Τι είναι ο Σακχαρώδης Διαβήτης τύπου ΙΙ (ΣΔ2);
O σακχαρώδης διαβήτης είναι μια χρόνια ασθένεια που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα μετατρέπει το φαγητό σε ενέργεια.
Το φαγητό που τρώμε διασπάται σε ένα σάκχαρο (το οποίο ονομάζεται γλυκόζη) και απελευθερώνεται στην αιματική κυκλοφορία. Όταν το σάκχαρο στο αίμα ανεβαίνει, τότε δίνεται σήμα στο πάγκρεας να απελευθερώσει ινσουλίνη. Η ινσουλίνης δρα ως παράγοντας κλειδί για να μπει η γλυκόζη του αίματος στα κύτταρα και να χρησιμοποιηθεί ως ενέργεια.
Αν πάσχεις λοιπόν από σακχαρώδη διαβήτη, το σώμα σου είτε δεν παράγει επαρκή ποσότητα ινσουλίνης ή δεν μπορεί να τη χρησιμοποιήσει αποδοτικά. Όταν είτε δεν παράγεται επαρκή ποσότητα ινσουλίνης ή τα κύτταρα δεν ανταποκρίνονται στην ινσουλίνη, τότε τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα αυξάνονται.
Με την πάροδο του χρόνου, αυξάνεται σημαντικά ο κίνδυνος για σοβαρά προβλήματα υγείας όπως είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η απώλεια όρασης και η νεφρική νόσος.
Ο παγκόσμιος επιπολασμός του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 αυξάνεται ραγδαία και έχει παράλληλη πορεία και με την αύξηση του επιπολασμού της παχυσαρκίας και τη μείωση της φυσικής δραστηριότητας/ υιοθέτηση του καθιστικού τρόπου ζωής και στη στροφή σε μη ισορροπημένες διατροφικές συμπεριφορές.
Ποια τα αίτια εμφάνισης;
Οι παράγοντες κινδύνου για το σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 αυξάνονται όταν:
- Πάσχεις από προδιαβήτη
- Είσαι υπέρβαρος
- Είσαι μεγαλύτερος από 45 χρονών
- Υπάρχει οικογενειακό ιστορικό σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2
- Είσαι σωματικά δραστήριος λιγότερο από 3 φορές την εβδομάδα
- Είχες εμφανίσει σακχαρώδη διαβήτη ή είχες γεννήσει βρέφος που ζύγισε περισσότερο από 4 κιλά.
- Φυλετικοί παράγοντες, μιας και οι
Υπάρχουν ομάδες τροφίμων που σχετίζονται με τον κίνδυνο εμφάνισής του;
Μετανάλυση του 2019 έδειξε ότι υπάρχει συσχέτιση με 6 από τις 12 ομάδες τροφίμων. Προς την κατεύθυνση μείωσης του κινδύνου για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 είναι η κατανάλωση δημητριακών ολικής αλέσεως, γαλακτοκομικών προϊόντων και φρούτων. Αντίστροφη σχέση, παρουσιάζουν η κατανάλωση κόκκινου κρέατος, επεξεργασμένου κρέατος και ζαχαρούχων αναψυκτικών.
Στατιστικά μη σημαντική σχέση φάνηκε με την κατανάλωση αυγών, ψαριού, ξηρών καρπών, λαχανικών και επεξεργασμένων δημητριακών προϊόντων (ωστόσο η κατανάλωση 200 – 400γρ./ημέρα επεξεργασμένων δημητριακών προϊόντων συνδέονται με 6 – 14% αύξηση του κινδύνου για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2).
Δημητριακά προϊόντα
Η πιο ισχυρή προληπτική δράση που φαίνεται ότι υπάρχει με τα δημητριακά ολικής αλέσεως οφείλεται σε σημαντικά θρεπτικά συστατικά και φυτοχημικά συστατικά, όπως είναι οι υδατοδιαλυτές φυτικές ίνες, το ανθεκτικό άμυλο, το φυτικό οξύ, το μαγνήσιο, το ψευδάργυρο, το σελήνιο και το κάλιο. Αποτέλεσμα αυτού είναι να μειώνεται η συγκέντρωση της γλυκόζης νηστείας και ινσουλίνης.
Ζαχαρούχα αναψυκτικά
Από την άλλη η πιο ισχυρή επιβαρυντική δράση παρατηρείται από τα ζαχαρούχα αναψυκτικά, που σχετίζεται και με αύξηση του σωματικού βάρους και παχυσαρκίας στους ενήλικες. Η ζάχαρη που περιέχουν αυξάνει απότομα τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα και έχουν υψηλότερο γλυκαιμικό δείκτη και εκεί βρίσκεται η ουσία της επιβάρυνσης. Η φρουκτόζη, επίσης, που περιέχουν προάγει την ηπατική λιπογέννεση και εντείνει την ινσουλινοαντίσταση. Τέλος, ίσως και να εντείνουν την ανισορροπία στο μηχανισμό ρύθμισης της πείνας και του κορεσμού.
Επεξεργασμένο κρέας
Σχετικά, με το επεξεργασμένο κρέας φαίνεται να σχετίζεται με υψηλότερα επίπεδα γλυκόζης νηστείας και το ανεπεξέργαστο κόκκινο κρέας σχετίζεται τόσο με υψηλότερα επίπεδα γλυκόζης νηστείας και ινσουλίνης νηστείας.
Φρούτα και λαχανικά
Η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών σχετίζεται αντίστροφα με τον κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Ο βασικότερος πιθανός μηχανισμός είναι η συγκέντρωση των φυτικών ινών που περιέχουν και η οποία βελτιώνει την ευαισθησία στην ινσουλίνη και στην ικανότητα η έκκριση της ινσουλίνης να ξεπεράσει την δεδομένη ινσουλινοαντίσταση. Παράλληλα, η κατανάλωση τους προλαμβάνει την αύξηση του σωματικού βάρους.
Γαλακτοκομικά προϊόντα
Τα γαλακτοκομικά προϊόντα και όσα ειδικότερα είναι ζυμωμένα φαίνεται να σχετίζονται με μείωση της παχυσαρκίας.
Αυγά
Τέλος με τα αυγά η θετική σχέση με την αύξηση του κινδύνου για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 φαίνεται να οφείλονται όχι στα θρεπτικά συστατικά που περιέχονται στα αυγά, αλλά στο γεγονός ότι συνήθως στα γεύματα συνηθίζονται να συνδυάζονται με επεξεργασμένο κρέας, όπως είναι το bacon και το λουκάνικο.
Με τι συχνότητα καταναλώνονταν τα τρόφιμα;
Υπάρχουν βέλτιστες προτεινόμενες καταναλώσεις ομάδων τροφίμων που μειώνουν τον κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη. Πιο συγκεκριμένα, η κατανάλωση:
- 2 μερίδων/ ημέρα δημητριακών προϊόντων ολικής αλέσεως
- 2 – 3 μερίδων/ ημέρα λαχανικών
- 2 – 3 μερίδων/ ημέρα φρούτων
- 3 μερίδων/ ημέρα γαλακτοκομικών
Μπορεί να μειώσει το κίνδυνο για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 κατά 42% σε σχέση με το αν δεν τα κατανάλωνες.
Τη μεγαλύτερη μείωση του κινδύνου για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 την προκάλεσαν τα δημητριακά προϊόντα ολικής αλέσεως:
50 γραμμάρια/ ημέρα σχετίζονται με 25% μείωση του κινδύνου σε σχέση με τη κατανάλωσης αυτής της ομάδας τροφίμων
Από την άλλη πλευρά ας δούμε και τις ομάδες τροφίμων που αυξάνουν τον κίνδυνο για ασθένεια. Πιο συγκεκριμένα, η κατανάλωση:
- 2 μερίδων/ ημέρα κόκκινου κρέατος (170 γρ./ ημέρα)
- 4 μερίδων/ ημέρα επεξεργασμένου κρέατος (105 γρ./ ημέρα) και
- 3 μερίδων/ ημέρα ζαχαρούχων αναψυκτικών (750ml/ ημέρα)
Μπορεί να τριπλασιάσει τον κίνδυνο σε σχέση με τη μη κατανάλωσή τους.
Αν αυτά τα προϊόντα δεν καταναλωνόντουσαν θα μπορούσε να μειωθεί ο κίνδυνος για σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 κατά 70%.
Η μεγαλύτερη μείωση κινδύνου μπορεί να προκληθεί από τη μείωση κατανάλωσης κόκκινου και επεξεργασμένου κρέατος και ζαχαρούχων αναψυκτικών.
Συνοψίζοντας
Βέλτιστη μείωση του κινδύνου να νοσήσεις από σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 γίνεται μέσω δύο τρόπων, επιλέγοντας τη:
- Βέλτιστη συχνότητα κατανάλωσης των δημητριακών προϊόντων ολικής αλέσεως, λαχανικών, φρούτων και γαλακτοκομικών προϊόντων και
- Μη κατανάλωσης κόκκινου κρέατος, επεξεργασμένου κρέατος και ζαχαρούχων αναψυκτικών.
Αν λοιπόν, υιοθετήσεις συντονισμένα τις παραπάνω οδηγίες μπορεί τελικά ο κίνδυνος για σακχαρώδη διαβήτη τούπου 2 να μειωθεί περίπου κατά 80%.
