Πληθώρα μελετών διερευνά τη σχέση ανάμεσα στη διατροφή, την κατανάλωση σόγιας και την εκδήλωση καρκίνου, ειδικά του μαστού. Η αφορμή για μια τέτοια διερεύνηση, ήταν τα σχετικά χαμηλά ποσοστά καρκίνου του μαστού στην Ασία, όπου τα προϊόντα σόγιας αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της διατροφής.
Τι συμβαίνει όταν υπάρχει κληρονομική προδιάθεση;
Λιγότερες από το 10% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού είναι κληρονομικές. Ωστόσο, στις περιπτώσεις κληρονομικής προδιάθεσης πιθανότατα πρόκειται για μεταλλάξεις σε ένα από τα ογκοκατασταλτικά γονίδια BRCA1 ή BRCA2, που υπερασπίζονται την ακεραιότητα των γονιδίων μας.
Τα ογκοκατασταλτικά γονίδια BRCA1 ή BRCA2, είναι ανθρώπινα γονίδια τα οποία παράγουν πρωτεΐνες που καταστέλλουν τον όγκο. Επιπλέον, συμμετέχουν στην επιδιόρθωση του DNA διαδραματίζοντας διπλό ρόλο. Αφενός, κρατούν τα καρκινικά κύτταρα υπό έλεγχο αφετέρου προστατεύουν τα υγιή κύτταρα από το να μεταβούν σε καρκινικά. Ως εκ τούτου, καταλαβαίνουμε πως αν ένα από αυτά τα γονίδια υποστεί ζημιά, μετάλλαξη, η κάποιες χρωμοσωμικές ανωμαλίες, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε εμφάνιση καρκίνου.
Ποιος ο ρόλος της σόγιας σε αυτό;
Μέχρι πρόσφατα, οι διαιτητικές συστάσεις για τα άτομα με γενετική προδιάθεση επικεντρωνόταν στην μείωση της βλάβης του DNA που προκαλείται από τις ελεύθερες ρίζες, προτείνοντας την πρόσληψη πολλών αντιοξειδωτικών μέσω της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών. Τί θα γινόταν όμως αν θα μπορούσαμε επίσης να ενισχύσουμε τη λειτουργία των γονιδίων BRCA που μας προστατεύουν;
Πρόσφατες εργαστηριακές μελέτες δείχνουν ότι τα φυτοοιστρογόνα σόγιας θα μπορούν να επαναφέρουν την προστασία των BRCA γονιδίων, τα οποία καταστέλλονται από τον καρκίνο του μαστού, αυξάνοντας την έκφραση τους κατά 1.000% μέσα σε 48 ώρες.
Σε άτομα με φυσιολογικά γονίδια η πρόσληψη σόγιας συνδέθηκε με 27% μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού, αλλά σε άτομα με γενετική προδιάθεση η μείωση του κινδύνου άγγιξε το 73%, αποδεικνύοντας έτσι ότι η υγιεινή διατροφή είναι ακόμη πιο σημαντική σε όσους εμφανίζουν υψηλό γενετικό κίνδυνο.
Πρόσληψη σόγιας και καρκίνος του μαστού
Σε μια μελέτη που συμμετείχαν 19 χώρες, βρέθηκε ότι η Κίνα είχε τα χαμηλότερα ποσοστά θανάτων από καρκίνο του μαστού και παράλληλα την υψηλότερη πρόσληψη σόγιας (20-50mg ημερησίως).
Η Ευρώπη είχε τα υψηλότερα ποσοστά καρκίνου του μαστού και την χαμηλότερη πρόσληψη σόγιας (0,5-0,7 mg ημερησίως), ενώ η Αμερική κατείχε μεσαία θέση στα ποσοστά καρκίνου του μαστού με σχετικά χαμηλή πρόσληψη σόγιας (1-6 mg ημερησίως).
Στις Ασιάτισσες, η υψηλότερη κατανάλωση σόγιας σχετίζεται με σχεδόν κατά ένα τρίτο μείωση του κινδύνου για καρκίνο του μαστού, ενώ οι Γιαπωνέζες με καρκίνο του μαστού εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά επιβίωσης, σε σύγκριση με γυναίκες του Δυτικού κόσμου.
Τι περιέχουν και πώς δρουν τα τρόφιμα σόγιας;
Πολλά τρόφιμα σόγιας είναι πλούσια σε φυσικές χημικές ουσίες που δρουν σαν οιστρογόνα που είναι οι ορμόνες του θηλυκού φύλου. Οι ισοφλαβόνες είναι ένας τύπος φυτοοιστρογόνων που περιέχουν διάφορες ουσίες, όπως η γενιστεΐνη και η δαϊδζίνη.
Φυτοοιστρογόνα
Φυτοοιστρογόνα βρίσκονται στους καρπούς της σόγιας, το λιναρόσπορο, τα λάχανα άλφα- άλφα και άλλα φυτά. Κάποιοι ερευνητές πιστεύουν ότι οι ισοφλαβόνες μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη του καρκίνου του μαστού, καθώς τα φυτοοιστρογόνα ανταγωνίζονται τα οιστρογόνα στη σύνδεση με τους αντίστοιχους υποδοχείς των κυττάρων.
Εφόσον τα οιστρογόνα πυροδοτούν την αύξηση των κυττάρων του μαστού, κάποιοι μελετητές πιστεύουν ότι η αυξημένη συγκέντρωση οιστρογόνων στον οργανισμό, ίσως αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Καθώς τα φυτοοιστρογόνα της σόγιας εμποδίζουν τα οιστρογόνα να πλησιάζουν τους υποδοχείς οιστρογόνων, οι προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες που περιλαμβάνουν σόγια στη διατροφή τους, πιθανά μειώνουν τον κίνδυνό τους για καρκίνο του μαστού.
Τι ισχύει για τις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες;
Οι επιστήμονες είναι λιγότερο βέβαιοι για τις επιδράσεις της σόγιας στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Κάποιες μικρές μελέτες έχουν δείξει ότι η σόγια ίσως προσφέρει στις μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες τα ίδια οφέλη με την θεραπεία με ορμόνες.
Η σόγια μπορεί να μειώνει τις εξάψεις και τα άλλα συμπτώματα. Ίσως και να δρα ακόμη ενάντια στην οστεοπόρωση, την καρδιακή νόσο, ενώ είναι πιθανό ότι μειώνει τον κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη και για νεφρική νόσο.
Τελικά η σόγια προλαμβάνει τον καρκίνο του μαστού;
Το αν η σόγια μπορεί να βοηθήσει στην προστασία κατά του καρκίνου του μαστού, δεν είναι ξεκάθαρο αυτή τη στιγμή. Υπάρχουν μελετητές που υποστηρίζουν ότι, επειδή τα φυτοοιστρογόνα της σόγιας έχουν παρόμοια δομή με τα οιστρογόνα, μπορεί να δρουν σαν αυτά και συνεπώς να αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού.
Μελέτες σε ποντίκια έδειξαν μάλιστα ότι τα πιο επεξεργασμένα τρόφιμα σόγιας έχουν σαν αποτέλεσμα την ταχύτερη ανάπτυξη όγκων, σε σχέση με τα λιγότερο επεξεργασμένα. Κάποιοι γιατροί συστήνουν σε καρκινοπαθείς γυναίκες με θετικούς υποδοχείς οιστρογόνων ή σε ασθενείς που λαμβάνουν αγωγή με ταμοξιφένη, αποφυγή της σόγιας και των προϊόντων της, ειδικά όταν υπάρχει βεβαρυμμένο ιστορικό καρκίνου του μαστού, μέχρις ότου οι επιστήμονες μπορέσουν να κατανοήσουν τις επιδράσεις της σόγιας στους καρκινικούς όγκους.
Η Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου συστήνει σε γυναίκες με ιστορικό καρκίνου του μαστού να προσλαμβάνουν μόνο μέτριες ποσότητες σόγιας, στο πλαίσιο μιας ισορροπημένης διατροφής. Θα πρέπει επίσης να αποφεύγουν χάπια σόγιας και συμπληρώματα που περιέχουν μεγάλες ποσότητες ισοφλαβονών. Για γυναίκες χωρίς ιστορικό καρκίνου του μαστού ισχύουν επίσης τα παραπάνω.
Συμπερασματικά
Αν είστε μετεμμηνοπαυσιακή γυναίκα, καλό θα είναι να καταναλώνετε τη σόγια με μέτρο και κατά προτίμηση μη επεξεργασμένες τροφές.
Αν είστε πριν την εμμηνόπαυση, μπορείτε να ξεκινήσετε να προσθέτετε στη διατροφή σας μέτριες ποσότητες σόγιας σε μη επεξεργασμένη μορφή. Μπορείτε ακόμη να αντικαταστήσετε το γάλα αγελάδας με γάλα σόγιας ή να χρησιμοποιήσετε καρπούς σόγιας στις σαλάτες σας.
