Οι περισσότεροι άνθρωποι θα γίνουν παππούδες, γιαγιάδες για περίπου το 1/3 της ζωής τους. Με την υπογεννητικότητα και τη δημογραφική γήρανση των δυτικών βιομηχανικών κοινωνιών, τα οικογενειακά δίκτυα αλλάζουν από ευρείες-οριζόντιες σε στενές-κάθετες δομές, στις οποίες οι παππούδες έχουν ένα αυξανόμενα σημαντικό ρόλο να παίξουν. Στις μέρες μας οι παππούδες έχουν πληρέστερη εκπαίδευση, λιγότεροι ζουν μαζί με το εγγόνι στο ίδιο σπίτι και ο ρόλος τους είναι αυτός του βοηθού παρά αυτού που επιβάλλει την αυστηρή πειθαρχία.
Όσοι από εσάς είχατε την τύχη να ζήσετε τους παππούδες και τις γιαγιάδες, ξέρετε πόσο επηρέασαν την ανάπτυξή σας. Αν είστε παππούς ή γιαγιά, πρόκειται να εκτιμήσετε αυτό το ρόλο, πιθανόν πιο πολύ απ’ όλους όσους είχατε ως τώρα. Η απόκτηση εγγονών είναι για πολλούς μια σημαντική πηγή πληρότητας.
5 τύποι παππούδων
- Τυπικός παππούς-γιαγιά: ακολουθεί ό,τι θεωρείται κατάλληλο για το ρόλο του που περιλαμβάνει την παροχή υπηρεσιών και τη διατήρηση του ενδιαφέροντος για το εγγόνι, αποφεύγοντας την υπερβολική ανάμειξη.
- Κυνηγός διασκέδασης: ο ρόλος του έγκειται στην αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου και πρωταρχικά προάγει το θέμα της διασκέδασης των εγγονών.
- Αναπληρωματικός γονέας: αναπληρώνει τον γονέα και αναλαμβάνει το ρόλο της γονεϊκής φροντίδας.
- Δεξαμενή οικογενειακής σοφίας: η κεφαλή της οικογένειας που δίνει συμβουλές και πόρους αλλά επίσης ελέγχει τους γονείς.
- Απόμακρη φιγούρα: έχει σπάνιες επαφές με τα εγγόνια και εμφανίζεται μόνο στις γιορτές και τι οικογενειακές περιστάσεις.
Δυστυχώς, για τους πιο πολλούς παππούδες, η επαφή με τα εγγόνια τους μειώνεται σταθερά στην αρχή της ενηλικίωσης των εγγονών, ιδιαίτερα όταν αφήνουν το σπίτι των γονιών τους και αρχίζουν από μόνα τους μια ανεξάρτητη ζωή. Οι παππούδες που είναι αδύναμοι να διατηρήσουν επαφή με τα εγγόνια τους εξαιτίας ενός διαζυγίου των γονέων ή καβγάδων μέσα στην οικογένεια συχνά υποφέρουν από ασθένειες, συμπεριλαμβανομένης της κακής ψυχικής και σωματικής υγείας, κατάθλιψης, αρνητικών συναισθημάτων και έχουν φτωχότερη ποιότητα ζωής. Επομένως, τους παππούδες τους χρειαζόμαστε και μας χρειάζονται.
Επίδραση των παππούδων στην ανατροφή των παιδιών
Η επιρροή των παππούδων μπορεί να είναι άμεση, που προκύπτει από την επαφή και την πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπίδραση ή έμμεση που μεσολαβείται από άλλα μέσα, όπως για π.χ τη συμπεριφορά των γονέων. Μια πηγή έμμεσης επιρροής των παππούδων είναι μέσω της οικονομικής υποστήριξης. Παραδείγματα ευθείας επικοινωνίας των παππούδων είναι η προσφορά δώρων, η συντροφιά που παρέχουν και η στενή σχέση, η παροχή συναισθηματικού στηρίγματος ή η απορρόφηση κατά καιρούς του στρες της οικογένειας, η εισαγωγή στην οικογενειακή ιστορία και τις εθνικές παραδόσεις και η λειτουργία τους ως πρότυπα για το μεγάλωμα και την ωρίμανση.
Επίσης, παππούδες και εγγόνια συχνά αλληλοδιαπλέκονται σε συνεργιστικές εκπαιδευτικές διαντιδράσεις, όπου οι παππούδες μπορεί να μαθαίνουν στα εγγόνια τη γλώσσα και την πολιτισμική κληρονομιά και τα εγγόνια να μαθαίνουν στους παππούδες τη χρήση των υπολογιστών. Συμπερασματικά, η γιαγιά και ο παππούς μπορεί να φανούν χρήσιμοι όταν προκύπτουν προβλήματα και μπορεί να διατηρήσουν οικογενειακές αξίες και να διασφαλίσουν την οικογενειακή συνέχεια.
Τι επιφέρει η καθημερινή επαφή των παππούδων με τα εγγόνια;
- Οι γονείς μπορεί να επαναπαυθούν στο μεγάλωμα και τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους από τους γονείς τους με αποτέλεσμα να ενισχυθεί η απειρία και η ανασφάλεια που νιώθουν και να αδυνατούν να αναλάβουν ενεργό δράση ή πρωτοβουλίες στην ανατροφή των παιδιών τους. Οι γονείς δεν πρέπει να φοβούνται τα λάθη που μπορεί να κάνουν στο μεγάλωμα των παιδιών τους. Μόνο η έκθεσή τους στα λάθη θα τους βοηθήσουν να αποκτήσουν την εμπειρία ώστε στο μέλλον να παίρνουν τις σωστές αποφάσεις για το παιδί τους.
- Οι ρυθμοί ζωής, οι πολλές υποχρεώσεις των γονέων, η ενασχόληση με την σταδιοδρομία και την εξέλιξη μπορεί να οδηγήσει τους γονείς στην εκχώρηση ρόλων στους παππούδες που δεν θα έπρεπε να έχουν (π.χ μελέτη και προετοιμασία για το σχολείο, καθημερινό πρόγραμμα διατροφής, συνοδεία σε εξωσχολικές δραστηριότητες) χάνοντας έτσι ένα σημαντικό κομμάτι της ανατροφής των παιδιών τους. Οι παππούδες σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να αντικαθιστούν τους γονείς. Τα παιδιά είναι υποχρεωτικό να παίρνουν ποιοτικό χρόνο με τους γονείς για να αναπτυχθούν υγιώς.
- Σε κάποιες περιπτώσεις, οι παππούδες δένονται τόσο πολύ με τα εγγόνια τους, με αποτέλεσμα να παραμελούν τον εαυτό τους και τις ανάγκες τους και όταν τα εγγόνια τους μεγαλώνουν, νιώθουν πιο έντονη τη μοναξιά.
- Συχνά, οι κανόνες των παππούδων είναι πιο χαλαροί, μπορεί να είναι υπερβολικά επιτρεπτικοί προς τα εγγόνια με αποτέλεσμα να οδηγούνται σε συγκρούσεις με τους γονείς για τους κανόνες διαπαιδαγώγησης, κυρίως όταν τα παιδιά δεν συμμορφώνονται με τους κανόνες που θέτουν οι γονείς τους επικαλούμενα την ανοχή των παππούδων.
- Κάποιες φορές μπορεί να υπονομεύουν άθελά τους την ωρίμανση των εγγονών τους με την υπερπροστασία που επιδεικνύουν (π.χ, δεν το αφήνουν να ντυθεί μόνο του, το ταΐζουν στο στόμα) με αποτέλεσμα το παιδί να μην αυτονομείται έγκαιρα και να μη δείχνει επιθυμία να αναλάβει τον έλεγχο της ζωής του.
Ο διάλογος, η κατανόηση, η καλή θέληση, η ξεκάθαρη θέσπιση ορίων μπορεί να βοηθήσει στην αρμονική συνύπαρξη παππούδων-γονέων-παιδιών ώστε όλες οι πλευρές να απολαύσουν τα μεγάλα οφέλη της αλληλεπίδρασης των γενεών.
