Εισαγωγή
Η εξασθένηση της γνωστικής λειτουργίας αποτελεί σημαντικό πρόβλημα δημόσιας υγείας, με τη φλεγμονή να διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο στην επιδείνωσή της, ιδιαίτερα σε μεγαλύτερες ηλικίες. Σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, η μείωση των οιστρογόνων σχετίζεται με μειωμένη γνωστική λειτουργία και αυξημένη φλεγμονή, κυρίως λόγω της κεντρικής παχυσαρκίας. Ανθυγιεινά διατροφικά πρότυπα έχουν συσχετιστεί με αυξημένους δείκτες φλεγμονής (IL-6, TNF-α, CRP) και επιδείνωση της γνωστικής υγείας. Ο Δείκτης Φλεγμονώδους Δυναμικού της Διατροφής (DII) χρησιμοποιείται για την αξιολόγηση του φλεγμονώδους χαρακτήρα της δίαιτας.
Σκοπός
Η παρούσα μελέτη εξετάζει κατά πόσο υψηλότερες τιμές DII σχετίζονται με υψηλότερα επίπεδα φλεγμονής και χειρότερες γνωστικές επιδόσεις σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.
Μέθοδος
Η μελέτη αυτή περιλάμβανε 222 μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες από την περιοχή Wielkopolska της Πολωνίας, ήταν μη καπνίστριες και φυσικά μετεμμηνοπαυσιακές, χωρίς εμμηνόρροια για τουλάχιστον 12 μήνες ή με υψηλά επίπεδα FSH.
Ανθρωπομετρικές Μετρήσεις
Στη μελέτη, το σωματικό βάρος των συμμετεχουσών μετρήθηκε με πληθυσμογραφία χρησιμοποιώντας σύστημα Bod Pod, μετά από νηστεία και φορώντας μαγιό. Το ύψος καταγράφηκε με αναστημόμετρο, ενώ η σωματική σύνθεση αξιολογήθηκε μέσω απορροφησιόμετρου ακτίνων Χ διπλής ενέργειας (DXA). Όλες οι μετρήσεις έγιναν από τον ίδιο αξιολογητή. Ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ) υπολογίστηκε με βάση τον τύπο: ΔΜΣ = βάρος (kg) / [ύψος (m)]².
Αξιολόγηση Επιπέδου Φυσικής Δραστηριότητας
Το επίπεδο σωματικής δραστηριότητας αξιολογήθηκε με τη σύντομη έκδοση του Διεθνούς Ερωτηματολογίου Φυσικής Δραστηριότητας (IPAQ-SF). Η δραστηριότητα ταξινομήθηκε σε τρία επίπεδα, βάσει των MET/λεπτό/εβδομάδα:
-
Χαμηλό επίπεδο: <600 MET/λεπτό/εβδομάδα
-
Μέτριο επίπεδο: 600–1499 MET/λεπτό/εβδομάδα
-
Υψηλό επίπεδο: ≥1500 MET/λεπτό/εβδομάδα
Αξιολόγηση Δεικτών Φλεγμονής
Δείγματα αίματος ελήφθησαν μετά από ολονύκτια νηστεία και αποθηκεύτηκαν στους -70°C. Οι δείκτες hs-CRP, TNF-α και IL-6 μετρήθηκαν σε ορό με τη μέθοδο ELISA.
Αξιολόγηση Άλλων Συνμεταβλητών
Πληροφορίες όπως ηλικία, έτη εκπαίδευσης, εργασιακή κατάσταση, κατάσταση διαβίωσης, καθώς και εμμηνοπαυσιακά δεδομένα και πρόσληψη συμπληρωμάτων, συλλέχθηκαν μέσω αυτοσυμπληρούμενων ερωτηματολογίων και συνεντεύξεων.
Διατροφική Αξιολόγηση
Η διατροφική πρόσληψη των συμμετεχουσών αξιολογήθηκε μέσω τριήμερου ημερολογίου καταγραφής τροφίμων, μετά από σχετική εκπαίδευση. Καταγράφηκαν αναλυτικά τα τρόφιμα, τα ποτά, τα βότανα, οι μαγειρικές τεχνικές και αν τα γεύματα ήταν σπιτικά ή αγορασμένα.
Δείκτης Φλεγμονής της Διατροφής (DII)
Ο Δείκτης Φλεγμονής της Διατροφής (DII) υπολογίστηκε βάσει της μεθόδου των Shivappa et al., λαμβάνοντας υπόψη 45 διατροφικές παραμέτρους (π.χ. θρεπτικά συστατικά, τροφές, καρυκεύματα). Κάθε παράγοντας βαθμολογήθηκε με +1 (προφλεγμονώδης), -1 (αντιφλεγμονώδης) ή 0 (χωρίς επίδραση). Οι βαθμολογίες DII κυμαίνονταν από -5,02 (αντιφλεγμονώδη δίαιτα) έως 7,92 (προφλεγμονώδη δίαιτα). Οι τιμές προσαρμόστηκαν ανά 1000 kcal (E-DII) για να ληφθούν υπόψη διαφορές στην ενεργειακή πρόσληψη.
Αξιολόγηση Γνωστικής Λειτουργίας
Η γνωστική λειτουργία αξιολογήθηκε με την πολωνική έκδοση του Mini-Mental State Examination (MMSE), ενός διαδεδομένου εργαλείου για την ποσοτική εκτίμηση της γνωστικής εξασθένησης. Το MMSE περιλαμβάνει 30 σημεία χωρισμένα σε επτά κατηγορίες: προσανατολισμός στον τόπο και στον χρόνο, καταγραφή, προσοχή, συγκέντρωση, γλώσσα και οπτική κατασκευή. Το τεστ έγινε σύμφωνα με τις επίσημες οδηγίες, με χρονικό όριο και έως τρεις επαναλήψεις εντολών. Η βαθμολογία προσαρμόστηκε για ηλικία και έτη εκπαίδευσης με συγκεκριμένο τύπο:
MMSE adjusted = MMSE score – (0,471 × (έτη εκπαίδευσης − 12) + 0,131 × (70 − ηλικία)).
Μία βαθμολογία κάτω από 25 θεωρείται ως ένδειξη γνωστικής εξασθένησης, με ευαισθησία 43,3% και ειδικότητα 90,4%.
Αποτελέσματα
Οι γυναίκες κατανεμήθηκαν με βάσει της αντιφλεγμονώδους ή προφλεγμονώδους φύσης της δίαιτάς τους. Παρατηρήθηκε ότι οι γυναίκες με πιο προφλεγμονώδη δίαιτα (υψηλότερο E-DII) είχαν χαμηλότερη γνωστική λειτουργία (μειωμένη βαθμολογία MMSE), αυξημένο δείκτη φλεγμονής (TNFα, hs-CRP, IL-6), μεγαλύτερο ΔΜΣ και μεγαλύτερο ποσοστό λιπώδους μάζας. Επιπλέον, η γνωστική εξασθένηση (παρουσία στο 11% του δείγματος) σχετίστηκε με υψηλότερες τιμές E-DII και IL-6, χαμηλότερα έτη εκπαίδευσης και μειωμένη σωματική δραστηριότητα. Οι γυναίκες με φυσιολογική γνωστική λειτουργία εμφάνιζαν καλύτερα επίπεδα διατροφής και πιο υγιεινό προφίλ. Στατιστικά, η υψηλή βαθμολογία E-DII συσχετίστηκε με σημαντικά αυξημένες πιθανότητες γνωστικής εξασθένησης, ακόμα και μετά την προσαρμογή για παράγοντες όπως ηλικία, ΔΜΣ, μόρφωση και φυσική δραστηριότητα.
Συμπεράσματα
Η παρούσα μελέτη υποδεικνύει ότι οι προφλεγμονώδεις δίαιτες σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο γνωστικής εξασθένησης σε μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Για την επιβεβαίωση αυτών των ευρημάτων απαιτούνται περαιτέρω έρευνες με πιο εξειδικευμένα τεστ αξιολόγησης της γνωστικής λειτουργίας. Παράλληλα, η υιοθέτηση αντιφλεγμονώδους διατροφικού προτύπου, ενδέχεται να συμβάλει στη μείωση του κινδύνου γνωστικής εξασθένησης.
