Η επίμονη επιθυμία μας να καταναλώσουμε συγκεκριμένες τροφές με συγκεκριμένη γεύση πολύ γλυκιά ή πολύ αλμυρή εκφράζεται ως μία λαχτάρα για μία τέτοια τροφή ή food craving. Τα αίτια πηγάζουν από συναισθηματικά ερεθίσματα και σταδιακά αυτά γίνονται συνήθεια. Και όπως κάθε χρόνια κατάσταση, έτσι και αυτές οι επιθυμίες μας απαιτούν στρατηγική και σχέδιο για να τις καταπολεμήσουμε, αφού μόνο ζημιά κάνουν…
Έρευνες εκτιμούν ότι σχεδόν το 100% των νεαρών γυναικών και περίπου το 70% των νεαρών ανδρών έχει έντονο πόθο για συγκεκριμένα τρόφιμα.
Μάλλον αυτή η στατιστική καλύπτει τους περισσότερους από εμάς, έτσι δεν είναι; Οι περισσότεροι άνθρωποι παρουσιάζουν κάποιες ιδιαίτερες αδυναμίες στην κατανάλωση τροφίμων όπως π.χ. η σοκολάτα, τα πατατάκια, οι τηγανιτές πατάτες, το παγωτό κλπ. Φυσικά, δεν υπάρχει πρόβλημα να απολαμβάνουμε τα αγαπημένα μας τρόφιμα, αρκεί να κρατάμε ισορροπία στην συχνότητα και φυσικά στην ποσότητα κατανάλωσής τους.
Πώς ο εγκέφαλος καθορίζει την επιλογή τροφής;
Περιοχές του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνες για τη μνήμη και την ευχαρίστηση ανίχνευσης είναι εν μέρει υπεύθυνες για τη διατήρηση αυτών των επιθυμιών. Τρεις περιοχές του εγκεφάλου - ο ιππόκαμπος, η νησίδα, και ο κερκοφόρος - φαίνεται να ενεργοποιούνται κατά τη διάρκεια επεισοδίων food craving, σύμφωνα με έρευνα από το Monell Chemical Senses Center. Εξετάσεις του εγκεφάλου δείχνουν ότι οι περιοχές μνήμης του εγκεφάλου (οι οποίες είναι υπεύθυνες για τη συμμετοχή ενός συγκεκριμένου τροφίμου με ανταμοιβή) είναι στην πραγματικότητα πιο σημαντικές για τις διατροφικές μας επιθυμίες από το κέντρο ανταμοιβής του εγκεφάλου. Περαιτέρω, μπλοκάροντας τους υποδοχείς οπιούχων στον εγκέφαλο, τα οποία αντιλαμβάνονται την ευχαρίστηση, μπορεί να αμβλυνθεί η επιθυμία ενός ατόμου να τρώει τροφές πλούσιες σε λιπαρά και ζάχαρη, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε ο Adam Drewnowski, PhD, από το Πανεπιστήμιο της Ουάσιγκτον.
Συναίσθημα και επιθυμία μάλλον ευθύνονται για αυτές τις «διατροφικές» μας επιθυμίες και ατασθαλίες.
Το φαγητό ικανοποιεί τις συναισθηματικές ανάγκες - μπορεί να μειώσει το άγχος και να φέρει την ηρεμία και την ευφορία. Είναι γνωστό ότι υδατάνθρακες ενισχύουν τα επίπεδα της σεροτονίνης, της ορμόνης με την κατευναστική επίδραση. Πρόσφατες έρευνες δείχνουν ότι ο συνδυασμός του λίπους και της ζάχαρης μπορεί επίσης να έχει κατευναστική επίδραση.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν πολλές σχετικές έρευνες. Ο καθηγητής Brian Wansink, PhD, ο οποίος μελετάει αυτό το θέμα, επεχείρησε να κατανοήσει όλες αυτές τις λαχτάρες για φαγητό, μέσα από σειρά ερευνών. Μία αναλυτική μελέτη πάνω στη λαχτάρα που έχουμε κάποιες φορές για φαγητό είναι ιδιαίτερα χρήσιμη, καθώς φαίνεται να υπάρχει άμεση συσχέτιση με το περιβάλλον μας που είναι φορτωμένο με αισθητήρια ερεθίσματα που ίσως οδηγούν στην υπερφαγία και στη συγκεκριμένη επιθυμία μας για αλμυρό ή γλυκό... Οι οπτικές ενδείξεις, δηλαδή η απεικόνιση δελεαστικών τροφίμων είναι οι πιο σημαντικοί εξωτερικοί παράγοντες, παράλληλα με την οσμή. Για παράδειγμα, όταν περπατάτε έξω από ένα ζαχαροπλαστείο, το ισχυρό άρωμα της βανίλιας και της κανέλλας ενεργοποιούν αυτόματα μια ισχυρή επιθυμία για γλυκό. Ένας δημοφιλής μύθος υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι ποθούν ορισμένα τρόφιμα, γιατί έχουν αντίστοιχη διατροφική ανεπάρκεια. «Η αφελής άποψη ήταν πάντα ότι οι ισχυρές επιθυμίες αντιπροσωπεύουν τη σοφία του σώματος», λέει η Marcia Pelchat, PhD, ερευνητής φαγητού στο Monell Chemical Senses Center στη Φιλαδέλφεια. Αλλά δεν φαίνεται να ισχύει. Μερικές από τις εργασίες της απέδειξαν ότι οι άνθρωποι παρουσιάζουν θέληση για τροφές, ακόμη και όταν ακολουθούν μια διατροφή που είναι απολύτως επαρκής σε θερμίδες και θρεπτικά συστατικά.
Ο πολιτισμός και το φύλο επηρεάζουν την επιλογή φαγητού;
Ο πολιτισμός και το φύλο διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη λαχτάρα μας για φαγητό. Οι άνδρες συνήθως επιθυμούν πίτσα, ζυμαρικά, σούπα και λιγότερο κέικ ή αντίστοιχα γλυκά. Γιατί; Πέραν του ότι είναι νόστιμα και χορταστικά, τα ζεστά και αλμυρά φαγητά τους υπενθυμίζουν την προσοχή και τη φροντίδα από τη μητέρα ή τη σύζυγο. Αντίθετα, οι γυναίκες στις οποίες φυσικά αρέσουν αυτές τις τροφές, τους θυμίζουν την προετοιμασία και τις δουλειές του σπιτιού υποσυνείδητα, οπότε τείνουν να επιθυμούν «εύκολα» και χωρίς προετοιμασία τρόφιμα όπως έτοιμα γλυκά, γλυκά αρτοπαρασκευάσματα, παγωτά, σοκολάτα.
Συναισθηματικό φαγητό
Ορισμένα συναισθήματα, όπως το άγχος, η θλίψη και η πλήξη, ενισχύουν την τάση να καταναλώνουμε γλυκά ή αλμυρά. Μια κακή διάθεση μπορεί πυροδοτήσει ένα σύνθημα για φαγητό. Εκτός από την αρνητική διάθεση, ακόμη και οι χαρούμενες στιγμές μπορεί να μας οδηγήσουν σε καταστάσεις υπερφαγίας. Σύμφωνα με έρευνα του Wansink σε περίπου 1.000 Αμερικανούς, το 86% ανέφερε ότι λαχταρούσε εύκολα και γρήγορα τρόφιμα όταν ήταν ευχαριστημένοι και το 74% είχαν σφοδρή επιθυμία για φαγητό, όταν ήθελαν να γιορτάσουν ή να ανταμειφτούν. Αντίθετα, το 52% είχαν σφοδρή επιθυμία όταν ένιωθαν ότι βαριούνται και το 39% όταν ήταν λυπημένοι ή αισθάνονταν μοναξιά. Οι χαρούμενοι και ευτυχισμένοι άνθρωποι που λαχταρούσαν φαγητό, το έκαναν για να διατηρήσουν και να παρατείνουν την αισιόδοξη διάθεση τους ή την ευχάριστη εμπειρία τους. Επιπλέον, είχαν την τάση να προτιμούν περισσότερα υγιεινά τρόφιμα σε αντίθεση με όσους είχαν κακή διάθεση οι οποίοι ήταν πιο επιρρεπείς σε παγωτά, γλυκά βουτήματα και κουλουράκια ή πατατάκια.
Επίσης, παρατηρείται και ένα είδος «εκπαίδευσης» σε αυτές τις λιγούρες. Αν τρώτε ένα κομμάτι σοκολάτα κάθε μέρα μετά το σχολείο, φτάνοντας στο σπίτι δημιουργείται η τάση να καταναλώσετε τη σοκολάτα. Αν δεν το κάνετε, τότε το μυαλό σας βασανίζεται και αυτό μετατρέπεται σε food craving – λαχτάρα για φαγητό.
Ποια είναι η λύση στις λιγούρες και το συναισθηματικό φαγητό;
Σας παραθέτω κάποιες συμβουλές και τρικ ώστε να καταπολεμήσετε αυτές τις λαχτάρες για τρόφιμα που βλάπτουν την υγεία σας και ίσως σας εμποδίζουν να χάσετε τα περιττά κιλά.
- Φάτε τα τρόφιμα που επιθυμείτε πολύ, λιγότερο συχνά – συμβάλλει πολύ στη μείωση της επιθυμίας μας. Είναι γνωστό ότι όσο περισσότερο τρώτε κάτι πολύ γλυκό ή πολύ αλμυρό, τόσο περισσότερο θα ενισχύσετε την επιθυμία σας για γλυκό ή αλμυρό αντίστοιχα. Μπορείτε να ικανοποιείτε την επιθυμία σας σε αραιά χρονικά διαστήματα π.χ. 1 φορά στις 10 μέρες.
- Ελέγξτε την μερίδα σας. Επιτρέψτε στον εαυτό σας να απολαύσει κάτι «απαγορευμένο», αλλά σε μικρή ποσότητα. Μην διατηρείτε τέτοια τρόφιμα στο σπίτι σε μεγάλες ποσότητες, γιατί είναι πολύ εύκολο να ξεφύγετε. Καλύτερα να αγοράσετε μία μπάλα από το αγαπημένο σας παγωτό ή ένα κομμάτι πίτσα.
- Αντικαταστήστε την επιθυμία σας με κάποιο υγιεινό τρόφιμο. Υπάρχει μια πολύ λεπτή γραμμή μεταξύ της κατανάλωσης ενός ανθυγιεινού και ενός υγιεινού τροφίμου. Για παράδειγμα, η κατανάλωση μήλου με φυστικοβούτυρο μπορεί να ικανοποιήσει την επιθυμία που είχατε για γλυκό. Η αίσθηση της ικανοποίησης μπορεί να μη συμβεί αμέσως, αλλά μετά από 15 - 20 λεπτά.
- Απασχοληθείτε με μια δραστηριότητα άσχετη με το φαγητό. Η αναπλήρωση με οτιδήποτε άλλο θα ‘διώξει’ μακριά την επιθυμία για φαγητό. Μία βόλτα, η τακτοποίηση της ντουλάπας, ακόμη κι ένα τηλέφωνο σε έναν φίλο θα βοηθήσει. Οι λιγούρες θα εξαφανιστούν το πολύ μέσα σε μία ώρα. Μην περιμένετε παθητικά. Μια δραστηριότητα θα «απορροφήσει» την επιθυμία και θα σας βοηθήσει να αντισταθείτε.
- Οργανώστε ένα σχέδιο για την καταπολέμησή τους. Οι πιο επικίνδυνοι πόθοι είναι αυτοί που είναι χρόνιοι - αυτοί θα είναι και οι πιο δύσκολοι στην αντιμετώπισή τους. Αν τις περισσότερες ημέρες, περίπου στις 18:00 , ποθείτε μια γλυκιά ή αλμυρή τροφή, αυτό δεν είναι τυχαίο και χρειάζεται στρατηγική για να καταπολεμηθεί. Φροντίστε να κάνετε μια βόλτα εκείνη τη στιγμή. Σταδιακά λοιπόν, θα αντικατασταθεί αυτή η επιθυμία.
- Μην μένετε πολλές ώρες νηστικοί. Η μείωση της γλυκόζης στο αίμα προκαλεί έντονο συναίσθημα πείνας και συγκριμένα επιθυμίας για γλυκό. Είναι αυτή την κατάσταση της ακραίας πείνας που έχουμε την τάση να ποθούμε τα τρόφιμα - γρήγορη λύση, όπως σοκολάτα, κρουασάν κ.λπ.
- Ημερολόγιο – Καταγράψτε κάθε μέρα οτιδήποτε τρώτε και τις ημέρες που έχετε έντονη επιθυμία για κάτι, σημειώστε και τη συναισθηματική σας κατάσταση. Θα παρατηρήσετε ποια συναισθήματα ή καταστάσεις σας οδήγησαν εκεί.
