Συνήθεις ερωτήσεις και απορίες από το περιβάλλον όσων πάσχουν από Διατροφικές Διαταραχές

Ακόμη και για τους επαγγελματίες υγείας που εμπλέκονται στην θεραπεία των διατροφικών διαταραχών για χρόνια, οι διαταραχές αυτές μπορεί να προκαλούν σύγχυση. Η σύγχυση αυτή οφείλεται εν μέρει στο γεγονός ότι οι διατροφικές διαταραχές περιβάλλονται από ένα μεγάλο αριθμό «μύθων και παρανοήσεων». Μπορεί να είναι δύσκολο για μερικούς ανθρώπους να λάβουν μια διαταραχή διατροφής διάγνωση σοβαρά. Αυτή η ενότητα θα βοηθήσει στην επίλυση μερικών από τις πιο κοινές παρανοήσεις σχετικά με τις διατροφικές διαταραχές και όσων επηρεάζονται από αυτές.

Ερωτήσεις

Μπορείτε να κάνετε κλικ σε όποια ερώτηση σας ενδιαφέρει και αυτόματα θα μεταφερθείτε στην απάντηση.

1. Οι διατροφικές διαταραχές είναι επιλογή. Απλά αρκεί να πω στον αγαπημένο μου να το ξεπεράσει;
2. Όλοι έχουν διατροφική διαταραχή στις μέρες μας;
3. Οι διατροφικές διαταραχές είναι μια επιλογή;
4. Θέλω να καταλάβω τι έκανα και προκάλεσα στο παιδί μου διατροφική διαταραχή.
5. Η διατροφική διαταραχή αν δεν διαγνωστεί εγκαίρως μπορεί να εξελιχθεί σε ένα μεγάλο πρόβλημα που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε;
6. Η ανορεξία είναι η μόνη σοβαρή διατροφική διαταραχή;
7. Δεδομένου ότι δεν βλέπω το παιδί μου να ασκεί διαταραγμένες συμπεριφορές στο φαγητό, δεν χρειάζεται να ανησυχώ γι’ αυτό;
8. Αν το παιδί μου δεν είναι έτοιμο να αναρρώσει από την διατροφική διαταραχή του, υπάρχει κάτι που να μπορώ να κάνω μέχρι να γίνει;
9. Ως γονέας, υπάρχουν πράγματα που μπορώ να κάνω για να βοηθήσω το παιδί μου να αναρρώσει από τη διατροφική διαταραχή;
10. Το μέλος της οικογένειας μου που πάσχει, δεν θα ανακάμψει μέχρι να ανακαλυφθεί η αιτία που ανέπτυξε την διατροφική διαταραχή;
11. Αν το αγαπημένο μου πρόσωπο επιμένει ότι είναι μια χαρά, θα πρέπει να το πιστέψω;
12. Η ύπαρξη αυστηρών διατροφικών κανόνων ή η εφαρμογή των διαφόρων διαιτών – προτύπων διατροφής της «μόδας» δεν αποτελεί πρόβλημα;
13. Εφόσον κάποιος δεν είναι ισχνός, σημαίνει ότι δεν πάσχει από κάποιου είδους διατροφική διαταραχή;
14. Το κύριο σύμπτωμα της διατροφικής διαταραχής για το οποίο πρέπει να ανησυχώ για το αγαπημένο μου πρόσωπο είναι η απώλεια βάρους;
15. Οι συμπεριφορές των διατροφικών διαταραχών επικεντρώνονται μόνο στο φαγητό;
16. Το παιδί μου ή ο/η σύντροφός μου δεν ισχυρίζεται πλέον ότι αισθάνεται παχύς. Μπορεί να εξακολουθεί να έχει διατροφική διαταραχή;
17. Δεδομένου ότι οι διατροφικές διαταραχές συνδέονται με την κληρονομικότητα, το παιδί μου ή ο/η σύντροφός μου να υποθέσω ότι δεν έχει πολλές ελπίδες για ανάρρωση;
18. Έχω ένα γιο. Δεν χρειάζεται να ανησυχώ για το φαγητό, επειδή οι διατροφικές διαταραχές είναι μια "κοριτσίστικη ασθένεια";
19. Το παιδί μου είναι πολύ μικρό για να αναπτύξει διατροφική διαταραχή;
20. Τώρα που το παιδί μου ή ο/η σύντροφός μου δεν είναι πλέον έφηβος, δεν χρειάζεται να ανησυχώ για την ύπαρξη διατροφικής διαταραχής;
21. Να μην ανησυχώ για το παιδί μου ή τον/τη σύντροφό μου, επειδή ο καθένας μπορεί να τρώει πάρα πολύ παγωτό μερικές φορές;
22. Το παιδί μου ή/ο σύντροφός μου έχει βουλιμία, οπότε δεν θα αναπτύξει άλλος τύπο διατροφικής διαταραχής;
23. Η εκκαθάριση συνεπάγεται μόνο την πρόκληση εμετού;
24. Μόλις η κόρη μου με ανορεξία πάρει βάρος, θα είναι μια χαρά;

Οι παρακάτω απαντήσεις αποτελούν απόσπασμα από το NEDA Parent Toolkit σε επιμέλεια των επιστημονικών συνεργατών από το Κέντρο Εκπαίδευσης & Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών.

Οι διατροφικές διαταραχές είναι επιλογή. Απλά αρκεί να πω στον αγαπημένο μου να το ξεπεράσει;

Οι Διατροφικές διαταραχές (EDS) είναι στην πραγματικότητα πολύπλοκα ιατρικά και ψυχιατρικά νοσήματα, τα οποία οι ασθενείς δεν τα επιλέγουν και οι γονείς δεν τα προκαλούν. Η Αμερικάνικη Ψυχιατρική Ομοσπονδία (American Psychiatric Association) στο Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο, 5η έκδοση (DSM-5) Diagnostic and Statistical Manual, 5th Edition (DSM-5), κατατάσσει Τις διατροφικές διαταραχές σε 5 διαφορετικά είδη: η νευρική ανορεξία, η νευρική βουλιμία, η ψυχαναγκαστική υπερφαγία (Binge Eating Disorder - BED), η περιοριστική διαταραχή πρόσληψης τροφής (Avoidant Restrictive Food Intake Disorder - ARFID) και η μη αλλιώς προσδιοριζόμενη διατροφική διαταραχή (Other Specified Feeding or Eating Disorder - OSFED). Αρκετές δεκαετίες γενετικής έρευνας δείχνουν ότι οι κληρονομικοί και βιολογικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο στο ποιος αναπτύσσει μια διατροφική διαταραχή. Οι διατροφικές διαταραχές κοινώς εμφανίζονται μαζί με άλλες συνθήκες ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη, άγχος, κοινωνική φοβία ή η ιδεοληπτική διαταραχή.

Όλοι έχουν διατροφική διαταραχή στις μέρες μας;

Παρόλο που η σύγχρονη κουλτούρα μας εμφανίζει εμμονή με το φαγητό και το βάρος του σώματος, και οι διαταραγμένες συνήθειες διατροφής είναι πολύ συνηθισμένες, εν τούτοις, η κλινική εμφάνιση διατροφικών διαταραχών είναι λιγότερο συχνή. Σε μια μελέτη του 2007 ερευνήθηκαν σε 9282 Αγγλόφωνοι Αμερικάνοι με μια ποικιλία από ψυχικές διαταραχές, συμπεριλαμβανομένων και των διατροφικών διαταραχών. Στα αποτελέσματα, που δημοσιεύθηκαν στο Biological Psychiatry, διαπιστώθηκε ότι το 0,9% των γυναικών και το 0,3% των ανδρών εμφάνισαν νευρική ανορεξία κατά τη διάρκεια της ζωής τους, το 1,5% των γυναικών και 0,5% των ανδρών εμφάνισαν νευρική βουλιμία κατά τη διάρκεια της ζωής τους και 3,5% των γυναικών και 2,0% των ανδρών εμφάνισαν επεισοδιακή υπερφαγία κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Οι συνέπειες των διατροφικών διαταραχών μπορεί να είναι απειλητικές για τη ζωή και πολλά άτομα βρίσκουν ότι το στίγμα από τις ψυχικές ασθένειες (και τις διατροφικές διαταραχές πιο συγκεκριμένα) μπορεί να εμποδίσει την έγκαιρη διάγνωση και την σωστή θεραπεία.

Αποτελέσματα έρευνας για τις διατροφικές διαταραχές στην Ελλάδα έδειξαν ότι το 18% των ανθρώπων έχουν κάποιο είδος διατροφικής διαταραχής και δεν το γνωρίζουν.

Οι διατροφικές διαταραχές είναι μια επιλογή;

Τα αίτια μιας διατροφικής διαταραχής είναι πολύπλοκα. Σύμφωνα με τους σύγχρονούς ερευνητές και κλινικούς εμπειρογνώμονες, οι διατροφικές διαταραχές προκαλούνται τόσο από γενετικούς, όσο και από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Είναι βιο-κοινωνικο-πολιτισμικές ασθένειες. Ένας κοινωνικός παράγοντας είναι η προβολή από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης της εικόνας ενός αδύνατου σώματος ως το «ιδανικό», και αποτελεί έναν περιβαλλοντικό παράγοντα, που έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης διαταραχών πρόσληψης τροφής. Στους περιβαλλοντικούς παράγοντες περιλαμβάνονται επίσης διάφορες σωματικές ασθένειες, πειράγματα και ο εκφοβισμός κατά την παιδική ηλικία και άλλες αγχώδεις καταστάσεις της ζωής. Ιστορικά στοιχεία αποκαλύπτουν ότι κάποιες από τις πρώτες τεκμηριωμένες περιπτώσεις των διατροφικών διαταραχών συνδέθηκαν με τη θρησκευτική νηστεία. Επιπλέον, οι διατροφικές διαταραχές συνήθως «τρέχουν» στις οικογένειες, καθώς υπάρχει βιολογική προδιάθεση που κάνει τα άτομα πιο ευάλωτα στην ανάπτυξη μιας διατροφικής διαταραχής.

Θέλω να καταλάβω τι έκανα και προκάλεσα στο παιδί μου διατροφική διαταραχή.

Οργανισμοί από όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένων των και της Ακαδημίας Διατροφικών Διαταραχών (Academy for Eating Disorders), της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (the American Psychiatric Association) και του NEDA, έχουν δημοσιεύσει κατευθυντήριες γραμμές που δείχνουν ότι οι γονείς δεν προκαλούν τις διατροφικές διαταραχές. Οι γονείς, ιδίως οι μητέρες, ήταν αυτές που είχαν «παραδοσιακά» κατηγορηθεί για τη διατροφική διαταραχή του παιδιού τους, αλλά η πιο πρόσφατη έρευνα υποστηρίζει ότι οι διατροφικές διαταραχές έχουν ισχυρή βιολογική ρίζα. Οι διατροφικές διαταραχές αναπτύσσονται διαφορετικά για κάθε άτομο που επηρεάζεται και δεν υπάρχει ένα ενιαίο σύνολο κανόνων, που εγγυάται ότι αν το ακολουθήσουν οι γονείς μπορούν προλάβουν την εμφάνιση μιας διατροφικής διαταραχής. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια πράγματα που ο καθένας μέσα στην οικογένεια του μπορεί να παίξει για να συμβάλλει στην δημιουργία ενός περιβάλλοντος που προάγει την ανάρρωση από την διαταραχή. Οι ψυχολόγοι έχουν δει σημαντική επίδραση στην ταχύτητα ανάρρωσης των παιδιών και των εφήβων, όταν συμπεριλαμβάνονται και οι γονείς στην διαδικασία της θεραπείας.

Η διατροφική διαταραχή αν δεν διαγνωστεί εγκαίρως μπορεί να εξελιχθεί σε ένα μεγάλο πρόβλημα που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε;

Οι διατροφικές διαταραχές έχουν το υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας από οποιαδήποτε άλλη ψυχιατρική νόσο. Μέχρι ένα 20% των ατόμων με χρόνια νευρική ανορεξία θα πεθάνει, ως αποτέλεσμα της ασθένειάς τους. Μελέτες για την ανορεξία, την βουλιμία και τις μη προσδιοριζόμενη αλλιώς διατροφικές διαταραχές (EDNOS, που σήμερα ονομάζονται OSFED) δείχνουν ότι όλες οι διατροφικές διαταραχές έχουν παρόμοια αυξημένα ποσοστά θνησιμότητας. Πέρα από τις ιατρικές επιπλοκές από την υπερβολική κατανάλωση φαγητού, των μεθόδων εκκαθάρισης, της ασιτίας και της υπερβολικής εκγύμνασης, η αυτοκτονία είναι πολύ συχνή για τα άτομα που πάσχουν από διατροφικές διαταραχές. Επίσης, οι άνθρωποι, που αγωνίζονται με τις διατροφικές διαταραχές, μπορεί να έχουν σοβαρές συνέπειες στην ποιότητα της ζωής τους.

Η ανορεξία είναι η μόνη σοβαρή διατροφική διαταραχή;

Όταν οι ερευνητές εξέτασαν τα ποσοστά θανάτου σε άτομα με οποιοδήποτε διάγνωση διατροφικής διαταραχής, που αντιμετωπίζονταν ως εξωτερικοί ασθενείς, διαπίστωσαν ότι η βουλιμία και οι EDNOS (τώρα OSFED) είχαν ποσοστά θνησιμότητας εξίσου υψηλά, που προσέγγιζαν τα υψηλά ποσοστά στην νευρική ανορεξία. Κατά τη διάρκεια της μελέτης, περίπου 1 στα 20 άτομα με διατροφικές διαταραχές, έχασαν τη ζωή τους ως αποτέλεσμα της ασθένειάς τους. Ασθενείς, που κάνουν κατάχρηση καθαρτικών ή διουρητικών ή αναγκάζουν τον εαυτό τους να κάνουν εμετό, διατρέχουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο αιφνίδιου θανάτου από εμφράγματα, που οφείλονται κυρίως στις ανισορροπίες των ηλεκτρολυτών. Η υπερβολική άσκηση μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο του θανάτου σε άτομα με διατροφικές διαταραχές, αυξάνοντας το βαθμό του στρες στο σώμα.

Αποτελέσματα από έρευνα για τις διατροφικές διαταραχές στην Ελλάσα: Στο παρακάτω διάγραμμα παρατηρούμε ότι η συνολική ψυχική υγεία του ατόμου μέσα στην ημέρα επηρεάζεται απλά από έναν αριθμό, ο οποίος μπορεί να επηρεάσει τη διάθεσή και τον τρόπο που βλέπει κάποιος άνθρωπος τον εαυτό του όλη μέρα.

Δεδομένου ότι δεν βλέπω το παιδί μου να ασκεί διαταραγμένες συμπεριφορές στο φαγητό, δεν χρειάζεται να ανησυχώ γι’ αυτό;

Πολλοί πάσχοντες από διατροφικές διαταραχές αναγκάζονται να κρύψουν τα συμπτώματα της ασθένειάς τους, είτε από ντροπή ή επειδή φοβούνται ότι κάποιος θα τους κάνει να σταματήσουν. Δεν είναι ασυνήθιστο, για τους αγαπημένους ανθρώπους στο περιβάλλον του ατόμου, που παλεύει με την διαταραχή, να ξαφνιαστούν από το πόσο σοβαρές και διαβρωτικές είναι οι συμπεριφορές της διατροφικής διαταραχής όταν γίνεται η διάγνωση. Εάν γνωρίζετε ένα αγαπημένο πρόσωπο που αγωνίζεται, είναι σημαντικό να εκφράσετε την ανησυχία σας με συμπάθεια και συμπόνια και να ενθαρρύνετε το άτομο να ζητήσει βοήθεια.

Αν το παιδί μου δεν είναι έτοιμο να αναρρώσει από την διατροφική διαταραχή του, υπάρχει κάτι που να μπορώ να κάνω μέχρι να γίνει;

Μερικοί πάσχοντες από διατροφικές διαταραχές έχουν δυσκολία στην επίγνωση της ασθένειάς τους ή στην εκτίμηση της σοβαρότητα της κατάστασή τους. Ακόμα, και κάποιοι ασθενείς μπορεί να θέλουν απελπισμένα να σταματήσουν τις συμπεριφορές της διαταραχής τους, αλλά φοβούνται. Ενώ, το να εκφράζει το πάσχον άτομο ετοιμότητα και προθυμία να αναρρώσει από την διαταραχή μπορεί να είναι ένα θετικό σημάδι, η θεραπεία δεν χρειάζεται να περιμένει μέχρι οι αγαπημένοι σας να είναι έτοιμη. Αν το αγαπημένο σας πρόσωπο είναι κάτω από την ηλικία των 18, αλλά ακόμη και αν δεν είναι, είναι πολύ σημαντικό να ξεκινήσει την θεραπεία το συντομότερο δυνατόν με το που θα ενημερωθείτε για την ύπαρξη του προβλήματος. Η πρώιμη παρέμβαση σχετίζεται με σημαντικά υψηλότερα ποσοστά ανάρρωσης. Αν το άτομο, που αγωνίζεται, είναι ένας ενήλικας, η οικογένεια και οι φίλοι θα πρέπει να συνεχίσουν να εκφράζουν τις ανησυχίες τους σχετικά με την αρνητική επίδραση της διατροφικής διαταραχής στην ζωή του αγαπημένου τους προσώπου και να τον / την ενθαρρύνουν να αναζητήσει επαγγελματική βοήθεια.

Ως γονέας, υπάρχουν πράγματα που μπορώ να κάνω για να βοηθήσω το παιδί μου να αναρρώσει από τη διατροφική διαταραχή;

Η έρευνα συνεχίζεται για να αποδειχθεί το αντίθετο της αλήθειας: η συμμετοχή των γονέων στην θεραπεία της διατροφικής διαταραχής ενός παιδιού μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες ανάρρωσης. Μερικές μορφές θεραπείας, όπως και η οικογενειακή θεραπεία, επίσης γνωστή ως μέθοδος Maudsley, απαιτούν ότι οι γονείς αναλαμβάνουν προσωρινά τον πλήρη έλεγχο της διατροφής του παιδιού και να παρακολουθούν για τυχόν εκκαθαριστικές μεθόδους, μέχρι να επιτευχθεί ένα υγιές βάρος και να εγκατασταθούν υγιείς διατροφικές συνήθειες. Άλλα αγαπημένα πρόσωπα μπορούν να συνεχίσουν να παρέχουν υποστήριξη στον πάσχοντα από διατροφική διαταραχή, συμβάλλοντας στη μείωση του άγχους σχετικά με το φαγητό και τους υπενθυμίζουν ότι είναι μόνο η ασθένεια τους. Ακόμα και αν αποφασίσετε ότι η οικογενειακή θεραπεία δεν είναι σωστή για την οικογένειά σας, εξακολουθούν να υπάρχουν πολλοί τρόποι για να μπορείτε να συμμετέχετε στην θεραπεία του παιδιού σας ή του αγαπημένου σας προσώπου.

Το μέλος της οικογένειας μου που πάσχει, δεν θα ανακάμψει μέχρι να ανακαλυφθεί η αιτία που ανέπτυξε την διατροφική διαταραχή;

Ενώ μερικοί άνθρωποι μπορεί να βρουν ένα λόγο ή μια αφορμή, που πιστεύουν ότι τους προκάλεσε την διατροφική διαταραχή, η πλειονότητα των ατόμων με διατροφικές διαταραχές δεν έχει συγκεκριμένη αιτία, που να οφείλεται για την διαταραχή τους. Δεν υπάρχει καμιά απόδειξη ότι η εύρεση της αιτίας εκδήλωσης μιας διατροφικής διαταραχής συσχετίζεται με την ανάρρωση. Ανεξάρτητα από το γιατί κάποιος μπορεί να έχει αναπτύξει μια διατροφική διαταραχή, συνήθως οι προτεραιότητες της θεραπείας είναι να αποκατασταθεί η κανονική διατροφή και το σωματικό βάρος.

Αν το αγαπημένο μου πρόσωπο επιμένει ότι είναι μια χαρά, θα πρέπει να το πιστέψω;

Προβλήματα σχετικά με την επίγνωση της κατάστασης στην οποία βρίσκονται (αυτογνωσία) είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά στοιχεία των ΔΔ. Επομένως, το αγαπημένο σας πρόσωπο μπορεί να μην έχει την απαιτούμενη αυτογνωσία για να αναγνωρίσει το πρόβλημα της διαταραχής. Το άτομο που αγωνίζεται μπορεί πραγματικά να πιστεύει ότι είναι καλά, μέχρι να φτάσει σε οριακό και επικίνδυνο για την ζωή του σημείο. Άλλοι άνθρωποι μπορεί να αρνηθούν την ύπαρξη μιας διατροφικής διαταραχής, ακόμη και όταν αυτοί νιώθουν ότι είναι άρρωστοι, επειδή φοβούνται τη θεραπεία. Ανεξάρτητα από το λόγο, είναι σημαντικό να επιμείνουμε στην αναγκαιότητα παρακολούθησης από εκπαιδευμένο πάνω στις διατροφικές διαταραχές επαγγελματία ψυχικής υγείας και στην τακτική ιατρική παρακολούθηση από έναν γιατρό, ο οποίος έχει εμπειρία πάνω στις διατροφικές διαταραχές.

Η ύπαρξη αυστηρών διατροφικών κανόνων ή η εφαρμογή των διαφόρων διαιτών – προτύπων διατροφής της «μόδας» δεν αποτελεί πρόβλημα;

Φαίνεται ότι η εφαρμογή μιας «αυστηρής» δίαιτας μπορεί στην πραγματικότητα να αποτελέσει το έναυσμα για μια διατροφική διαταραχή. Ακόμη και εάν τα συμπτώματα δεν πληρούν πλήρως τα κριτήρια για μια κλινική διάγνωση της διατροφικής διαταραχής, η διαταραγμένη διατροφή μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στην υγεία, όπως αναιμία και απώλεια οστού (οστεοπενία). Τα άτομα με σοβαρά διαταραγμένη σχέση με το φαγητό μπορούν να επωφεληθούν από την πρώιμη παρέμβαση και θεραπεία για να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες, τους προτού η κατάσταση εξελιχθεί σε διατροφική διαταραχή. Η χρόνια δίαιτα έχει συσχετιστεί με τη μεταγενέστερη ανάπτυξη μιας διατροφικής διαταραχής και επομένως η άμεση αντιμετώπιση τέτοιων ζητημάτων μπορεί να αποτρέψει την ανάπτυξη της διατροφικής διαταραχής.

Εφόσον κάποιος δεν είναι ισχνός, σημαίνει ότι δεν πάσχει από κάποιου είδους διατροφική διαταραχή;

Οι περισσότεροι άνθρωποι με μια διατροφική διαταραχή δεν είναι λιποβαρείς. Παρά το γεγονός ότι οι περισσότεροι άνθρωποι με διατροφικές διαταραχές απεικονίζονται από τα μέσα ενημέρωσης ως καχεκτικοί, δεν μπορεί να κριθεί το αν κάποιος έχει διατροφική διαταραχή μόνο από την εξωτερική εμφάνιση. Αυτές οι αντιλήψεις μπορεί να διαιωνίσουν το πρόβλημα και μπορεί να προκαλέσουν αναστάτωση στους πάσχοντες από διατροφικές διαταραχές, καθώς μπορεί να θεωρήσουν ότι δεν είναι «αρκετά άρρωστοι» ή «αρκετά καλά», σύμφωνα με την διαταραχή, για να αξίζουν θεραπεία. Επιπλέον, δεν μπορείτε να προσδιορίσετε αν ένα άτομο παλεύει με μια αδηφαγική διαταραχή μόνο με βάση το βάρος του. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι, μόνο επειδή ο πάσχων δεν είναι πλέον ισχνός ή επειδή έχει χάσει βάρος κατά τη διαδικασία της θεραπείας, αν παλεύει με αδηφαγική διαταραχή, αυτό δεν σημαίνει ότι ανάρρωσε πλήρως. Ένα άτομο μπορεί να βιώσει μια σοβαρή μορφή διατροφική διαταραχή σε οποιοδήποτε βάρος.

Το κύριο σύμπτωμα της διατροφικής διαταραχής για το οποίο πρέπει να ανησυχώ για το αγαπημένο μου πρόσωπο είναι η απώλεια βάρους;

Παρά το γεγονός ότι, η νευρική ανορεξία και οι άλλες περιοριστικές διατροφικές διαταραχές χαρακτηρίζονται από την απώλεια βάρους, πολλά άτομα με διατροφικές διαταραχές δεν χάνουν βάρος και μπορεί ακόμη να παίρνουν βάρος, ως αποτέλεσμα της διαταραχής τους.

Οι συμπεριφορές των διατροφικών διαταραχών επικεντρώνονται μόνο στο φαγητό;

Τα άτομα με διατροφικές διαταραχές έχουν γενικά μια μη υγιής στάση απέναντι στη τροφή και το βάρος, αλλά τα συμπτώματα μιας διατροφικής διαταραχής μπορεί να εκτείνονται πολύ πιο πέρα από τα θέματα διατροφής. Πολλές επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει συσχέτιση μεταξύ διατροφικών διαταραχών, τελειομανίας και ιδεοληπτικών διαταραχών/ ψυχαναγκαστικής συμπεριφοράς, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε μια εμμονή με τους βαθμούς, τις αθλητικές επιδόσεις, κ.λπ. Αν και πολλοί πάσχοντες αναφέρουν ότι οι συμπεριφορές της διατροφικής διαταραχής αρχικά να τους βοήθησε να μειώσουν την κατάθλιψη και το άγχος τους. Καθώς όμως η διαταραχή προχωρά, ο υποσιτισμός, που προκαλείται από τις συμπεριφορές της διαταραχή στην κατανάλωση τροφής, μπορεί να εντέλει, να αυξηθούν τα επίπεδα της κατάθλιψης και του άγχους και μπορεί να επηρεαστούν όλες οι πτυχές της ζωής.

Το παιδί μου ή ο/η σύντροφός μου δεν ισχυρίζεται πλέον ότι αισθάνεται παχύς. Μπορεί να εξακολουθεί να έχει διατροφική διαταραχή;

Απολύτως. Οι διαταραχή της εικόνας του σώματος που αντιλαμβάνεται ο πάσχον είναι πολύ συχνή στις διατροφικές διαταραχές, αλλά απέχουν πολύ από το να είναι καθολικές. Οι κλινικές αναφορές δείχνουν ότι τα μικρά παιδιά είναι λιγότερο πιθανό να έχουν διαταραχή στην εικόνα σώματος και η πλειονότητα των εφήβων και των ενηλίκων, επίσης, δεν αναφέρει αυτό το σύμπτωμα.

Δεδομένου ότι οι διατροφικές διαταραχές συνδέονται με την κληρονομικότητα, το παιδί μου ή ο/η σύντροφός μου να υποθέσω ότι δεν έχει πολλές ελπίδες για ανάρρωση;

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι η κληρονομικότητα δεν είναι το πεπρωμένο. Υπάρχει πάντα η ελπίδα για ανάρρωση. Αν και οι κληρονομικοί παράγοντες παίζουν μεγάλο ρόλο στην έναρξη των ΔΔ, δεν είναι και οι μοναδικοί παράγοντες. Η προδιάθεση για διαταραγμένη διατροφική συμπεριφορά μπορεί να επανεμφανιστεί σε περιόδους έντονου στρες, αλλά υπάρχουν πολλές καλές τεχνικές με τις οποίες τα άτομα με διατροφικές διαταραχές μπορούν να μάθουν να διαχειρίζονται σωστά τα συναισθήματά τους και να μην επιστρέφουν διαταραγμένες συμπεριφορές.

Έχω ένα γιο. Δεν χρειάζεται να ανησυχώ για το φαγητό, επειδή οι διατροφικές διαταραχές είναι μια "κοριτσίστικη ασθένεια";

Οι διατροφικές διαταραχές μπορεί να επηρεάσουν τον οποιονδήποτε, ανεξάρτητα από τους το φύλο ή την καταγωγή. Παρά το γεγονός ότι οι διατροφικές διαταραχές είναι πιο συχνές στις γυναίκες, ερευνητές και κλινικοί γιατροί διαγιγνώσκουν ένα αυξανόμενο αριθμό ανδρών, που ζητούν βοήθεια για διατροφικές διαταραχές. Σε μια μελέτη του 2007 από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων Centers for Disease Control and Prevention βρέθηκε ότι μέχρι το ένα τρίτο του συνόλου των πασχόντων από διατροφικές διαταραχές είναι άρρενες. Δεν είναι μέχρι στιγμής σαφές, εάν υπάρχει πραγματική αύξηση στις διατροφικές διαταραχές στους άνδρες ή εάν περισσότεροι άρρενες, που υποφέρουν, αναζητούν πλέον θεραπεία ή αν περισσότεροι άνδρες λαμβάνουν την διάγνωση.

Επειδή οι γιατροί συχνά δεν πιστεύουν ότι οι διατροφικές διαταραχές επηρεάζουν τους άνδρες, οι διαταραχές τους έχουν γενικά να γίνει πιο σοβαρές και ισχυρές μέχρι την στιγμή της διάγνωσης

Μπορεί να υπάρχουν λεπτές διαφορές στις σκέψεις για την κατανάλωση τροφής και στις συμπεριφορές της διαταραχή στους άνδρες και είναι πιο πιθανό να επικεντρώνονται στην αύξηση μυϊκής μάζας, παρά στην απώλεια βάρους. Επίσης, είναι πιο πιθανό να κάνουν «εκκαθάριση» μέσω της άσκησης και της κακής χρήσης στεροειδών από ότι οι γυναίκες. Παρά το γεγονός ότι οι ομοφυλόφιλοι, οι αμφιφυλόφιλοι και τρανσέξουαλ άνδρες είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν μια διατροφική διαταραχή από τους straight άνδρες, η συντριπτική πλειοψηφία των ανδρών πασχόντων με διατροφική διαταραχή είναι ετεροφυλόφιλοι.

Το παιδί μου είναι πολύ μικρό για να αναπτύξει διατροφική διαταραχή;

Οι διατροφικές διαταραχές μπορούν να αναπτυχτούν ή να επανεμφανιστούν σε οποιαδήποτε ηλικία. Οι ειδικοί πάνω στις διατροφικές διαταραχές, αναφέρουν αύξηση στη διάγνωση των διαταραχών πρόσληψης τροφής σε των παιδιών, ακόμα και σε ηλικίες πέντε ή έξι ετών. Πολλοί πάσχοντες από διατροφικές διαταραχές αναφέρουν ότι οι διαταραγμένες σκέψεις και συμπεριφορές τους ξεκίνησαν πολύ νωρίτερα από ό, τι κανείς μπορεί να φανταστεί, μερικές φορές ακόμα και στην πρώιμη παιδική ηλικία. Ο επιλεκτικός τρόπος διατροφής είναι κοινός στα μικρά παιδιά, αλλά δεν υποδεικνύει απαραίτητα μια διατροφική διαταραχή. Αν και οι περισσότεροι άνθρωποι αναφέρουν την εμφάνιση της διαταραχής διατροφής τους την περίοδο της εφηβείας και της πρώτης ενήλικης ζωής, υπάρχουν κάποιοι ασθενείς που διαγιγνώσκονται σε μικρότερες ηλικίες. Δεν είναι σαφές αν υπάρχει αύξηση των κρουσμάτων διατροφικών διαταραχών σε νεαρότερες ηλικίες ή αν λόγω αυξημένης ευαισθητοποίησης για τις διατροφικές διαταραχές έχει οδηγήσει σε βελτιωμένη αναγνώριση και διάγνωση τους σε μικρά παιδιά.

Τώρα που το παιδί μου ή ο/η σύντροφός μου δεν είναι πλέον έφηβος, δεν χρειάζεται να ανησυχώ για την ύπαρξη διατροφικής διαταραχής;

Οι άνθρωποι μπορούν να αγωνίζονται με μια διατροφική διαταραχή, ανεξαρτήτως της ηλικίας τους. Έρευνα στην βιβλιογραφία έχει εντοπίσει ένα υποσύνολο ατόμων με διατροφικές διαταραχές, που φαίνεται να έχει αναρρώσει αυθόρμητα από τις διατροφικές διαταραχές, χωρίς θεραπεία. Ωστόσο, πολλοί άνθρωποι που αγωνίζονται με τις διατροφικές διαταραχές και την διαταραγμένη διατροφή από την εφηβεία τους, συνεχίζουν να αγωνίζονται και στην ενήλικη ζωή, εκτός αν λάβουν σωστή θεραπεία. Άνδρες και γυναίκες μέσης ηλικίας, και μεγαλύτεροι, βρίσκονται πολλές φορές σε θεραπεία για διατροφικές διαταραχές, είτε λόγω μιας υποτροπής ή συνεχιζόμενης ασθένειας από την εφηβεία τους ή την ενηλικίωση τους ή λόγω της εμφάνισης μιας νέας διατροφικής διαταραχής.

Να μην ανησυχώ για το παιδί μου ή τον/τη σύντροφό μου, επειδή ο καθένας μπορεί να τρώει πάρα πολύ παγωτό μερικές φορές;

Η αδηφαγική διατροφική διαταραχή επηρεάζει μόνο το 3,5% των γυναικών, το 2% των ανδρών και έως ένα 1,6% των εφήβων και δεν είναι το ίδιο πράγμα με το να τρώει κανείς περιστασιακά περισσότερο από αυτό που είναι ανεκτό. Εκείνοι, που αγωνίζονται με την αδηφαγική διατροφική διαταραχή, συμμετάσχουν στο σε ένα κύκλο επαναλαμβανόμενων επεισοδίων υπερφαγίας – τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, για πάνω από τρεις μήνες - κατά τα οποία τρώνε σημαντικά περισσότερο τροφή σε σύντομο χρονικό διάστημα από ό,τι οι περισσότεροι άνθρωποι θα μπορούσαν να φάνε κάτω από τις ίδιες συνθήκες και παράλληλα βιώνουν την αίσθηση της απώλειας του ελέγχου της διατροφής τους συμπεριφοράς. Η συχνότητα και η σοβαρότητα της διαταραχής έχει σημαντικές αρνητικές επιδράσεις στη ζωή του ατόμου, με πολλούς πάσχοντες να αντιμετωπίζουν συνυπάρχουσες ασθένειες, όπως η κατάθλιψη και η αγχώδης διαταραχή. 

Δείτε παρουσίαση με τα αποτελέσματα έρευνας για τις Διατροφικές Διαταραχές στην Ελλάδα:

Το παιδί μου ή/ο σύντροφός μου έχει βουλιμία, οπότε δεν θα αναπτύξει άλλος τύπο διατροφικής διαταραχής;

Πολλοί ασθενείς με διατροφικές διαταραχές θα υποφέρουν από περισσότερες από μία διαταραχές πρόσληψης τροφής πριν τελικά να αναρρώσουν. Περίπου το ήμισυ του συνόλου των ατόμων με ανορεξία θα αναπτύξει βουλιμία. Μερικά άτομα παρουσιάζουν τόσο σημάδια ανορεξίας και βουλιμίας ταυτόχρονα, με τακτικά επεισόδια υπερφαγίας και μπορούν επίσης να εφαρμόζουν τεχνικές εκκαθάρισης, ενώ έχουν χαμηλό βάρος (αυτή η κατάσταση κλινικά ταξινομείται ως ανορεξία, βουλιμικού/ εκκαθαριστικού τύπου). Ακόμα, κάποιοι ασθενείς μπορεί να μεταβαίνουν από τη μία διάγνωση στην άλλη, μια διαδικασία γνωστή και ως cross-over διαγνωστικό. Όλα αυτά μπορεί να συμπεριλαμβάνουν απειλητικές για τη ζωή συνέπειες.

Η εκκαθάριση συνεπάγεται μόνο την πρόκληση εμετού;

Η εκκαθάριση περιλαμβάνει οποιαδήποτε μέθοδο με στόχο την «απομάκρυνση» της τροφής από το σώμα πριν από την πλήρη πέψη της. Πολλές φορές, το άτομο οδηγείται στην εκκαθάριση για να αντισταθμίσει αυτό που θεωρεί ως υπερβολική πρόσληψη τροφής. Ενώ ο αυτό προκαλούμενος εμετός είναι ένας από τους πιο κοινούς τρόπους, που ένα άτομο χρησιμοποιήσει ως μέσο εξαγνισμού, δεν είναι η μοναδική μέθοδος. Τα άτομα μπορούν επίσης να χρησιμοποιούν καθαρτικά και κλύσματα, καθώς και να κάνουν χρήση μη-εκκαθαριστικών αντισταθμιστικών συμπεριφορών, όπως λάθος χρήση της ινσουλίνης, νηστεία, υπερβολική άσκηση κ.α. Τα άτομα μπορούν επίσης να χρησιμοποιούν περισσότερες από μία μέθοδο εκκαθάρισης. Κάθε μέθοδος φέρει ιδιαίτερους κινδύνους, αλλά όλες συνεπάγονται με δυνητικά απειλητικές για τη ζωή του ασθενούς ανισορροπίες των ηλεκτρολυτών.

Μόλις η κόρη μου με ανορεξία πάρει βάρος, θα είναι μια χαρά;

Η αποκατάσταση του βάρος και της θρεπτικής κατάστασης είναι μόνο το πρώτο βήμα για την ανάκαμψη από την ανορεξία. Μόλις ο πάσχον από νευρική ανορεξία επιστρέψει σε ένα βάρος, που είναι υγιές για αυτόν, μπορεί να συμμετέχει συνήθως πληρέστερα και πιο ουσιαστικά στην ψυχοθεραπεία. Σημαντική ψυχολογική δουλειά πρέπει να γίνει, έτσι ώστε το άτομο μπορεί να διαχειριστεί τα δύσκολα συναισθήματα, χωρίς να καταφεύγει σε ανορεξικές συμπεριφορές. Η ανάκτηση βάρους από μόνη της δεν σημαίνει ότι η διαταραχή θεραπεύθηκε.

Αναζήτηση θεραπείας για το αγαπημένο πρόσωπο με διατροφική διαταραχή

Σύμφωνα με την Πανελλήνια έρευνα για τις Διατροφικές Διαταραχές που πραγματοποίησε το ΚΕΑΔΔ σε συνεργασία με το European University of Cyprus to 2018, ένα μεγάλο ποσοστό των ασθενών - που ξεπερνά και το 50% - με μικρά ή μεγαλύτερα προβλήματα βάρους, αντιμετωπίζει κάποιο θέμα διαταραχής στη διατροφή τους. Αν δεν διαγνωσθεί από την πρώτη κιόλας στιγμή και απλώς αντιμετωπισθεί ως ένα ακόμα σύνηθες περιστατικό τότε μέσα στους επόμενους δυο μήνες ο ασθενής αυτός είτε θα διακόψει κάθε μορφή θεραπείας, είτε θα υποτροπιάσει. Τα άτομα που πάσχουν από οποιασδήποτε μορφής διατροφική διαταραχή χρειάζονται ιδιαίτερη αντιμετώπιση και εξειδικευμένες θεραπευτικές δεξιότητες ώστε να παραμείνουν σε οποιαδήποτε θεραπευτικό σχήμα μέχρι το τέλος της θεραπείας τους.

Παρακολουθείτε αναλυτικά τα αποτελέσματα της έρευνας, από τον κο. Βασίλη Κατσίλα, όπως παρουσιάστηκαν στην εκπαίδευση Master Practitioner on Eating Disorders:

Η λήψη της κατάλληλης διάγνωσης για την ύπαρξη μιας διατροφικής διαταραχής από έμπειρο επαγγελματία υγείας είναι μόνο το πρώτο βήμα προς την ανάκαμψη.

Ένα μεγάλο μέρος των πασχόντων από διατροφική διαταραχή μπορεί να αντιμετωπιστούν ως εξωτερικοί ασθενείς, οπότε κρίνεται απαραίτητη για κάθε επαγγελματία υγείας – διαιτολόγου να έχει εμπειρία με τις διαταραχές πρόσληψης τροφής. Ένας γιατρός πρωτοβάθμιας φροντίδας, όπως ο παιδίατρος, παθολόγος, ή ο οικογενειακός γιατρός, μπορεί να κάνει παραπομπή σε άλλο θεραπευτή όπως διαιτολόγο, ο οποίος έχει εμπειρία στη θεραπεία των διατροφικών διαταραχών, όπως επίσης και σε άλλες ειδικότητες, όπως ψυχολόγο καθηγητή φυσικής αγωγής.

Η εμπειρία έχει αποδείξει ότι το ιδανικό στη θεραπεία των διατροφικών διαταραχών είναι η συνεργασία μιας ομάδα θεραπείας για την αντιμετώπιση των πολύπλευρων πτυχών μιας διατροφικής διαταραχής. Οι θεραπευτικές ομάδες συνήθως περιλαμβάνουν τους ακόλουθους τύπους παροχών:

• Ιατρός (γιατρός πρωτοβάθμιας φροντίδας, παιδίατρος, καρδιολόγος, κλπ),
• Ψυχολόγος
• Διαιτολόγος
• Ψυχίατρος
• Καθηγητής Φυσικής Αγωγής

Η αναγκαιότητα για εξειδικευμένες γνώσεις και θεραπευτικά εργαλεία

Η γνώση και οι δεξιότητες που αποκτά κάθε επαγγελματίας υγείας μέσα από την εκπαίδευση Master Practitioner on Eating Disorders που πραγματοποιείται αποκλειστικά από το Κέντρο Εκπαίδευσης & Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών θα ξεχωρίσει τον εξειδικευμένο θεραπευτή που θα μπορεί να διαθέτει και να παρέχει κάθε θεραπευτική προσέγγιση δημιουργώντας έτσι ένα αίσθημα διαρκούς και μόνιμης αλληλεπίδρασης με τον ασθενή του.

Το mednutrition συνάντησε τον κ. Ευάγγελο Ζουμπανέα, Διαιτολόγο-Διατροφολόγο και Διευθύνων Σύμβουλο του Κέντρου Εκπαίδευσης & Αντιμετώπισης Διατροφικών Διαταραχών (ΚΕΑΔΔ) και μας μίλησε αναφορικά με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα Master Practitioner on Eating Disorders & Obesity που προσφέρεται στην Ελλάδα από το ΚΕΑΔΔ.

Οι διατροφικές διαταραχές και η συναισθηματική υπερφαγία παρουσιάζονται από τους ασθενείς όχι μόνο όταν ζητούν βοήθεια για θέματα διατροφής συγκεκριμένα, αλλά και μέσα από άλλες συναισθηματικές και σωματικές διαταραχές. Η ικανότητα να βοηθά κανείς τους άλλους να επανακτήσουν μία υγιή σχέση με το φαγητό, και επομένως και με τον εαυτό τους, αποτελεί ιδιαίτερα σημαντικό εργαλείο για τους επαγγελματίες υγείας.

Η εκπαίδευση συνδυάζει πολλές θεραπευτικές μεθόδους, που βασίζονται καταρχήν στη γνωστική - συμπεριφοριστική θεραπεία. Το υλικό παρουσιάζεται σε μορφή διαλέξεων, ασκήσεων σε μικρές ομάδες, εξάσκησης σε ρόλους, διαγνωστικών ασκήσεων, και ασκήσεων στην απόκτηση συγκεκριμένων δεξιοτήτων.