Εισαγωγή
Για τον χαρακτηρισμό των τροφίμων πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν: η επεξεργασία και η σύνθεση τους (είτε αυτή πραγματοποιείται εντός νοικοκυριών, είτε σε εργοστάσια/βιομηχανίες). H επεξεργασία έχει ως στόχο την διασφάλιση της ασφάλειας και γευστικότητας των προϊόντων. Οι άνθρωποι ενσωματώνουν σταδιακά μεγαλύτερες ποσότητες βιομηχανικά επεξεργασμένων τροφίμων στην δίαιτα τους.
Τι είναι το σύστημα NOVA;
Πρόκειται για ένα σύστημα που κατατάσσει τα τρόφιμα σε 4 ομάδες:
- Το NOVA 1 περιέχει «μη επεξεργασμένα ή ελάχιστα επεξεργασμένα τρόφιμα»,
- Το NOVA 2 περιέχει «συστατικά για το μαγειρεμα», όπως αλάτι, λάδι, ζάχαρη ή άμυλο, τα οποία παράγονται από τρόφιμα NOVA 1.
- Το NOVA 3 περιέχει «επεξεργασμένα τρόφιμα», όπως φρεσκοψημένο ψωμί, κονσερβοποιημένα λαχανικά ή αλλαντικά, τα οποία λαμβάνονται με συνδυασμό τροφίμων NOVA1 και NOVA2.
- Το NOVA 4 περιέχει «υπέρ-επεξεργασμένα τρόφιμα», δηλαδή έτοιμα προς κατανάλωση προϊόντα βιομηχανικής σύνθεσης που «παρασκευάζονται κυρίως ή εξ ολοκλήρου από ουσίες που προέρχονται από τρόφιμα και πρόσθετα, με ελάχιστα έως καθόλου άθικτα τρόφιμα της Ομάδας 1».
Σκοπός
Η διερεύνηση της ανθεκτικότητας και λειτουργικότητας του συστήματος ταξινόμησης NOVA ζητώντας από ειδικούς σε θέματα τροφίμων και διατροφής να εφαρμόσουν το σύστημα.
Σχεδιασμός
- Τα άτομα που έλαβαν μέρος στην έρευνα ηλεκτρονικά (150 αξιολογητές) για συνολικά 231 τρόφιμα ήταν: ερευνητές με εξειδίκευση στην ανθρώπινη διατροφή, ερευνητές με εξειδίκευση στην τεχνολογία τροφίμων, επαγγελματίες υγείας (δηλ. ιατροί και διαιτολόγοι) και εξειδικευμένοι επαγγελματίες έρευνας και ανάπτυξης που εργάζονται στη βιομηχανία τροφίμων.
- Οι αξιολογητές δήλωσαν αν ήθελαν να αξιολογήσουν έναν ή δύο καταλόγους τροφίμων (α) κατάλογος τροφίμων που κυκλοφορούν στο εμπόριο, β) κατάλογος γενόσημων τροφίμων που καταναλώνονται συνήθως στη Γαλλία).
- Οι αξιολογητές αξιολόγησαν το επίπεδο εμπιστοσύνης σε κάθε εργασία τους.
- Διερεύνηση των σχέσεων μεταξύ της πιο κοινής ανάθεσης και της διατροφικής ποιότητας των τροφίμων (η οποία προσδιορίστηκε με τη χρήση διαφόρων συστημάτων όπως Nutri-Score, SAIN, LIM και τον δείκτη NRF).
Αποτελέσματα
- Πολλά τρόφιμα δεν κατατάχθηκαν με συνέπεια στην ίδια ομάδα NOVA.
- Οι αναθέσεις ήταν εξαιρετικά ανομοιογενείς για 30 τρόφιμα που κυκλοφορούσαν στο εμπόριο και 28 γενόσημα τρόφιμα.
- Διαπιστώθηκε ακόμη, ότι ένα αξιοσημείωτο ποσοστό των τροφίμων που θεωρούνταν συνήθως ως «εξαιρετικά επεξεργασμένα» ήταν αποδεκτής διατροφικής ποιότητας.
- Ορισμένα τρόφιμα είχαν μεγαλύτερο εύρος αναθέσεων. Για παράδειγμα, τα απλά γαλακτοκομικά προϊόντα χωρίς ζάχαρη ανατέθηκαν και στις τέσσερις ομάδες NOVA. Αυτό το αποτέλεσμα μπορεί να συνδέεται με την ασάφεια των κριτηρίων NOVA.
- Μια πηγή αβεβαιότητας είναι η ένδειξη ότι τα υπέρ-επεξεργασμένα τρόφιμα (δηλαδή NOVA4) "είναι βιομηχανικά σκευάσματα, συνήθως με πέντε ή περισσότερα συστατικά", γεγονός που μπορεί να οδήγησε ορισμένους αξιολογητές να κατατάξουν τρόφιμα με μεγάλους καταλόγους συστατικών στη NOVA4.
- Στην περίπτωση των γενόσημων τροφίμων, οι αξιολογητές δεν είχαν πληροφορίες σχετικά με τα συστατικά. Έτσι, τα δύο τρίτα των αναθέσεων ήταν NOVA4, πιθανότατα επειδή οι αξιολογητές υπέθεσαν ότι τα τρόφιμα είχαν παραχθεί σε βιομηχανίες. Άλλοι αξιολογητές κατέληξαν σε αναθέσεις NOVA3, πιθανώς υποθέτοντας ότι τα τρόφιμα ήταν από νοικοκυριά.
- Διαπιστώθηκε επίσης ότι τα τρόφιμα που θεωρούνταν βιομηχανικής φύσης ήταν πιο πιθανό να καταταγούν στη NOVA4 καθώς ο ορισμός των επιπέδων επεξεργασίας τροφίμων, όπως προτείνεται από την ταξινόμηση NOVA, είναι πολύπλοκος και πολυδιάστατος.
- Το 70% των αξιολογητών κατέταξε τον καφέ στην κατηγορία NOVA1.
Συμπέρασμα
Ο διαχωρισμός του επιπέδου της θερμομηχανικής ενέργειας που υφίσταται η πρώτη ύλη από τη σύνθεση του τροφίμου (και ιδίως από την προσθήκη πρόσθετων) θα μπορούσε να αποτελέσει έναν τρόπο για τη δημιουργία ενός ισχυρού δείκτη του επιπέδου επεξεργασίας των τροφίμων. Ένας τέτοιος δείκτης θα μπορούσε να βοηθήσει στην καλύτερη κατανόηση του κατά πόσον οι σχέσεις που παρατηρούνται μεταξύ της κατανάλωσης εξαιρετικά επεξεργασμένων τροφίμων και της υγείας οφείλονται κυρίως στη δομή των τροφίμων ή στη σύνθεση των τροφίμων (συγκεκριμένα συστατικά και πρόσθετα).
Συνολικά, τα αποτελέσματά μας υποδεικνύουν ότι πρέπει να γίνουν βελτιώσεις στο σύστημα ταξινόμησης NOVA καθώς τα κριτήρια της NOVA δεν επιτρέπουν επί του παρόντος να οριστούν τα τρόφιμα με σαφήνεια ως εξαιρετικά
