων από φαρμακευτικά φυτά αυξάνεται παγκοσμίως, με τη μαστίχα να ξεχωρίζει για τις αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητές της. Αν και τα υπάρχοντα δεδομένα είναι πολλά υποσχόμενα, απαιτούνται μεγαλύτερες κλινικές μελέτες για να διευκρινιστούν οι μηχανισμοί δράσης της και η πιθανή χρήση της ως καθημερινό διατροφικό συμπλήρωμα.
