Η σαρκοπενική παχυσαρκία ορίζεται ως η ταυτόχρονη ύπαρξη σαρκοπενίας και παχυσαρκίας σε ένα άτομο. Η σαρκοπενία χαρακτηρίζεται από μείωση της μυικής μάζας ενώ η παχυσαρκία από αυξημένα αποθέματα λίπους.
Έτσι δημιουργείται μία κατάσταση όπου ένα άτομο έχει φυσιολογικό (ή λίγο αυξημένο) βάρος αλλά όχι την ιδανική σύσταση σώματος
Και οι δύο καταστάσεις σχετίζονται με χαμηλή ποιότητα ζωής, μειωμένη ικανότητα για καθημερινές ασχολίες και αυξημένη θνησιμότητα ενώ όταν υπάρχουν ταυτόχρονα ο κίνδυνος αυξάνεται ακόμη περισσότερο.
O ρόλος της διατροφής και της άσκησης
Η διατροφή και η άσκηση έχουν διαφορετικούς στόχους στις δύο αυτές καταστάσεις. Στη σαρκοπενία δίνουμε έμφαση στην ενέργεια, στην πρωτεΐνη και σε ασκήσεις αντιστάσεων με στόχο την αύξηση της μυικής μάζας και δύναμης. Στην παχυσαρκία θέλουμε να μειωθεί το βάρος μέσω της μείωσης του αποθηκευμένου λίπους και γι’ αυτό εστιάζουμε σε ενεργειακό υπόλειμμα και αερόβια άσκηση.
Όταν σαρκοπενία και παχυσαρκία συνυπάρχουν, ποια είναι η αντιμετώπιση;
Στο ερώτημα αυτό προσπαθούν να απαντήσουν οι Theodorakopoulos και συνεργάτες, συγκεντρώνοντας όλη τη διαθέσιμη βιβλιογραφία παρεμβάσεων, διατροφής ή άσκησης, σε μια σειρά από δείκτες υγείας σε άτομα με ταυτόχρονη ύπαρξη σαρκοπενίας και παχυσαρκίας.
Πώς διεξήχθη η έρευνα;
Χρησιμοποιώντας τέσσερις βάσεις δεδομένων, οι ερευνητές περιέλαβαν όλες τις διπλά τυφλές ή μη, τυχαιοποιημένες ή μη μελέτες, καθώς και μελέτες διασταυρούμενης μετάβασης (cross-over) που χρησιμοποίησαν κάποιο διατροφικό παράγοντα ή κάποια μορφή άσκησης με στόχο να ανατρέψουν την απώλεια μυικής μάζας, να μειώσουν το λιπώδη ιστό και να βελτιώσουν τη δύναμη ή τη μυική λειτουργία. Αντιθέτως, στην ανασκόπηση δεν περιελήφθησαν μελέτες που διεξήχθησαν σε άτομα με καχεξία, σοβαρές διανοητικές διαταραχές και μελέτες στις οποίες η παρέμβαση ήταν φαρμακευτική.
Ποια ήταν τα αποτελέσματα;
Η έρευνα ανέδειξε μόλις δύο μελέτες, μία διατροφική παρέμβαση και μία παρέμβαση με άσκηση. Και οι δύο χαρακτηρίστηκαν ‘μέτριας ποιότητας’ μελέτες:
- Η πρώτη μελέτη έγινε στο Μεξικό και αξιολόγησε την προσθήκη ενός τροφίμου πλούσιου σε πρωτεΐνη στη διατροφή ηλικιωμένων ατόμων με σαρκοπενία για 3 μήνες. Οι εθελοντές λάμβαναν καθημερινά επιπλέον 16 γραμμάρια πρωτεΐνης καταναλώνοντας τυρί (ρικότα).
- Η δεύτερη μελέτη διεξήχθη σε κατοίκους μιας κοινότητας των Η.Π.Α. με σαρκοπενική παχυσαρκία και ήταν μία μονά τυφλή τυχαιοποιημένη παρέμβαση με ασκήσεις αντιστάσεων υψηλής ταχύτητας διάρκειας 15 εβδομάδων. Η ομάδα ελέγχου ακολούθησε την ίδια περίοδο ένα συμβατικό πρόγραμμα ενδυνάμωσης.
Τι έδειξαν τα αποτελέσματα;
Όσον αφορά τη σύσταση σώματος, καμία μελέτη δεν έδειξε στατιστικά σημαντικά αποτελέσματα. Η προσθήκη τυριού στην πρώτη μελέτη δεν άλλαξε το ποσό λιπώδους ή άλιπης μάζας. Παρομοίως, η άσκηση στη δεύτερη μελέτη αύξησε σε μικρό βαθμό τη σκελετική μυική μάζα και στις δύο ομάδες (παρέμβασης και ελέγχου) αλλά όχι σε σημαντικό βαθμό (+0.1 kg).
Όσον αφορά την επίδραση των παρεμβάσεων στη δύναμη και τη μυική λειτουργία, μόνο η μελέτη με την άσκηση έδειξε σημαντικά αποτελέσματα. Οι εθελοντές και στις δύο ομάδες είχαν σημαντική βελτίωση σε σειρά ασκήσεων ενδυνάμωσης, όμως η ομάδα που έκανε ασκήσεις υψηλών αντιστάσεων (ομάδα παρέμβασης) έδειξε ακόμη μεγαλύτερη βελτίωση σε μία άσκηση για την εκγύμναση των ποδιών.
Οι δύο αυτές μελέτες αξιολόγησαν επιπρόσθετα βιοχημικούς δείκτες (στη διατροφική παρέμβαση) και δείκτες κίνησης (στην παρέμβαση με άσκηση) και βρήκαν μικρές βελτιώσεις σε κάποιους από αυτούς.
Ποιο είναι το συμπέρασμα για τον επαγγελματία διαιτολόγο;
Το κύριο συμπέρασμα είναι ότι δεν έχει μελετηθεί επαρκώς η επίδραση μίας παρέμβασης διατροφής ή/και άσκησης στην υγεία ατόμων με σαρκοπενική παχυσαρκία. Για να γίνει κάτι τέτοιο βέβαια, πρέπει πρώτα να υπάρξει σαφής ορισμός και συγκεκριμένα κριτήρια διάγνωσης σαρκοπενικής παχυσαρκίας. Προς το παρόν, υπάρχουν πολλά και διαφορετικά cut-offs για σαρκοπενία και παχυσαρκία, γεγονός που καθιστά δύσκολη την εφαρμογή μιας παρέμβασης.
Χρήσιμα συμπεράσματα από αυτή τη συστηματική ανασκόπηση δε μπορούν να εξαχθούν, καθώς μόλις δύο μελέτες περιελήφθησαν στην τελική ανάλυση. Σε καμία από τις δύο μελέτες δε υπήρξε παρέμβαση που να περιείχε διατροφή και άσκηση ώστε να αξιολογηθεί η συνεργιστική τους δράση.
Ωστόσο, τα αποτελέσματα της παρέμβασης με άσκηση είναι ενθαρρυντικά και χρίζουν περαιτέρω έρευνας
